Edukacja Elementarna w Teorii i Praktyce

Wprowadzenie

Martyna Szczotka — 2022-06-28

Obecnie, w różnych sytuacjach, eksponuje się znaczenie i potrzebę kreatywności, która stanowi jeden z komponentów przedsiębiorczości. Szybko zmieniający się współczesny świat stawia wymagania, którym często efektywnie sprostać może tylko osoba myśląca w sposób nietypowy, oryginalny, nowatorski, wykraczający poza schematy. Kreatywność stanowi klucz do postępu i rozwoju, źródło innowacji, ulepszeń i odkryć w różnych sferach życia społecznego, kulturowego i ekonomicznego; wpływa na sposób działania jednostki nie tylko w sytuacjach problemowych, lecz także w zwyczajnych, codziennych sytuacjach bycia w świecie (Parczewska, Zwierzchowska 2017: 34). Bycie kreatywnym przynosi zarówno jednostce, jak i jej otoczeniu wiele korzyści.

Przedsiębiorczość to także bardzo ważna i pożądana cecha. Przydaje się w praktyce i to niezależnie od tego, co robimy w życiu. Przedsiębiorczość to nie tylko umiejętność zarządzania swoimi pieniędzmi i umiejętność oszczędzania. To również łatwość dostrzegania potrzeb i doskonalenia pomysłów, kreatywność i innowacyjność, zdolność do wykorzystywania nadarzających się okazji, gotowość do podejmowania ryzyka, samodzielność, umiejętność przewidywania konsekwencji swoich działań oraz brania za nie odpowiedzialności. Przyjmuje się powszechnie, że przedsiębiorczość nie jest wrodzoną cechą osobowości człowieka, ale postawą, którą można kształtować i rozwijać w toku wychowania i edukacji szkolnej od najmłodszych lat.

Kreatywność w procesie uczenia się muzyki poprzez audiację we wczesnej edukacji

Ewa Anna Zwolińska — 2022-06-28

Artykuł dotyczy pedagogiki stosowanej do wspierania uczenia się muzyki poprzez audiację niemowląt, dzieci w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym. Celem jest podkreślenie związków między muzyczną zabawą, kreatywnością, regulacją emocji i funkcjonowaniem wykonawczym. Przez dziewięć lat obserwowano 300 dzieci uczestniczących w zajęciach dla niemowląt i małych dzieci. Koncentrowano się na potencjale edukacyjnym wspólnych działań, które każdy nauczyciel uczący muzyki powinien kompetentnie realizować. Artykuł rozpoczyna się od wyjaśnienia terminów „uczenie się”, „rozwój” oraz „zrównoważone wspólne audiowanie”. Dalej zamieszczono rozważania o kreatywności w procesie absorbowania, imitowania i asymilowania oraz o regulacji emocji i funkcjonowaniu wykonawczym w procesie rozwoju audiacji. Postęp w uczeniu się muzyki we wczesnych latach życia jest identyfikowany w różnych sytuacjach edukacyjnych, gdzie obserwowane zachowania dowodzą o trajektorii rozwojowej małych dzieci uczących się muzyki. Ekspresja zaangażowania w śpiewanki i rytmiczanki wspiera teorie sugerujące powiązanie zabawy, kreatywności i regulacji emocji.

Improwizacja jako rodzaj kreatywności muzycznej w świetle teorii uczenia się muzyki Edwina E. Gordona

Maciej Kołodziejski — 2022-06-28

Autorzy podejmują zagadnienie improwizacji w edukacji muzycznej (ekstensywnej i intensywnej) w świetle założeń teorii uczenia się muzyki Edwina E. Gordona. Zasadniczą tezą tegoż opracowania jest ujęcie improwizacji jako rodzaju kreatywności muzycznej w edukacji dziecka. Improwizację autorzy lokują w filozofii praksjalnej D. Elliota, a podstawę teoretyczną dla niej stanowi teoria uczenia się muzyki i audiacja. Improwizacja, zdaniem autorów, jest konstruktem wielowymiarowym, zawierającym elementy tonalne, rytmiczne, melodyczne, harmoniczne, techniczne, ekspresyjne i społeczne. Stosując improwizację, uczniowie rozwijają zaawansowane umiejętności audiacyjne, obecne między innymi w kodowaniu sensorycznym i percepcyjnym, przechowywaniu i przywoływaniu z pamięci oraz kontroli motorycznej i monitorowaniu jakości tej aktywności. Ponieważ zagadnienie improwizacji jako rodzaju kreatywności w muzyce podejmowane jest w polskiej literaturze naukowej incydentalnie, autorzy postanowili uzupełnić tę lukę treściową, opisując improwizację z różnych perspektyw: naukowej, teoretycznej, praktycznej i metodycznej, oraz pokazując, że każdy nauczyciel edukacji muzycznej może stymulować rozwój muzyczny uczniów przez wprowadzenie elementów twórczości muzycznej w postaci improwizacji.

