Wspomaganie edukacyjne uczniów przeżywających trudności adaptacyjne związane z różnicami kulturowymi

  • Katarzyna Smoter Uniwersytet Jagielloński, Wydział Filozoficzny, Instytut Pedagogiki
Słowa kluczowe: uczniowie cudzoziemscy, wspomaganie, „dobre praktyki”, różnice kulturowe, szkoła wielokulturowa

Abstrakt

Przybierające współcześnie na sile procesy migracyjne sprawiają, że szczególnego znaczenia nabiera realizacja oddziaływań służących włączaniu „Innych” etnicznie, narodowo, religijnie i językowo. Jak wskazują statystyki, w Polsce rośnie liczba osób przyjeżdżających z innych krajów; zwiększa się także liczba uczniów cudzoziemskich, wymagających wdrożenia oddziaływań uwzględniających posiadaną przez nich wiedzę, umiejętności i kompetencje. Łączy się to z właściwą organizacją procesów dydaktyczno-wychowawczych oraz przygotowaniem społeczności klasy i szkoły na przyjęcie „Innych”. Tego typu działania realizowane powinny być na wszystkich szczeblach edukacyjnych, ze szczególnym uwzględnieniem etapu szkoły podstawowej i gimnazjalnej. W związku z tym w niniejszym artykule szczególnej refleksji poddano kwestię działań służących wspomaganiu ucznia przeżywającego trudności adaptacyjne wiążące się z różnicami kulturowymi w placówkach edukacyjnych. W planowaniu i wcielaniu w życie opisywanych tu działań pomocne staje się wskazanie oferty „dobrych praktyk” zawartych w publikacjach metodycznych, w tym: wskazówek przydatnych w pracy w wielokulturowej szkole. Wiąże się to z ujęciem ważnych dla nauczycieli i uczniów kompetencji niezbędnych do przyjęcia otwartych postaw wobec „Innego”, wskazania zasad odnoszących się do komunikacji w grupie wielokulturowej, a także zapobiegania dyskryminacji społecznej. W tym względzie pomocna może okazać się także proponowana między innymi przez organizacje pozarządowe oferta wykładów, warsztatów i szkoleń służących kształtowaniu kompetencji umożliwiających pokojowe współbycie z „Innymi” w społeczności szkoły.

Bibliografia

Bennet J., Hart S.N., Wspólnoty uczące się, [w:] Prawa dzieci w edukacji, red. S. Hart, C. Price Cohen, M. Farrell Erickson, M. Flekkoy, GWP, Gdańsk 2006.

Chodkowska M., Wielowymiarowość procesu integracji w edukacji i życiu społecznym, [w:] Wielowymiarowość integracji w teorii i praktyce edukacyjnej, red. M. Chodkowska, Wyd. UMCS, Lublin 2002.

Edukacja – jest w niej ukryty skarb: raport dla UNESCO Międzynarodowej Komisji do spraw Edukacji dla XXI w. pod przewodnictwem Jacques’a Delorsa, Stowarzyszenie Oświatowców Polskich, Wyd. UNESCO, Warszawa 1998.

Gajdzica A., Działania nauczycieli w środowisku wielokulturowym – założenia a praktyka edukacyjna, [w:] Edukacja międzykulturowa. Dokonania, problemy, perspektywy, red. T. Lewowicki, E. Ogrodzka-Mazur, A. Szczurek-Boruta, Adam Marszałek, Toruń 2011.

Kubiszyn M., Edukacja wielokulturowa w środowisku lokalnym. Studium teoretyczno-empiryczne na przykładzie Ośrodka „Brama Grodzka – Teatr NN” w Lublinie, Adam Marszałek, Toruń 2007.

Kusio U., Współczesne media wobec edukacji międzykulturowej, [w:] (Kon)teksty kultury medialnej. Analizy i interpretacje, red. M. Sokołowski, t. 2, Algraf, Olsztyn 2007.

Milerski B., Innowierca jako wyzwanie pedagogiczne, [w:] Miejsce innego we współczesnych naukach o wychowaniu. W poszukiwaniu pozytywów, red. I. Chrzanowska, B. Jachimczak, K. Pawelczak, Wyd. UAM, Poznań 2013.

