Edukacja Elementarna w Teorii i Praktyce

Ekologia integralna w przedszkolu i szkole – wprowadzenie

Barbara Surma — 2022-03-31

Propozycja kolejnego tematu kwartalnika „Edukacja Elementarna w Teorii i Praktyce” została zainspirowana między innymi realizowaniem przez Akademię Ignatianum w Krakowie międzynarodowego projektu zatytułowanego Climate CHANge related to Catholic Education as Subject in the Higher Education Programmes of Education Science (akronim Chances)[1], dofinansowanego przez Erasmus Plus. Celem projektu jest włączenie tematyki dotyczącej zmian klimatycznych do treści nauczania religii na poziomie przedszkolnym i wczesnoszkolnym, a zwłaszcza opracowanie programu kursu akademickiego, który ma przygotować przyszłych nauczycieli do rozwijania kompetencji uczniów oraz osobistego zaangażowania w zakresie działań na rzecz klimatu.

[1] Informacje o projekcie: https://www.ignatianum.edu.pl/szkolnictwo-wyzsze-chances [data dostępu: 16.03.2022].

Ekologia integralna jako przestrzeń uczenia się szacunku przez dziecko w wieku przedszkolnym

Iwona Samborska — 2022-03-31

Artykuł zawiera propozycję usytuowania procesu uczenia się wartości przez dziecko w wieku przedszkolnym w kontekście ekologii integralnej. Problematyka tekstu koncentruje się na wartości, jaką jest szacunek. Pierwsza część skupia się na ukazaniu perspektywy integralnej w edukacji, obecnej w tym obszarze za sprawą tzw. zwrotu integralnego (Marzec 2019: 215–216). W dalszej części opracowania zwrócono uwagę na wyłanianie się w przestrzeni edukacji wizji ekologii integralnej (Wysocki 2016; Sędek 2019). Wskazano na integralny wymiar edukacji dziecka, odnosząc go do perspektywy ekologicznej. W końcowej części dokonano identyfikacji najważniejszych wyznaczników konstruowania szacunku jako kategorii edukacyjnej. Ukazano możliwości edukacyjnego działania w perspektywie ekologii integralnej, przywołując w tym zakresie sferę poszanowania żywności. Celem artykułu jest zaprezentowanie specyfiki ekologii integralnej i ukazanie podejścia integralnego jako płaszczyzny, na której tle rozpatrywany jest problem uczenia się wartości przez dziecko w wieku przedszkolnym.

Dziecięca Meteorologia. Rozumienie przez dzieci zjawisk pogody w różnych częściach świata

Jan Amos Jelinek — 2022-03-31

W artykule scharakteryzowano dziecięcą ocenę stanu pogody w różnych częściach kraju i świata. Celem przeprowadzonych badań było ustalenie dziecięcych kompetencji w zakresie oceny stanu pogody oraz umiejętność przewidywania pogody w innych częściach świata, w odniesieniu do aktualnie panującej pogody w miejscu zamieszkania. Badania przeprowadzono wśród 42 dzieci (21 dzieci w wieku 6/7 lat oraz 21 uczniów 9/10 lat). Badania miały charakter jakościowy, zastosowano metodę wywiadu, podczas którego dzieci kodowały pogodę (za pomocą serii obrazków) obserwowaną na ekranie komputera (w miejscu zamieszkania) i na tej podstawie wnioskowały o pogodzie w miejscach pokazywanych na mapie kraju i globusie. W prezentacji wyników scharakteryzowano pogodę w Szczecinie, Warszawie i Rzeszowie oraz Azji, Afryce, Australii, na biegunach i wyspach Tahiti. Porównano dziecięce prognozy pogody osobno dla pory zimowej i letniej. Zwrócono uwagę na różnice we wskazaniach stanów pogody względem wieku (dzieci 6- i 9-letnich). Okazało się, że 30% badanych (częściej dzieci w wieku przedszkolnym) postrzega pory roku jako zjawisko, którego różnice w pogodzie widać już w skali kraju. Biegun południowy jest oceniany przez dzieci jako rekordowo zimne miejsce na Ziemi. Przeanalizowano źródła dziecięcej wiedzy i wskazano możliwe przyczyny błędnych przekonań.

Paradoksalne zachowania ekologiczne dostrzegane przez studentów pedagogiki przedszkolnej i wczesnoszkolnej

Adamina Korwin-Szymanowska — 2022-03-31

Niniejszy artykuł podejmuje problematykę paradoksalnych zachowań ekologicznych zauważanych przez studentów pedagogiki wczesnoszkolnej w otaczającej rzeczywistości. Celem badania była diagnoza znajomości problemów ochrony środowiska przez studentki pedagogiki przedszkolnej i wczesnoszkolnej. W badaniu wzięło udział 120 studentek, które jako przyszłe nauczycielki będą tworzyć dzieciom przestrzeń do poznania środowiska przyrodniczego i jego ochrony. Na podstawie słów kluczowych, bazując na metodzie analizy treści, stworzono klucz kategoryzacyjny wynikający z zebranego przez studentki materiału. Analiza wyników wykazała, że młodzież akademicka zauważa paradoksalne zachowania ekologiczne w obszarach: (1) gospodarki odpadami; (2) kryzysu klimatycznego; (3) edukacji ekologicznej; (4) zachowań konsumenckich i zdrowia; oraz (5) polityki edukacyjnej, które są bliskie jej codziennemu funkcjonowaniu i możliwościom obserwacyjnym i doświadczanym. Należy zadbać o jakość edukacji wyższej w zakresie edukacji ekologicznej, która poszerzałaby horyzonty prośrodowiskowe wśród przyszłych nauczycieli jako tych, którzy mają możliwość współkonstruowania przestrzeni do wychowania ku zrównoważonej przyszłości troszcząc się o zachowanie równowagi w obszarze środowiska naturalnego, społecznego i gospodarczego.

