2024-03-28T08:08:38Z
https://czasopisma.ignatianum.edu.pl/rfi/oai
oai:czasopisma.ignatianum.edu.pl:article/1
2016-09-12T17:30:12Z
rfi:ART
driver
The Concept of a Neutral Starting Point in Thomistic Metaphysics and its Relationship to the Assumptive Character of Knowledge
Neutralność punktu wyjścia w metafizyce tomistycznej a założeniowość wiedzy
Duchliński, Piotr
methodology
thomism
paradigm
metaphysics
metodologia
tomizm
paradygmat
metafizyka
This article describes how certain Thomists understand the concept of a neutral (i.e. assumption free) starting point, and outlines their arguments in favour of it. To be sure, within current epistemology, their position is considered outdated and unpopular: apart from Thomists, nobody would now argue that there is a privileged, assumption free starting point for philosophy. (After all, it is generally thought that any such thing would simply fail to yield determinate results, at least where human cognition or knowledge is concerned.) This article, though, poses, and seeks to answer, the question of whether the Thomistic position is intended merely as a methodological commitment, or also as a stage in the pragmatic construction of a metaphysical theory. In the light of a discussion that confronts this with some points from contemporary philosophy of science concerning the theorizing of experience and the assumptive character of scientific knowledge, the author puts forward the following hypothesis as a point of departure for further inquiry: that philosophy itself be understood as a paradigm, in the sense that it be taken to function as a benchmark - a model responsible for organizing human experience as a whole. The considerations presented are of a theoretical-cognitive character, with no claims made regarding the issue of the correct starting point for philosophy.
W artykule zostało zaprezentowane, jak wybrani tomiści rozumieją pojęcie neutralnego (bezzałożeniowego) punktu wyjściaoraz jakie argumenty formułują za jego przyjęciem. W zakresie teorii poznania głoszą oni stanowisko niemodne i współcześnie mało popularne. Poza tomistami obecnie nikt nie argumentuje za tym, że w filozofii można zaczynać od jakiegoś uprzywilejowanego i bezzałożeniowego punktu wyjścia, który niczego by nie rozstrzygał w dziedzinie przedmiotu poznania. W artykule udzielono odpowiedzi na pytanie, czy tomiści pozostają ze swoją propozycją tylko na poziomie metodologicznych deklaracji, czy też realizują ją na etapie pragmatycznego budowania teorii metafizycznej. Następnie przedyskutowano ich propozycję w konfrontacji z wybranymi ustaleniami współczesnej filozofii nauki, dotyczącymi uteoretyzowania doświadczenia i założeniowego charakteru wiedzy naukowej. Na bazie tej dyskusji zaproponowano, jako wstępną hipotezę badawczą, rozumienie filozofii jako paradygmatu, czyli jako wzorca - modelu widzenia organizującego całość naszegoludzkiego doświadczania. Proponowane w artykule rozważania mają charakter teoriopoznawczy i w żadnym wypadku nieprzesądzają ostatecznie sprawy punktu wyjścia w filozofii.
Wydawnictwo Ignatianum w Krakowie
2015-12-31
info:eu-repo/semantics/article
info:eu-repo/semantics/publishedVersion
peer-rev. art.
art. rec.