Mucha J., Kultura dominująca jako kultura obca. Mniejszości kulturowe a grupa dominująca w Polsce, Oficyna Naukowa, Warszawa 1999.

Nikitorowicz J., Edukacja międzykulturowa, [w:] Encyklopedia pedagogiczna XXI wieku, red. T. Pilch, t. 1, A-F, „Żak”, Warszawa 2003.

Noelle V., Schuler sehen Schule Anders: eine empirische Untersuchung über Schulauffassungen von Schülern Und Ihren Konsens, Peter Lang Verlag, Frankfurt am Main – Berlin – Bern – New York – Paris – Wien 1995.

Rabczuk W., UNESCO – orędownik różnorodności kulturowej, edukacji międzykulturowej dialogu międzykulturowego, [w:] Kultura w edukacji międzykulturowej – doświadczenia i propozycje praktyczne, red. T. Lewowicki, E. Ogrodzka-Mazur, A. Gajdzica, Adam Marszałek, Toruń 2013.

Sielatycki M., Program edukacyjny „Warszawa różnorodna”. Komponent „Edukacja obcokrajowców w Warszawie”, „Meritum” (2007)2-3.

Szczepański J., Elementarne pojęcia socjologii, PWN, Warszawa 1963.

Szerląg A., Wstęp, [w:] Konflikt i dialog w wybranych społecznościach wielokulturowych, red. A. Szerląg, ATUT, Wrocław 2011.

Śliwerski B., Pedagogika [w] ponowoczesności, [w:] Współczesne teorie i nurty wychowania. Podręcznik akademicki, red. B. Śliwerski, Impuls, Kraków 1998.

Trociuk S., Łakoma K., Sośniak M., Realizacja prawa małoletnich cudzoziemców do edukacji RAPORT RZECZNIKA PRAW OBYWATELSKICH, Zasada równego traktowania. Prawo i praktyka, nr 12, Warszawa 2013.

Winiarski M., Wspomaganie rozwoju, [w:] Elementarne pojęcia pedagogiki społecznej i pracy socjalnej, red. D. Lalak, T. Pilch, „Żak”, Warszawa 1999.

Zasady przewodnie UNESCO dla edukacji międzykulturowej, (Principes directeurs de l’UNESCO pour l’education interculturelle), Paris 2006.

Ziółkowski M., „Ułomne” zróżnicowanie funkcjonalne i „nieczysta” specyfikacja normatywna współczesnego społeczeństwa polskiego, [w:] Kręgi integracji i rodzaje tożsamości. Polska, Europa i świat, red. W. Wesołowski, J. Włodarek, Scholar, Warszawa 2005.

Edukacja antydyskryminacyjna i jej standardy jakościowe, ‹http://www.tea.org.pl/userfiles/file/Edukacja%20antydyskryminacyjna%20i%20jej%20standardy%20jakosciowe.pdf› (dostęp: 10.11. 2015).

Górska M., Dziecko odmienne kulturowo w szkole, „Meritum” 1(20)2011, ‹http://meritum.mscdn.pl/meritum/moduly/egzempl/20/20_21_abc.pdf› (dostęp: 9.11.2015).

Grzybowski P.P., Barbarzyńcy w europejskiej szkole – perspektywa edukacji w warunkach zróżnicowania kulturowego, ‹http://www.ukw.edu.pl/pokazStrone.php?idStr=fa3461305d0e17649125&idMenu=e8891f1772aee482fd4a&sNum=1› (dostęp: 10.11.2015).

http://amnesty.org.pl/edukacja/nasze-projekty/prawa-czlowieka-edukacja-dzialanie-reap.html› (dostęp: 10.11.2015).

http://ffrs.org.pl/wp-content/uploads/Innowacyjne-rozwi%C4%85zania_Seria-M_publikacja-pdf.pdf› (dostęp: 11.11.2015).

http://jows.pl/sites/default/files/Program%20konferencji-Wielojezycznosc_5_04_2013.pdf› (dostęp: 10.11.2015).

http://klamra.org/wydarzenia/zapros-nas-do-szkoly› (dostęp: 10.11.2015).

http://meritum.mscdn.pl/meritum/moduly/egzempl/20/20_21_abc.pdf› (dostęp: 9.11.2015).

http://pogranicze.sejny.pl/szkola_pogranicza,760.html› (dostęp: 10.11. 2015).

