Edukacja Elementarna w Teorii i Praktyce

Wprowadzenie

Dorota Zdybel — pią, 28 mar 2025 00:00:00 +0000

Wprowadzenie

Dorota Zdybel — pią, 28 mar 2025 00:00:00 +0000

Kształtowanie poczucia sprawstwa i satysfakcji z nauki w kontekście (modeli) samoregulowanego uczenia się

Aleksandra Tłuściak-Deliowska — pią, 28 mar 2025 00:00:00 +0000

Samoregulacja w uczeniu się stanowi złożony proces, w którym uczniowie przejmują odpowiedzialność za własne uczenie się i postępy w nim, podejmując decyzje dotyczące strategii uczenia się, monitorowania postępów oraz refleksji nad wynikami. Pierwsza część artykułu poświęcona jest przeglądowi kluczowych modeli samoregulowanego uczenia się, które stanowią teoretyczne ramy dla analizy tego procesu. Kolejnym krokiem jest integracja ustaleń mająca na celu ukazanie, czy i w jaki sposób samoregulowane uczenie się przyczynia się do rozwoju poczucia sprawstwa uczniów i ich satysfakcji z nauki. Analizę oparto na literaturze przedmiotu, ze szczególnym uwzględnieniem związków między samoregulacją a dwoma analizowanymi komponentami. Ustalono, że umiejętność samodzielnego monitorowania i regulowania swojego procesu uczenia się może znacząco zwiększyć poczucie kontroli nad nauką, co z kolei prowadzić powinno do wyższego poziomu satysfakcji z uczenia się. Wdrożenie strategii wspierających rozwój samoregulacji uczniów w uczeniu się może zatem stanowić fundament w podnoszeniu jakości nauczania i zaangażowania uczniów.

Przejawy tradycyjnych i prorozwojowych modeli uczenia się w ocenianiu bieżącym i wypowiedziach nauczycieli wczesnoszkolnych

Zuzanna Joanna Zbróg, Joanna Białogońska — pią, 28 mar 2025 00:00:00 +0000

Ocenianie jest ważnym procesem zarówno w wymiarze indywidualnym, jak i społecznym. Przedmiotem badań były modele i cele oceniania bieżącego ujawniające się w praktykach i wypowiedziach nauczycieli klas I-III. Kontekst sformułowania celu badań własnych związany jest z rozumieniem oceniania jako jednego z elementów systemu dydaktycznego szkoły, realizowanego w niej modelu nauczania i przyjmowanych założeń, co do istoty dziecięcego uczenia się. Główny problem badawczy ujęto w pytaniu: Jak przejawiają się tradycyjne i prorozwojowe modele uczenia się w ocenianiu bieżącym i wypowiedziach nauczycieli wczesnoszkolnych? Wykorzystano podejście jakościowe z wywiadem indywidualnym częściowo ustrukturyzowanym i obserwacją jawną jako podstawowymi metodami badawczymi (badania etnograficzne). Obserwacja była wspierana analizą konwersacji nauczycielek z dziećmi w czasie codziennych zajęć. Przeprowadzono także analizę dokumentów (m.in. zeszytów uczniów). Badania pokazują, że w szkołach z modelem oceniania opartym na wartościowaniu procesu uczenia się, wykorzystuje się założenia i narzędzia oceniania kształtującego w sposób niejednorodny, co świadczy o zniekształceniu konstruktywistycznych koncepcji oceniania. Proces zmiany rozumienia procesu dziecięcego uczenia się w duchu paradygmatu konstruktywistycznego rysuje się w odległej perspektywie, choć wyraźnie widać oddolne jego ewolucje. Nauczycielki pracujące w szkole z tradycyjnym modelem oceniania nie znają założeń konstruktywistycznych procesu uczenia się

Ocenianie kształtujące w refleksji nauczyciela edukacji wczesnoszkolnej - rozwój i zmiana w ujęciu autoetnograficznym

Marta Makarewicz — pią, 28 mar 2025 00:00:00 +0000

Ocenianie kształtujące jest kluczowym elementem wspierania uczniów w procesie uczenia się. Uczniowie, świadomi celowości podejmowanych działań, mają szansę dokonywać samooceny, jak i otrzymywać konstruktywne informacje zwrotne. Całość działań nauczyciela i ucznia ma przyczynić się do kształtowania kompetencji kluczowych, w tym kompetencji uczenia się obu podmiotów. Podstawą świadomego rozwoju poprzez wprowadzanie zmian jest refleksyjność, rozumiana jako zdolność do namysłu nad podejmowanymi działaniami, twórczego i krytycznego myślenia. Artykuł porusza problematykę oceniania kształtującego w refleksji nauczyciela edukacji wczesnoszkolnej. Celem badań było poznanie treści refleksji i zmian zachodzących w rozumieniu oceniania kształtującego jako elementu praktyki edukacyjnej. Zastosowano model refleksyjności opisany przez J. Szymczak. Prezentowane wyniki badań autoetnograficznych koncentrują się wokół doświadczeń osobistych autorki jako nauczycielki, która dostrzega różnorodne korzyści, jak i wyzwania, których dostarcza jej praktyka. Z perspektywy nauczycielki, dostrzeżony został prorozwojowy charakter oceniania kształtującego w odniesieniu do uczniów i ich nauczycieli. Przedstawione badania mogą stanowić zaproszenie do praktykowania refleksyjnego uczenia się poprzez wdrażanie koncepcji oceniania kształtującego.