Działania kreatywne z wykorzystaniem tekstu poetyckiego

Jovita Vaškevič-Buś — 2022-06-28

Nauczyciele współczesnej szkoły zdają się odczuwać lęk przed opracowywaniem utworów poetyckich. Literatura piękna stanowi nie lada wyzwanie zarówno dla nauczycieli, jak i uczniów. Lektury szkolne, pisane prozą, sprawiają mniejszą trudność, bowiem ich przekaz jest uniwersalny. Wiersze zaś dotykają sfery emocjonalnej, pełne są metaforycznych przekazów, można je interpretować na wiele sposobów. W artykule opisano propozycje kreatywnych działań na tekście poetyckim uczniów edukacji wczesnoszkolnej. Odwołano się między innymi do metody heurystycznej oraz przekładu intersemiotycznego. Starano się zbadać, jak uczniowie klasy trzeciej radzą sobie z analizą pozawerbalną utworu poetyckiego, oraz czy są zdolni do podjęcia działań związanych z próbą napisania samodzielnie kolejnej strofy. Ćwiczenia takie wymuszają u uczniów potrzebę działań na tekście literackim, pobudzają ich kreatywność i wyobraźnię.

Wspomaganie procesu obserwacji i tworzenia rysunku brył przez dzieci w wieku 6-9 lat- wybrane problemy

Ewa Piwowarska — 2022-06-28

Z uwagi na znaczenie działań aktywizujących i kształcących zmysł obserwacji dla czynności uczenia się u dzieci, za cel badawczy o charakterze poznawczym przyjęto ustalenie istotności czynnika podkreślającego konstrukcję obserwowanych brył dla tworzonych przez dzieci ich graficznych schematów, w tym ukazywania trzeciego wymiaru. Przyjętym problemem reprezentującym ogólny aspekt obszaru badawczego stało się pytanie o znaczenie nowego czynnika, jakim jest linia wyróżniająca krawędzie brył, dla sposobu przedstawiania za pomocą rysunku obserwowanych przez dzieci brył geometrycznych. Założono, że dla przebiegu zachodzących zmian w rozwoju rysunków brył będzie można wyznaczyć charakterystyczne etapy-schematy oraz czynnik wzmacniający proces obserwacji konstrukcji brył. Analiza zebranych danych pozwoliła zauważyć, że wprowadzony czynnik ma istotne znaczenie dla poziomu umiejętności graficznego zapisu brył geometrycznych, co może przekładać się na kształcenie zmysłu przestrzennego u dzieci. W oparciu o prowadzoną analizę porównawczą prac plastycznych powstających w sytuacji rysowania bezpośrednio obserwowanych przez dzieci zróżnicowanych białych brył (w wersjach o krawędziach zaznaczonych czarną linią i bez niej), uzyskana wiedza może zostać wykorzystana w procesie projektowania zadań edukacyjnych oraz pomocy dydaktycznych, dla których istotne jest doskonalenie percepcji wzrokowej obejmującej również trzeci wymiar rzeczywistości.

Przygotowanie studentek pedagogiki do edukacji twórczej

Magdalena Bartoszewicz — 2022-06-28

W artykule opisano zagadnienia związane z twórczością, takie jak: kreatywność, czteroaspektowe ujęcie twórczości, model twórczości K.K. Urbana i H.G. Jellena (Matczak i in. 2000) oraz zagadnienia związane z przygotowaniem przyszłych nauczycielek do prowadzenia zajęć w duchu edukacji twórczej. Celem badań było poznanie poziomu komponentów przygotowania do edukacji twórczej, takich jak uzdolnienia twórcze, samoocena kreatywności i ocena twórczości innych osób. W badaniach wzięło udział 80 studentek trzeciego roku pedagogiki przedszkolnej i wczesnoszkolnej. Narzędzia badawcze, jakie wykorzystano, to Rysunkowy Test Myślenia Twórczego autorstwa K.K. Urbana i H.G. Jellena (1996), Kwestionariusz samooceny kreatywności (Bartoszewicz, 2021) oraz Kwestionariusz oceny twórczości innych osób (Bartoszewicz, 2021).Analiza wyników badań wykazała, że poziom uzdolnień twórczych badanych studentek oraz samoocena kreatywności uplasowały się na poziomie przeciętnym, natomiast aż 70% badanych studentek potrafiło adekwatnie ocenić twórczość innych osób.

