Arteterapia i jej zastosowanie w obszarze edukacji
Abstrakt
Artykuł porusza zagadnienia z zakresu arteterapii, która znana jest również jako terapia przez sztukę. Działania prowadzone w jej obrębie polegają na wykorzystywaniu terapeutycznych właściwości sztuki w praktyce. Arteterapia jest pojęciem niezwykle obszernym. Zawiera w sobie bowiem wiele rodzajów terapii opierających swoje działania na szeroko pojętej sztuce. Wśród terapii wchodzących w zakres arteterapii można wymienić: terapię, której podstawę stanowi twórczość plastyczna, muzykoterapię, biblioterapię, teatroterapię, choreoterapię oraz estezjoterapię. Pisząc o właściwościach arteterapeutycznych, należy także wspomnieć o filmoterapii, kulturoterapii, hortikuloterapii oraz terapii zajęciowej. Artykuł ma charakter przeglądowy. Celem publikacji jest ukazanie czytelnikowi, jak szerokie spectrum oddziaływań ma arteterapia. W artykule przedstawiono zagadnienia definicyjne z zakresu arteterapii. Zwrócono także uwagę na samą sztukę, która stanowi jej integralną część. Wyszczególnione zostały również techniki występujące w obszarze arteterapii. Wskazano także funkcje, jakie pełni ona w aspekcie oddziaływań terapeutycznych oraz w obszarze edukacji. Ponadto ukazano rolę arteterapeuty w procesie terapeutycznym. W artykule znalazły się także zagadnienia z zakresu arteterapii w aspekcie edukacyjnym. Wśród nich ukazane zostały obszary jej zastosowania wśród dzieci oraz przegląd wybranych pozycji literaturowych, przydatnych w działalności arteterapeutycznej.
Bibliografia
Buchalter S.I., Terapia sztuką, Wyd. Zysk i S-ka, Poznań 2006.
Florczykiewicz J., Józefowski E., Arteterapia w edukacji i resocjalizacji. Wybrane działania arteterapeutyczne i studia empiryczne, UPH, Siedlce 2011.
Gulińska-Grzeluszka D., Wspomaganie komunikacji niewerbalnej między dzieckiem a nauczycielem przez muzykoterapię, [w:] Dzieci o specjalnych potrzebach komunikacyjnych, diagnoza – edukacja – terapia, red. B. Winczura, Impuls, Kraków 2014.
Handford O., Karolak W., Bajka w twórczym rozwoju i arteterapii, Wyd. Wyższej Szkoły Humanistyczno-Ekonomicznej w Łodzi, Łódź 2007.
Jałocha M., Taniec jako forma arteterapii, [w:] Metody i formy terapii sztuką, red. L. Kataryńczuk-Mania, Oficyna Wydawnicza Uniwersytetu Zielonogórskiego, Zielona Góra 2005.
Józefowski E., Praktyka sztuki jako terapia – kilka uwag edukatora sztuki, [w:] Metody i formy terapii sztuką, red. L. Kataryńczuk-Mania, Oficyna Wydawnicza Uniwersytetu Zielonogórskiego, Zielona Góra 2005.
Kalbarczyk A., Zabawy ze sztuką. Podręcznik metodyczny dla nauczycieli. Praca z dzieckiem uzdolnionym, wrażliwym lub nieśmiałym w małych grupach, Impuls, Kraków 2006.
Karolak W., Rysunek w arteterapii, Wyd. Wyższej Szkoły Humanistyczno-Ekonomicznej w Łodzi, Łódź 2005.
Konieczna E.J., Arteterapia w teorii i praktyce, Impuls, Kraków 2003.
Kordzińska-Grabowska A., Arteterapia. Wykorzystanie technik plastycznych w pracy z uczniem przejawiającym zaburzone zachowania, Wyd. VERLAG DASHÖFER, Warszawa 2012.
Kowal A., Definicja arteterapii, [w:] Arteterapia, cz. 2, red. B. Łoza, A. Chmielnicka-Plaskota, Difin, Warszawa 2014.
Kuczyńska A., Makowska H., Drama, która leczy, [w:] Metody i formy terapii sztuką, red. L. Kataryńczuk-Mania, Oficyna Wydawnicza Uniwersytetu Zielonogórskiego, Zielona Góra 2005.
Marcinkowska A., Arteterapia, [w:] Słownik metod, technik i form pracy socjalnej, opiekuńczej i terapeutycznej, t. 2, red. A. Weissbrot-Koziarska, I. Dąbrowska-Jabłońska, Wyd. Uniwersytet Opolski, Opole 2013.
Molicka M., Bajkoterapia. O lękach dzieci i nowej metodzie terapii, Wyd. Media Rodzina, Poznań 2002.
Polikowska M., Łoza B., Pałuba M., Film i fotografia, [w:] Arteterapia, cz. 2, red. B. Łoza, A. Chmielnicka-Plaskota, Difin, Warszawa 2014.
Popek S.L., Psychologia twórczości plastycznej, Impuls, Kraków 2010.