http://www.bezuprzedzen.org/linki/› (dostęp: 10.11.2015).

http://www.hfhr.org.pl/wezkurs/e-podrecznik/images/stories/wezkurs/zalacznik395.pdf› (dostęp: 10.11.2015).

http://www.obywatelska.org.pl/?nowy-projekt-fundacji-i-imigranci-w-moim-miescie-i-,119› (dostęp: 10.11.2015).

http://www.ore.edu.pl/uczen-ze-specjalnymi-potrzebami-edukacyjnymi/4365-wielokulturowosc-w-szkole-uczen-cudzoziemski› (dostęp: 10.11.2015).

http://www.ore.edu.pl/wydzialy/rozwoju-kompetencji-spolecznych-i-obywatelskich/963-szkolenia-wielokulturowo-w-praktyce-szkolnej› (dostęp: 10.11.2015).

http://www.tea.org.pl/pl/SiteContent?item=publikacje› (dostęp: 10.11.2015).

http://www.tea.org.pl/userfiles/nie_warto_sie_roznic._wyzwania_metodologiczne.pdf› (dostęp: 10.11.2015).

http://www.voxhumana.pl/?kursy-dla-nauczycieli-jak-uczyc-jezyka-polskiego-jako-obcego,128› (dostęp: 10.11.2015).

http://www.obywatelska.org.pl/?nauka-jezyka-podstawa-integracji,34› (dostęp: 10.11.2015).

Jak przyjąć do szkoły ucznia z zagranicy – Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej, https://men.gov.pl/ministerstwo/informacje/jak-przyjac-do-szkoly-ucznia-z-zagranicy-rozporzadzenie-ministra-edukacji-narodowej.html› (dostęp: 10.11.2015).

Kamieniarz R., Szkoła jako instytucja i jej funkcje, ‹http://profesor.pl/publikacja,

,Artykuly,Szkola-jako-instytucja-i-jej-funkcje› (dostęp: 10.11.2015).

Kwiecień P., Edukacja antydyskryminacyjna w Polsce – przegląd działań, Sieć tolerancji, grudzień 2014, ‹http://siectolerancji.pl/sites/default/files/upload/Edukacja%20antydyskryminacyjna%20w%20Polsce.pdf› (dostęp: 10.11.2015).

Ośrodek Rozwoju Edukacji, O Ośrodku, zob. ‹http://www.ore.edu.pl/o-nas/struktura-ore› (dostęp: 10.11.2015).

Rozporządzenie z 30 kwietnia 2013 roku w sprawie zasad udzielania i organizacji pomocy psychologiczno-pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach (Dz.U. z 2013 r., poz. 532), paragraf 3. ust. 1. Zob. ‹http://isap.sejm.gov.pl/Download?id=WDU20130000532&type=2› (dostęp: 10.11.2015).

Rozwijanie kompetencji wielojęzycznej i wielokulturowej ‹http://www.archiwum.ore.edu.pl/index.php?option=com_content&view=article&id=4186:warsztaty-rozwijanie-kompetencji-wielojzycznej-i-wielokulturowej&catid=131:szkolenia&Itemid=1558› (dostęp: 10.11.2015).

Uczniowie z różnych kultur w szkole, ‹http://www.ore.edu.pl/wydzialy/specjalnych-potrzeb-edukacyjnych/6541-uczniowie-z-roznych-kultur-w-szkole-2› (dostęp: 10.11.2015).

Wieczorkiewicz P., Czego polskie szkoły muszą się nauczyć, ‹http://www.krytykapolityczna.pl/artykuly/edukacja/20151014/czego-polskie-szkoly-musza-sie-nauczyc› (dostęp: 10.11.2015).

Wielka nieobecna, ‹http://www.tea.org.pl/userfiles/file/Wielka_nieobecna_raport.pdf› (dostęp: 10.11.2015).

Opublikowane
2016-12-30
Jak cytować
Smoter, K. (2016). Wspomaganie edukacyjne uczniów przeżywających trudności adaptacyjne związane z różnicami kulturowymi. Edukacja Elementarna w Teorii i Praktyce, 11(4(42), 51-66. https://doi.org/10.14632/eetp.2016.11.42.51
Dział
Scientific articles