Kreatywność w pracy nauczycieli w dobie pandemii – sztuka, konieczność, a może wyzwanie?

Katarzyna Nosek-Kozłowska — 2022-06-28

Tekst ma na celu ukazanie pracy nauczycieli w dobie pandemii w odniesieniu do kompetencji, którą stanowi kreatywność. Teoretyczny namysł obejmuje charakterystykę merytoryczną zawodu nauczyciela oraz możliwości realizacji kształcenia na odległość w sytuacji pandemii. Problematyka została ujęta w postaci następujących pytań: Jak wygląda praca nauczycieli w dobie pandemii? W jaki sposób pandemia wpływa na jakość realizacji procesu kształcenia? Jakie metody i narzędzia pracy wykorzystują nauczyciele w dobie pandemii? W jaki sposób badani nauczyciele rozumieją pojęcie kreatywności i jak ujawnia się ona w ich pracy? Punktem wyjścia do podjętych analiz były wyniki badań empirycznych dotyczące wskazanego problemu. Na potrzeby zgromadzenia materiału empirycznego wykorzystano metodę studium przypadków oraz zastosowano technikę wywiadu narracyjnego skoncentrowanego na problemie. Badania były prowadzone wśród nauczycieli różnych szczebli edukacji pochodzących z województwa warmińsko-mazurskiego. Zastosowano celowy dobór badanych. Wyniki są prezentowane na łamach artykułu w sposób wybiórczy. Refleksja nad podjętą problematyką wskazuje na fakt, iż współcześni nauczyciele są kreatywni. Stopień, w jakim ta cecha wpływa na ich działalność zawodową, zależy od ich zaangażowania w kształcenie młodego pokolenia, ale także od posiadanych przez nich cech osobowościowych. Kreatywność jest kompetencją nauczyciela XXI wieku, może być sztuką, ale też koniecznością.

Kształtowanie kompetencji przedsiębiorczych w procesie edukacji formalnej i nieformalnej dzieci w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym

Anna Kanik — 2022-06-28

Głównym celem artykułu jest wstępna ocena kształcenia kompetencji przedsiębiorczych wśród dzieci realizowanego w ramach edukacji formalnej i pozaformalnej. Artykuł ma charakter teoretyczny i obejmuje analizę podstawowych dokumentów, które wpływają na funkcjonowanie edukacji formalnej oraz przegląd ofert związanych z rozwojem przedsiębiorczości dla najmłodszych na rynku edukacji nieformalnej. Na podstawie Zalecenia Rady UE zaprezentowano definicję przedsiębiorczości postrzeganej jako zestaw kompetencji, która stanowiła punkt wyjścia do oceny praktyk edukacyjnych. Podjęte rozważania wskazują na obecność różnych form kształcenia kompetencji przedsiębiorczych na polskim rynku edukacyjnym dla dzieci, których jakość zależy od wiedzy i postaw samych nauczycieli i szkoleniowców, a także od właściwego postrzegania przedsiębiorczości w szerokim wymiarze niebiznesowym.

Zarządzanie czasem dziecka w wieku wczesnoszkolnym - w opinii rodziców

Sławomir Kantyka — 2022-06-28

Współczesne rozumienie zjawiska przedsiębiorczości, znacznie odbiegające od klasycznego ekonomicznego ujęcia, sprawia, że coraz częściej łączymy je z edukacją rozumianą jako proces samodoskonalenia trwający całe życie. Jednym ze sposobów kształtowania cech przedsiębiorczości jest uczenie się zarządzania czasem. Ta umiejętność w znacznym stopniu decyduje o zaradności życiowej i pozwala osiągać sukcesy. Celem niniejszego artykułu jest przedstawienie sposobu organizacji różnorodnych aktywności dzieci w okresie edukacji wczesnoszkolnej w opinii rodziców i związanych z tym problemów. Badania zostały zrealizowane przy pomocy metody sondażu diagnostycznego z wykorzystaniem techniki ankiety online oraz wywiadów w formie rozmowy. Kształtowanie postaw życiowych dziecka w wieku wczesnoszkolnym jest nierozerwalnie związane z umiejętnością organizacji i planowania czasu. Stopień opanowania technik zarządzania czasem zarówno przez rodziców, jak i dzieci, jest zróżnicowany, co uwidoczniają badania. Postuluje się dalsze rozwijanie umiejętności w tym zakresie.