Niestandardowe działania nauczycieli nauczania początkowego i wychowania przedszkolnego. Edukacja regionalna w czasie pandemii

Kinga Lisowska — 2022-03-31

Edukacja regionalna jako integralny i obligatoryjny element kształcenia stawia przed nauczycielami wychowania przedszkolnego i nauczania początkowego wiele wyzwań dydaktycznych, które w okresie pandemii SARS–CoV–2 wymagają zastosowania niestandardowych metod pracy. Celem podjętej analizy naukowej była identyfikacja i charakterystyka nietypowych działań nauczycieli z perspektywy doświadczenia: dzieci w wieku 5–9 lat i ich matek w wieku 35–41 lat. W artykule przedstawiono zarys funkcjonowania placówek przedszkolnych i szkół podstawowych (ze szczególnym uwzględnieniem klas I–III) w okresie pandemii w latach 2020–2021. Skupiono się na zagadnieniach teoretycznych związanych z edukacją regionalną, jej istotą i miejscem w procesie wychowania i kształcenia dzieci. W badaniach zastosowano zbiorowe studium przypadku przy wykorzystaniu wywiadów indywidualnych, częściowo kierowanych, skoncentrowanych na problemie. Badania, o charakterze wstępnym, zrealizowano w 2021 r. na terenie miasta Olsztyn (województwo warmińsko-mazurskie). Należy poszerzyć je o grupy badawcze zróżnicowane pod względem zamieszkania.W doświadczeniach badanych można wyodrębnić wiele niestandardowych działań nauczycieli w zakresie edukacji regionalnej, odmiennych w stosunku do okresu przed pandemią. Rozumiane są przede wszystkim jako rozwiązania w procesie wychowania przedszkolnego i kształcenia początkowego, ale także postawy i sposoby myślenia nauczycieli.

Medialne wzory osobowe i ich recepcja przez dzieci w wieku wczesnoszkolnym

Aleksandra Sieczych-Kukawska — 2022-03-31

W związku ze wzrastającą globalnie wirtualizacją przekazów filmowych i gier, wskazane w literaturze pedagogicznej i psychologicznej procesy oddziaływania wzorów medialnych na dzieci zyskują na aktualności i wymagają uważnej reinterpretacji. Artykuł dotyczy oddziaływania medialnych wzorów osobowych na dzieci w wieku wczesnoszkolnym. Przeprowadzona analiza literatury ukazuje mechanizmy i procesy recepcji fikcyjnych wzorów osobowych z zaakcentowaniem specyfiki tych procesów w odniesieniu do dzieci w wieku 6–10 lat. Celem podjętych rozważań jest poznanie medialnych wzorów osobowych wybieranych przez dzieci i ich argumentacji. Przeprowadzona przez autorki analiza rysunków ulubionych postaci wybranych przez dzieci, uzupełniona indywidualną rozmową z dziećmi, wykazała różnorodność wybieranych wzorów oraz źródeł medialnych. Uzyskane z dziecięcych prezentacji graficznych i werbalnych dane wskazały na procesy uczenia się przez modelowanie. Wyraźna jest ewolucja w wybranych cechach osobowych wzorów i ich wartościowaniu przez dzieci. W rysunkach dominuje tendencja odtwórcza wobec obrazów medialnych. Podkreślono potencjał edukacyjny uczenia się dzieci poprzez medialne wzory osobowe, z czego wynika konieczność uważnej obecności dorosłych – rodziców, nauczycieli – w rzeczywistości wirtualnej odbieranej przez dzieci.

Seniorzy w reklamach telewizyjnych a wychowanie do starości dzieci w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym

Anna Magdalena Trzcionka-Wieczorek — 2022-03-31

Celem artykułu jest analiza treści wybranych reklam telewizyjnych oraz występującego w nich wizerunku seniorów. Autorka zwraca uwagę na rolę mass mediów we współczesnym świecie – opisuje znaczenie i miejsce telewizji w życiu i rozwoju dziecka, wymienia wady codziennego oglądania przez wychowanków programów telewizyjnych oraz korzyści wynikające z rozsądnego korzystania z mediów. Dalszą część artykułu stanowi refleksja na temat stereotypowego postrzegania seniorów przez dzieci i młodzież oraz istoty kształtowania w społeczeństwie pozytywnych postaw wobec osób w wieku emerytalnym. Autorka podkreśla, iż niwelowanie negatywnych stereotypów na temat seniorów i starości powinno być realizowane od najmłodszych lat życia człowieka, także w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym. Biorąc pod uwagę siłę opiniotwórczą mass mediów, można przypuszczać, że kształtowanie postaw może być wzmacniane poprzez wizerunek seniorów prezentowany w reklamach telewizyjnych. Dlatego autorka analizuje treść wybranych spotów reklamowych, w których występują seniorzy. Zastosowana analiza dokumentów ma na celu rozpoznanie ich wyglądu, sposobu bycia, relacji społecznych oraz sytuacji ekonomicznej. Z przeprowadzonych badań wynika, że nie są oni przedstawiani w reklamach w sposób stereotypowy. Są to ludzie aktywni, zadbani, posługujący się nowymi technologiami, mający swoje pasje i marzenia. Taki obraz może przyczynić się do kształtowania w najmłodszych pozytywnego stosunku do seniorów i starości, co jest szczególnie ważne w czasach przemian demograficznych.