Kompetencje nauczyciela edukacji elementarnej

  • Iwona Samborska Uniwersytet Śląski w Katowicach
Słowa kluczowe: kompetencje, nauczyciel, edukacja elementarna

Abstrakt

Kompetencje nauczyciela edukacji elementarnej zostały ukazane na tle racjonalności adaptacyjnej i emancypacyjnej jako dwóch wymiarów osobowości. O potencjale kompetencyjnym współczesnego nauczyciela decydują jego kompetencje osobowe, metodyczne, społeczne i komunikacyjne. Zostały one ukazane w kontekście współczesności oraz wyzwań edukacyjnych. Prowadzone rozważania sytuują nauczyciela edukacji elementarnej w kilku rolach: poszukiwacza najbardziej optymalnych rozwiązań, aktywnego badacza, refleksyjnego praktyka, wspierającego stratega, architekta wiedzy uczniów. W konkluzji podkreślono, że kompetencje nauczyciela edukacji elementarnej mają charakter rozwojowy. Nauczyciel to osoba, która posiada zdolność doskonalenia siebie i swojej praktyki w zmiennym otoczeniu. Za bardzo ważne w edukacji małego dziecka uznaje się kompetencje osobowe nauczyciela, które stają się źród-łem kompetencji zawodowych. Ważne w pracy nauczyciela jest rozpoznanie przestrzeni życia i uczenia się dziecka. Jest to warunek konieczny wyznaczania kierunków kształcenia i projektowania sytuacji edukacyjnych. Działanie w tym zakresie obecnie wymaga uwzględnienia indywidualnego (osobistego) środowiska uczenia się dziecka. W końcowej części artykułu podkreślono, że interakcja ze środowiskiem naturalnym i sztucznym (wykreowanym) wymaga od nauczyciela kompetencji funkcjonalnych (komunikacyjnych i medialnych) ułatwiających rozumienie otoczenia i nadążanie za zmianami. Kompetencje społeczne i komunikacyjne stanowią podstawę umiejętności budowania relacji interpersonalnych, dialogu i porozumienia się z uczniem. Są one traktowane jako podstawowa kategoria edukacyjna.

Bibliografia

Chomczyńska-Rubacha M., Szkolne środowisko uczenia się, [w:] Pedagogika. Podręcznik akademicki, red. Z. Kwieciński, B. Śliwerski, Wyd. Naukowe PWN, Warszawa 2003, t. 2, s. 240-269.

Dylak S., Architektura wiedzy w szkole, Difin, Warszawa 2013.

Gołębniak B.D., Nabywanie kompetencji do refleksyjnego nauczania, [w:] Uczenie się metodą projektów, red. B.D.

Gołębniak, WSiP, Warszawa 2002, s. 16-20.

Gołębniak B.D., Zmiany edukacji nauczycieli. Wiedza – biegłość – refleksyjność, Wyd. Edytor, Toruń-Poznań 1998.

Grzesiak J., Aksjologiczne aspekty poprawy jakości studiów pedagogicznych, [w:] Edukacja jutra. Polityka, aksjologia i kreatywność w edukacji jutra, red. K. Denek, A. Kamińska, W. Łuszczuk, P. Oleśniewicz, „Humanitas”, Sosnowiec 2012, s. 117-134.

Klus-Stańska D., Kruk J., Tworzenie warunków dla rozwojowej zmiany poznawczej i konstruowania wiedzy przez dziecko, [w:] Pedagogika wczesnoszkolna – dyskursy, problemy, rozwiązania, red. D. Klus-Stańska, M. Szczepska-Pustkowska, Wyd. Akademickie i Profesjonalne, Warszawa 2009, s. 457-504.

Kwaśnica R., Dwie racjonalności. Od filozofii sensu ku pedagogice ogólnej, Wyd. Naukowe DSWE, Wrocław 2007.

Kwaśnica R., Wprowadzenie do myślenia o nauczycielu, [w:] Pedagogika. Podręcznik akademicki, red. Z. Kwieciński i B. Śliwerski, Wyd. Naukowe PWN, Warszawa 2003, t. 2, s. 291-319.

Męczkowska A., Kompetencja, [w:] Encyklopedia pedagogiczna XXI wieku, red. T. Pilch, „Żak”, Warszawa 2003, t. II, s. 693-696.

Pater R., Edukacja muzealna dla dzieci. Alternatywne przestrzenie, „Edukacja Elementarna w Teorii i Praktyce” 30(2013)4, s. 55-77.

Sajdak A., Paradygmaty kształcenia studentów i wspierania rozwoju nauczycieli akademickich. Teoretyczne podstawy dydaktyki akademickiej, „Impuls”, Kraków 2013.

Samborska I., Doświadczenia egzystencjalne i ich potencjał kompetencyjny wobec poprawy jakości edukacji, [w:] Ewaluacja i innowacje w edukacji. Projektowanie poprawy jakości kształcenia, red. J. Grzesiak, UAM w Poznaniu i PWSZ w Koninie, Kalisz – Konin 2013, s. 93-101.

Samborska I., Edukacyjne znaczenie doświadczeń egzystencjalnych dziecka, [w:] Edukacja jutra. Tradycja i nowoczesność we współczesnej organizacji systemu kształcenia, red. K. Denek, A. Kamińska, P. Oleśniewicz, „Humanitas”, Sosnowiec 2013, s. 169-178.

Samborska I., Komunikowanie jako podstawowa kategoria edukacyjna, [w:] Dziecko w przestrzeni słów i znaczeń, red. E. Kochanowska, J. Wojciechowska, Wyd. Naukowe ATH, Bielsko-Biała 2013, s. 10-27.

Samborska I., Przestrzeń uczenia się dziecka – wyłanianie się wiedzy i kompetencji funkcjonalnych, [w:], Człowiek – media – edukacja, red. J. Morbitzer, E. Musiał, Wydawca: KTiME UP w Krakowie, Kraków 2013, s. 366-373.

Szmidt K.J., Pedagogika twórczości, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk 2007.

Uszyńska-Jarmoc J., Uczenie się dzieci jako warunek ich rozwoju i nabywania kompetencji kluczowych, [w:] Rozwijanie kompetencji kluczowych uczniów w procesie edukacji wczesnoszkolnej, red. J. Uszyńska-Jarmoc, B. Dudel, M. Głoskowska-Sołdatow, „Impuls”, Kraków-Białystok 2013.

Żylińska M., Neurodydaktyka. Nauczanie i uczenie się przyjazne mózgowi, Wyd. Naukowe UMK, Toruń 2013.

Opublikowane
2016-06-14
Jak cytować
Samborska, I. (2016). Kompetencje nauczyciela edukacji elementarnej. Edukacja Elementarna w Teorii i Praktyce, 9(31/1), 41-52. https://doi.org/10.14632/eetp_31.3