Spojrzenie na ocenę kształtującą oczami dzieci

Edyta Nowosielska — pią, 28 mar 2025 00:00:00 +0000

W artykule przedstawiono relację z badań, których celem było poznanie doświadczeń trzecioklasistów związanych ze sposobami ich oceny w formie kształtującej. Mimo rosnącej popularności oceniania kształtującego, w Polsce nadal dominuje tradycyjne podejście do oceniania. A przecież wiemy, że ocenianie nie musi polegać na przypisywaniu dzieciom ocen, punktów, plusów, gwiazdek, słoneczek, itp. Badania przygotowano w strategii jakościowej. Przeprowadzono zogniskowane wywiady grupowe z uczniami i uczennicami klas trzecich szkół podstawowych. Wyniki badań pokazują, że dzieci potrafią partycypować we wspólnocie oceniania i ją tworzyć, wtedy, kiedy odbywa się w poczuciu bezpieczeństwa i zaufania, uaktywniając w nich wewnętrzną motywację. Dzieci dbały o swoje potrzeby do bycia razem
z innymi we wspólnych interakcjach. Dla badanych dzieci ocena kształtująca stała się bodźcem do pracy nad własnym rozwojem. Wzmacniała też głos uczniów i poprawiała komunikację między nimi i nauczycielami w kwestii uczenia się, a jednocześnie pozwalała im odczuć, że to oni sami są odpowiedzialni za swój proces uczenia się. Dzisiejsze zmiany zachodzące
w ocenianiu w głównej mierze oparte są na wspieraniu rozwoju uczniów i na nawiązaniu otwartego dialogu nauczycieli z uczniami. Jeśli te warunki będą spełnione możemy zacząć mówić o tworzeniu środowiska sprzyjającego otwartości na oceny innych i rozwijaniu kultury konstruktywnego uczenia się i oceniania w klasie.

Monitorowanie postępów dzieci w metodzie projektów

Jolanta Andrzejewska — pią, 28 mar 2025 00:00:00 +0000

Celem artykułu jest charakterystyka wybranych sposobów monitorowania postępów dziecka podczas pracy metodą projektów przez nauczyciela przedszkola a przez to rekonstrukcja ustalonych znaczeń i opisanie kierunku zmian praktyk społecznych.

Celem badań było zrozumienie i opisanie przestrzeni do oceniania i monitorowania postępów wychowanków w procesie uczenia się w przedszkolu podczas realizacji metody projektów. Perspektywę badawczą ujęto w pytaniach: W jaki sytuacjach, zadaniach nauczyciel podczas pracy metodą projektów może monitorować i oceniać postępy dziecka w procesie uczenia się? Przy pomocy jakich metod nauczyciel może monitorować postępy dzieci? Jaki zakres wiedzy, umiejętności i funkcjonowania wychowanka może być monitorowany przez nauczyciela w metodzie projektów?

Zrealizowany projekt badawczy mieści się w paradygmacie interpretatywnym, w perspektywie jakościowej. W ramach badań zastosowano podstawowe typy procedur gromadzenia danych jakościowych i dlatego w opracowaniu poddano materiał badawczy uzyskany w trakcie trwania projektów edukacyjnych w toku obserwacji uczestniczącej i analizy dokumentów (prac dzieci).

Na podstawie dokonanych analiz materiału badawczego wydobyto kategorie tworzące przestrzeń do monitorowania i oceniania procesu uczenia się dziecka z wykorzystaniem metody projektów. Pokazano działania edukacyjne, sytuacje, wytwory, które ułatwiają określenie i uwidaczniają dowody faktycznego uczenia się dziecka.