Rozmysłowicz P., Arteterapia jako metoda korygowania zaburzeń emocjonalnych, [w:] Metody i formy terapii sztuką, red. L. Kataryńczuk-Mania, Oficyna Wydawnicza Uniwersytetu Zielonogórskiego, Zielona Góra 2005.
Różycka R., ART-TERAPIA, [w:] Terapia zabawą. Terapia przez sztukę, red. M. Piszczek, Centrum Metodyczne Pomocy Psychologiczno-Pedagogicznej, Warszawa 2002.
Rudowski T., Arteterapia. Inspiracje i wartości, ENETEIA, Warszawa 2014.
Rudowski T., Studia nad arteterapią w ujęciu aksjologiczno-psychologicznym, Uniwersytet Warszawski Instytut Profilaktyki Społecznej i Resocjalizacji, Warszawa 2009.
Sikorski W., Arteterapia, [w:] Encyklopedia pedagogiczna XXI wieku, t. 1, Żak, Warszawa 2003.
Stańko-Kaczmarek M., Arteterapia i warsztaty edukacji twórczej, Difin, Warszawa 2013.
Szczukiewicz M., Szkic arteterapii analitycznej, [w:] Arteterapia, cz. 1, red. B. Łoza, A. Chmielnicka-Plaskota, Difin, Warszawa 2014.
Szulc W., Arteterapia. Narodziny idei, ewolucja teorii, rozwój praktyki, Difin, Warszawa 2011.
Szulc W., Historia i rozwój arteterapii, [w:] Arteterapia, cz. 1, red. B. Łoza, A. Chmielnicka-Plaskota, Difin, Warszawa 2014.
Szulc W., Kulturoterapia. Wykorzystanie sztuki w działalności kulturalno-oświatowej w lecznictwie, Wyd. Uczelniane AM, Poznań 1994.
Wróblewska M., Poszukiwanie istoty twórczości w ekspresji werbalnej i plastycznej, [w:] Wymiary ekspresji dziecięcej. Stymulacja – samorealizacja – wsparcie, red. K. Krasoń, B. Mazepa-Domagała, LIBRUS, Katowice 2005.
Sikorska A., Arteterapia w leczeniu depresji dzieci i młodzieży, http://sensarte.pl/blog/2016/04/arteterapia-w-leczeniu-depresji-dzieci-i-mlodziezy/ (dostęp: 18.05.2016).
Szymanowska A., Użycie dramaterapii w pracy z dziećmi, http://www.dramaterapia.pl/artykul.html (dostęp: 22.10.2016).
Copyright (c) 2016 Edukacja Elementarna w Teorii i Praktyce
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
1. Autor zgłaszając swój artykuł oświadcza, że jest Autorem artykułu (zwanego dalej Utworem) i:
- przysługują mu wyłączne i nieograniczone prawa autorskie do Utworu,
- jest uprawniony/a do rozporządzania prawami autorskimi do Utworu.
Oświadcza, że nie narusza praw autorskich osób trzecich i praw prawnych.
Oświadcza, że nie występuje żaden konflikt interesów.
2. Udziela Uniwersytetowi Ignatianum w Krakowie nieodpłatnej, niewyłącznej, nieograniczonej terytorialnie licencji do korzystania z Utworu na następujących polach eksploatacji:
- utrwalania utworu w formie papierowej, a także na nośniku cyfrowym lub magnetycznym;
- zwielokrotnienia utworu dowolną techniką, bez ograniczenia ilości wydań i liczby egzemplarzy;
- rozpowszechniania utworu i jego zwielokrotnionych egzemplarzy na jakimkolwiek nośniku, w tym wprowadzenia do obrotu, sprzedaży, użyczenia, najmu;
- wprowadzenia utworu do pamięci komputera;
- rozpowszechniania utworu w sieciach informatycznych, w tym w sieci Internet;
- publicznego wykonania, wystawienia, wyświetlenia, odtworzenia oraz nadawania i reemitowania, a także publicznego udostępniania utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i czasie przez siebie wybranym;
- w zakresie praw zależnych do Utworu, obejmujących w szczególności prawo do dokonania koniecznych zmian w Utworze, wynikających z opracowania redakcyjnego i metodycznego, a także do dokonania tłumaczenia Utworu na języki obce.
Udzielenie licencji następuje z chwilą przekazania Utworu na rzecz Uniwersytetowi Ignatianum w Krakowie. Uniwersytet Ignatianum w Krakowie jest uprawniony do udzielania dalszych sublicencji do Utworu, w zakresie udzielonego prawa. Licencja jest ograniczona czasowo i zostaje udzielona na okres 15 lat, licząc od daty jej udzielenia.
Wyraża się zgodę i zachęca autorów do publikacji ich tekstu w Internecie (np. w repozytorium instytucji lub na jej stronie internetowej) przed lub podczas procesu składania tekstu jako, że może to prowadzić do korzystnych wymian oraz wcześniejszego i większego cytowania opublikowanego tekstu (Patrz The Effect of Open Access). Zalecamy wykorzystanie dowolnego portalu stowarzyszeń badawczych z niżej wymienionych:
