O możliwościach wspomagania szkolnego wychowania seksualnego (między ugruntowaniem tego, co zastane, a włączeniem tego, co nowe)

  • Barbara Smoter Zakład Pedagogiki, Instytut Pedagogiczny PWSZ w Nowym Sączu
Słowa kluczowe: wychowanie seksualne, organizacje pozarządowe, wspomaganie, zachowania seksualne, edukacja

Abstrakt

Za charakterystyczną cechę współczesnych społeczeństw demokratycznych można przyjąć spory dotyczące uznania pewnych wypowiedzi za prawomocne. Spory te są typowe również w odniesieniu do sposobów realizacji szkolnego wychowania seksualnego. W tym artykule założono, że żadne społeczeństwo nie jest wolne od regulacji, a dalej również od działań normalizacyjnych w odniesieniu do płciowości. Wcielaniu tych praktyk do instytucji edukacyjnych towarzyszy jednak wiele kontrowersji. Za istotną w tym tekście uznano próbę sformułowania odpowiedzi na następujące pytania: Kogo „obdarza się” odpowiedzialnością za realizację tych praktyk? Jakie możliwości wspomagania określonych podmiotów odpowiedzialnych za realizację szkolnego wychowania seksualnego można uznać za dopuszczalne? I jak owe praktyki mogą być rozumiane w kontekście działań łączących się ze społecznym regulowaniem seksualności? Udzieleniu odpowiedzi na te pytania służyło scharakteryzowanie realizowanych w szkołach zajęć odnoszących się do wychowania seksualnego oraz wyodrębnienie organizacji, które formułują cele dotyczące współpracy ze szkołami właśnie w tym obszarze. Następnie wprowadzono podział na organizacje, z ramienia których podejmuje się praktyki stabilizujące obowiązującą wersję szkolnego wychowania seksualnego, oraz na te, które realizują działania podważające zasadność aktualnie przyjętego w szkołach wariantu tych zajęć lub podejmują inicjatywy na rzecz uzupełniania „niedostatków” tego wariantu. W przypadku pierwszej z grup praktyki te pełnią funkcję zapobiegawczą wobec zmian mogących mieć miejsce w strukturze zajęć, w ramach których wciela się do szkół wychowanie seksualne. Potrzeba zmian w tym obszarze okazuje się tymczasem postulowana przez organizacje zaliczane w tym tekście do drugiej grupy. Przedstawiciele tych organizacji wydają się mieć na celu wspomaganie szkół w rozwiązywaniu problemów obecnych w tych instytucjach podmiotów lub wypełnianiu luki w ich wiedzy czy w umiejętnościach odnoszących się do sfery życia seksualnego.

Bibliografia

Adamiak P., Dworakowska Z., Herbst J., Przewłocka J., Współpraca w obszarze kultury – samorządy, publiczne instytucje kultury, organizacje pozarządowe, Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego, Stowarzyszenie klon / jawor, Warszawa 2013.

Babik M., Polskie koncepcje wychowania seksualnego w latach 1900-1939, WAM, Kraków 2010.

Barciński Z., Edukacja seksualna według gender, Wydawnictwo NATAN, Lublin 2014.

Bodakowski J., Demoralizacja przedszkolaków w polskich przedszkolach, http://rebelya.pl/post/5028/demoralizacja-przedszkolakow-w-polskich-przedsz (dostęp: 4.09.2013).

Centrum Edukacji Obywatelskiej, http://orka.sejm.gov.pl/WydBAS.nsf/0/b8160ba204a3dc8cc125726b003738bd/$FILE/Centrum%20Edukacji%20%20Obywatelskej%20Wsp%C3%B3%C5%82praca%20szk%C3%B3%C5%82%20z%20organizacjami%20pozarz%C4%85dowymi.pdf (dostęp: 12.11.2015).

Foucault M., Archeologia wiedzy, tłum. A. Siemek, PIW, Warszawa 1977.

Foucault M., Historia seksualności, tłum. B. Banasiak, T. Komendant, K. Matuszewski, Wyd. Czytelnik, Warszawa 1995.

Foucault M., Nadzorować i karać. Narodziny więzienia, tłum. T. Komendant, Spacja Aletheia, Warszawa 1998.

Fundacja Edukacji Społecznej, http://www.fes.edu.pl/edukacja-seksualna?file=Subpage&subpage_id=49 (dostęp: 12.11.2015).

Fundacja na rzecz Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego Jaskółka, http://jaskolka.org/ (dostęp: 12.11.2015).

Fundacja Nowoczesnej Edukacji Spunk, http://spunk.pl/ (dostęp: 12.11.2015).

Grupa Edukacyjna Poradni Zdrowia Psychoseksualnego BezTabu, http://www.beztabu.org/strona.php?id=37 (dostęp: 12.11.2015).

Grupa Edukatorów Seksualnych NAWIGATOR, http://www.edukacjaseksualna.edu.pl/ (dostęp: 12.11.2015).

Grupa Edukatorów Seksualnych Ponton (działających przy Federacji na rzecz Kobiet i Planowania Rodziny), http://www.federa.org.pl/centrum-prasowe/archiwum-wiadomosci/193-2013/

maj-2013/1165-stanowisko-grupy-ponton-dziaajcej-przy-federacji-na-rzecz-kobiet-i-planowania-rodziny-w-sprawie-wypowiedzi-poslanki-krystyny-pawlowicz (dostęp: 12.11.2015).

Grupa Edukatorów Seksualnych Ponton (działających przy Federacji na rzecz Kobiet i Planowania Rodziny), http://www.ponton.org.pl/ (dostęp: 12.11.2015).

Hajdukiewicz M., Ewaluacja a wspomaganie pracy szkoły na podstawie doświadczeń projektu „System doskonalenia nauczycieli oparty na ogólnodostępnym kompleksowym wspomaganiu szkół”, http://www.npseo.pl/data/documents/3/296/296.pdf (dostęp: 12.11.2015).

Hajdukiewicz M., Jak wspomagać pracę szkoły? Poradnik dla pracowników instytucji systemu wspomagania, ORE, Warszawa 2015.

http://www.bibliotekako.pl/news.aid,1516,Wychowanie_do_zycia_w_rodzinie___zmienia_sie_warunki_prowadzenia_zajec.html (dostęp: 12.11.2015).

Informacje o konferencji organizowanej w katowickim oddziale „Civitas Christiana”, http://www.stop-seksualizacji.pl/index.php/seksedukacja-w-praktyce/item/221-konferencja-czy-wiesz-co-robi-twoje-dziecko (dostęp: 12.11.2015).

Informacje o spotkaniu dyskusyjnym organizowanym w katowickim oddziale „Civitas Christiana”, http://e-civitas.pl/pytania-o-przyszlosc-polskiej-szkoly/ (dostęp: 12.11.2015).

Katolickie Stowarzyszenie „Civitas Christiana”, http://www.diecezja.legnica.pl/katolickie-stowarzyszenie-civitas-christiana (dostęp: 12.11.2015).

Klus-Stańska D., Kruk J., Tworzenie warunków dla rozwojowej zmiany poznawczej i konstruowania wiedzy przez dziecko, [w:] Pedagogika wczesnoszkolna – dyskursy, problemy, rozwiązania, red. D. Klus-Stańska, M. Szczepska-Pustkowska, Wyd. Akademickie i Profesjonalne, Warszawa 2009.

Kornas-Biela D., Prawa dziecka a przemoc seksualna: Stanowisko Kościoła katolickiego część II: Przyczyny, profilaktyka, działania naprawcze, „Roczniki Pedagogiczne”, Tom 5(41), numer (2013)3.

Kozakiewicz M., Kulturowe modele wychowania seksualnego, [w:] Seksuologia kulturowa, red. K. Imieliński, PWN, Warszawa 1980.

Kozakiewicz M., Młodzież wobec seksu, małżeństwa i rodziny. Perspektywa europejska, Instytut Wydawniczy Związków Zawodowych, Warszawa 1985.

Kwartalnik wydawany przez Towarzystwo Uniwersyteckie (Stowarzyszenie) „Fides et Ratio”, http://www.stowarzyszeniefidesetratio.pl/kwartalnik.html (dostęp: 12.11.2015).

Lew-Starowicz Z., Lach-Długołęcka A., Podstawy edukacji seksualnej w szkole, „Biologia w Szkole” (1998)3.

Moroń D., Organizacje pozarządowe – fundament społeczeństwa obywatelskiego, Wyd. Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław 2012.

Moroń D., Wolontariat w trzecim sektorze. Prawo i praktyka, Wyd. Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław 2009.

Obidniak D., Polityczna edukacja seksualna, [w:] Czytanki o edukacji, red. D. Obidniak, współpr. M. Konarzewska, ZNP, Warszawa 2011.

Obuchowska I., Jaczewski A., Rozwój erotyczny, Wyd. Akademickie „Żak”, Warszawa 2002.

Odpowiedź ministra edukacji narodowej i sportu na interpelację nr 3150 w sprawie edukacji seksualnej w szkołach publicznych, http://orka2.sejm.gov.pl/IZ4.nsf/main/43A28706 (dostęp: 12.11.2015).

Odpowiedź podsekretarza stanu w Ministerstwie Zdrowia – z upoważnienia ministra – na zapytanie nr 4359 w sprawie zmian dotyczących przedmiotu: Wychowanie do życia w rodzinie, http://orka2.sejm.gov.pl/IZ6.nsf/main/04FE5E61 (dostęp: 12.11.2015).

Ośrodek Rozwoju Edukacji o nowym systemie wspomagania szkół, www.ore.edu.pl/.../119-nowy-system-wsparcia-szkoy?...wspomaganie...n... (dostęp: 12.11.2015).

Raport. Wzmocnienie wspierania rozwoju szkół ze szczególnym uwzględnieniem roli doskonalenia nauczycieli i doradztwa metodycznego (POKL, Priorytet III Wysoka jakość systemu oświaty, Poddziałanie 3.3.1), MEN, Warszawa 2010.

Reykowski J., Psychologiczne antynomie demokracji, [w:] Kolokwia psychologiczne, red. Z. Ratajczak, Instytut Psychologii PAN, Warszawa 1993.

Rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej w sprawie sposobu nauczania szkolnego oraz zakresu treści dotyczących wiedzy o życiu seksualnym człowieka, o zasadach świadomego i odpowiedzialnego rodzicielstwa, o wartości rodziny, życia w fazie prenatalnej oraz metodach i środkach świadomej prokreacji zawartych w podstawie programowej kształcenia ogólnego, http://isap.sejm.gov.pl/RelatedServletAction?id=WDU19930170078&type=9 (dostęp: 12.11.2015).

Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 10 sierpnia 2009 roku zmieniające rozporządzenie w sprawie sposobu nauczania szkolnego oraz zakresu treści dotyczących wiedzy o życiu seksualnym człowieka, o zasadach świadomego i odpowiedzialnego rodzicielstwa, o wartości rodziny, życia w fazie prenatalnej oraz metodach i środkach świadomej prokreacji zawartych w podstawie programowej kształcenia ogólnego (Dz. U. 2009 nr 131 poz. 1079), http://www.prawo.egospodarka.pl/akty/dziennik-ustaw/2009/131/1079 (dostęp: 12.11.2015).

Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 23 grudnia 2008 roku w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół (Dz. U. 2009 nr 4 poz. 17), http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU20090040017 (dostęp: 12.11.2015).

Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 6 stycznia 2009 roku w sprawie dopuszczenia do użytku szkolnego programów wychowania przedszkolnego, programów nauczania i podręczników oraz cofania dopuszczenia (Dz. U. 2002 nr 51 poz. 458), http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU20090040018 (dostęp: 12.11.2015).

Skowrońska M., Sztop-Rutkowska K., Różnica – demokracja – edukacja. O potrzebie edukacji antydyskryminacyjnej, „Pogranicze Studia Społeczne”, Tom XIII, 2013.

Sobańska A., Założenia projektu badawczego „Monitorowanie reformy systemu oświaty” oraz metody badawcze, [w:] Zmiany w systemie oświaty. Wyniki badań empirycznych, red. E. Wosik, ISP, Warszawa 2002.

Standardy edukacji seksualnej w Europie. Podstawowe zalecenia dla decydentów oraz specjalistów zajmujących się edukacją i zdrowiem, tłum. M.H.J. Sikorska-Jaroszyńska, B. Balińska, E. Pieszczyk, A. Wiewióra, Wyd. Czelej Sp. z o.o., Lublin 2012.

Stowarzyszenie Katolickie „Civitas Christiana”, http://civitaschristiana.pl/ (dostęp: 12.11.2015).

Stowarzyszenie na rzecz Profilaktyki i Edukacji Seksualnej TUMA, http://www.tuma.pl/ (dostęp: 12.11.2015).

Stowarzyszenie W Stronę Dziewcząt, http://www.wstronedziewczat.org.pl/ (dostęp: 12.11.2015).

Sympozja organizowane przez Towarzystwo Uniwersyteckie (Stowarzyszenie) „Fides et Ratio”, http://www.stowarzyszeniefidesetratio.pl/sympozja.html (dostęp: 12.11.2015).

Towarzystwo Uniwersyteckie (Stowarzyszenie) „Fides et Ratio”, http://www.fidesetratio.org.pl/cele-towarzystwa (dostęp: 12.11.2015).

Treść listu członków Komitetu Organizacyjnego „STOP Deprawacji w Edukacji” wraz z wykazem organizacji wspierających tę inicjatywę, http://stopdeprawacji.pl/dlaczego-manifestujemy/apel-do-ministerstwa-edukacji-narodowej (dostęp: 7.11.2015).

Ustawa z dnia 7 września 1991 roku o systemie oświaty, http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19910950425 (dostęp: 12.11.2015).

Walendzik-Ostrowska A., Historia wychowania seksualnego w Polsce, „Remedium”, (2010)9.

Założenia i cele edukacji seksualnej. Przewodnik. Porozumienia na rzecz upowszechniania edukacji seksualnej dzieci i młodzieży w polskiej szkole, http://www.federa.org.pl/dokumenty_pdf/publikacje/Edsekswszkole_przewodnik.pdf (dostęp: 12.11.2015).

Opublikowane
2016-06-10
Jak cytować
Smoter, B. (2016). O możliwościach wspomagania szkolnego wychowania seksualnego (między ugruntowaniem tego, co zastane, a włączeniem tego, co nowe). Edukacja Elementarna w Teorii i Praktyce, 11(1(39), 9-26. https://doi.org/10.14632/eetp_39.1