O czym są przekonane nauczycielki wczesnej edukacji? – analiza deklaracji dotyczących wybranych aspektów związanych ze szkołą

Joanna Szymczak — pią, 28 mar 2025 00:00:00 +0000

W artykule przedstawione zostały wyniki badań dotyczących przekonań, które mają znaczenie dla stylu pracy nauczyciela. Celem projektu było poznanie, opisanie i wyjaśnienie przesłanek myślowych na temat dziecka, nauczyciela wczesnej edukacji i szkoły. Wypowiedzi pisemne były dokończonymi przez respondentki zdaniami, a w analizie wykorzystano założenia wybranych podejść i koncepcji teoretycznych, tj. teoretyczne ujęcia osoby nauczyciela oraz modele umysłu i modele pedagogii Jerome S. Brunera. Dla większości uczestniczek badań nauczyciel był strukturą idealnych cech, a dla niewielu respondentek autonomiczną, wyjątkową jednostką, dla której źródłem wiedzy było przede wszystkim osobiste doświadczenie. W opiniach kilku nauczycielek kluczowe było pojęcie roli zawodowej rozumianej jako określone normy i wartości związane z zajmowaną pozycją. W opiniach większości uczestniczek badań dziecko to uczący się, zmotywowany do poznawania podmiot, a część respondentek postrzegała je jako istotę, którą należy ukształtować. Przeprowadzone badania wskazują na to, że jest potrzeba tworzenia (przyszłym) nauczycielom przestrzeni kulturowej sprzyjającej poznawaniu własnych przekonań i doświadczaniu przez nich ich konfrontacji z wiedzą naukową.

Projekt „Ster na STEAM” - charakterystyka i wstępna ocena walorów estetycznych i edukacyjnych pakietu aplikacji do podłogi interaktywnej

Barbara Bilewicz — pią, 28 mar 2025 00:00:00 +0000

Artykuł przedstawia opis projektu „Ster na STEAM” zrealizowanego w ramach grantu pozyskanego z programu „Inkubator Innowacyjności 4.0” W roku 2022, uwzględniającego opracowanie interaktywnych aplikacji wspierających kompetencje z grupy STEAM i ich implementację do praktyki szkolnej. W tekście scharakteryzowano pakiet aplikacji oraz przedstawiono efekty wdrożenia go do procesu kształcenia i wychowania wczesnoszkolnego. Projekt dydaktyczny miał charakter eksperymentu o charakterze naturalnym. Zrealizowany został w jednej grupie, z pomiarem końcowym. Po okresie implementacji narzędzia nastąpiła jego ewaluacja, przeprowadzona metodą sondażu diagnostycznego, techniką ankiety z wykorzystaniem kwestionariusza. W sondażu wzięło udział 24 uczniów klasy II, w tym 14 dziewczynek i 7 chłopców. Głównym pytaniem badawczym, na które starano się znaleźć odpowiedź było: Jakie walory estetyczne i edukacyjne pakietu aplikacji interaktywnej Ster na Steam dostrzegają uczniowie biorący udział w projekcie. Badanie wykazało, iż zestaw aplikacji zachęca do aktywności poznawczej, wzbudza motywację do nauki, wzbogaca wiedzę i rozwija zainteresowania uczniów otaczającym światem. W ocenie uczniów, najbardziej atrakcyjnymi grami pakietu okazały się gra Kosmos oraz Dekory. Wszystkie gry w opinii dzieci cechuje wysoka jakość estetyczna. Zadania okazały się raczej łatwe dla uczniów klasy II. W opinii nauczyciela pakiet cechuje wysoka jakość merytoryczna, edukacyjna i estetyczna. Pakiet może mieć zastosowanie w szkołach, przedszkolach i centrach edukacyjno-terapeutycznych.

Zastosowanie Nowych Technologii w Diagnozie i Terapii Logopedycznej - Raport z Badań

Anna Michniuk, Maria Faściszewska — pią, 28 mar 2025 00:00:00 +0000

W artykule przedstawiono doświadczenia i opinie polskich logopedów na temat wykorzystania nowoczesnych technologii oraz mediów cyfrowych w diagnozie, a także terapii logopedycznej. W badaniu przeprowadzonym online (w okresie od marca do października 2023 roku) wzięło udział 105 osób (n=105). Z badania wynika, że polscy logopedzi w ciągu 6 miesięcy poprzedzających badanie w ogóle nie korzystali z nowoczesnych technologii w diagnozowaniu swoich pacjentów (32,4% wskazań) lub robili to rzadko (35,2% wskazań). W przypadku terapii logopedycznej 47,6% respondentów odpowiedziało, że w ciągu sześciu miesięcy poprzedzających badanie często korzystało z nowoczesnych technologii w pracy z pacjentami, 5,7% wskazało, że robiło to zawsze, a 8,6% ankietowanych nigdy nie prowadziło zajęć logopedycznych z wykorzystaniem nowoczesnych technologii. 29,5% odpowiedziało, że robiło to rzadko. Opinie na temat użytkowania nowoczesnej technologii i mediów cyfrowych są podzielone – część logopedów widzi w nich szansę (np. dla osób z ograniczonym dostępem do terapii), inni zaś obawiają się ich wpływu na relacje międzyludzkie i przebodźcowanie.