text/x-tex
text/plain
application/pdf
https://czasopisma.ignatianum.edu.pl/rfi/article/view/1
10.5281/zenodo.44502
The Ignatianum Philosophical Yearbook; Vol. 21 No. 2 (2015); 7-63
Rocznik Filozoficzny Ignatianum; Tom 21 Nr 2 (2015); 7-63
2720-409X
2300-1402
pol
https://czasopisma.ignatianum.edu.pl/rfi/article/view/1/remote
https://czasopisma.ignatianum.edu.pl/rfi/article/view/1/tex
https://czasopisma.ignatianum.edu.pl/rfi/article/view/1/bib
https://czasopisma.ignatianum.edu.pl/rfi/article/view/1/pdf
Copyright (c) 2015 Wydawnictwo Ignatianum
http://www.opendefinition.org/licenses/cc-by
oai:czasopisma.ignatianum.edu.pl:article/2
2016-09-12T17:30:12Z
rfi:ART
driver
The Problem of Rights and Freedom in Andrzej Frycz Modrzewski’s "Commentariorum de Republica emendanda libri quinque"
Zagadnienie praw i wolności w dziele Andrzeja Frycza Modrzewskiego "Commentariorum de Republica emendanda libri quinque"
Marszk, Joanna
rights
freedom
prawa
wolność
The subject of this article is the problem of rights and freedom in Andrzej Frycz Modrzewski’s "Commentariorum de Republica emendanda libri quinque". It sets out to show how the author sets out the two categories and construes the relations between them. Initially, it aims to highlight the general sources of thinking about rights and freedom in Central Europe, while at the same time offering a broad profile of Modrzewski in the light of his epoch. The main part of the article then presents a selection of ideas taken from his well-known work. It presents his conception of custom as the ground of law, and his furnishing of arguments for the existence of written laws. It distinguishes two criteria by means of which Modrzewski sought to evaluate laws: reason and justice. It outlines the negative aspects of certain acts, the worst of which is murder and its associated problems. His view concerning the incorrect treatment of serfs is also presented, together with his criteria for the selection of officials. This is followed by his innovatory project for reform of the judicial system, in which the key point is the establishment of permanent courts. Modrzewski’s attitude to the issue of freedom, with its distinction between inner and outer freedom, is then explored, emphasizing the inseparable character of the connection between the two concepts. Finally, the distinctively Polish character of the perspective presented is highlighted.
Temat artykułu stanowi zagadnienie praw i wolności w dziele Andrzeja Frycza Modrzewskiego "Commentariorum de Republica emendanda libri quinque". Celem pracy jest pokazanie, jak twórca renesansowy opisuje te katogorie oraz jak postrzega związki między nimi. Na wstępie przybliżone są źródła środkowoeuropejskiego myślenia o prawach i wolności. Przedstawia się sylwetkę autora na tle epoki. W części właściwej artykułu występuje charaterystyka wybranych idei na podstawie dzieła Frycza. Zaprezentowana jest koncepcja pisarza, w której podstawą praw są obyczaje. Podaje się zasadnienie dla istnienia praw pisanych. Wyróżnia się dwa kryteria, wedle których Modrzewski ocenia prawa, tj. rozum i sprawiedliwość. Następnie ukazane zostaje negatywne oblicze niektórych praw, wśród których pierwsze miejsce zajmuje ustawa dla mężobójców. Wskazuje się niewłaściwe traktowanie chłopów. Przybliżone są kryteria wyboru urzędników. Kolejno podany jest nowatorski projekt reformy sądownictwa, którego kluczowy punkt stanowi utworzenie stałych sądów. Następnie ujmuje się podejście Frycza do zagadnienia wolności. Przedstawia się tę wizję z podziałem na wolność wewnętrzną oraz zewnętrzną. Wreszcie zaprezentowany jest związek dwóch pojęć, gdzie podkreśla się jego nierozerwalny charakter. W zakończeniu akcentuje się specyfikę polskiego spojrzenia na poruszane kwestie.
Wydawnictwo Ignatianum w Krakowie
2015-12-31
info:eu-repo/semantics/article
info:eu-repo/semantics/publishedVersion
peer-rev. art.
art. rec.
text/x-tex
text/plain
application/pdf
https://czasopisma.ignatianum.edu.pl/rfi/article/view/2
10.5281/zenodo.44503
The Ignatianum Philosophical Yearbook; Vol. 21 No. 2 (2015); 64-85
Rocznik Filozoficzny Ignatianum; Tom 21 Nr 2 (2015); 64-85
2720-409X
2300-1402
pol
https://czasopisma.ignatianum.edu.pl/rfi/article/view/2/remote
https://czasopisma.ignatianum.edu.pl/rfi/article/view/2/tex
https://czasopisma.ignatianum.edu.pl/rfi/article/view/2/bib
https://czasopisma.ignatianum.edu.pl/rfi/article/view/2/pdf
Copyright (c) 2015 Wydawnictwo Ignatianum
http://www.opendefinition.org/licenses/cc-by
oai:czasopisma.ignatianum.edu.pl:article/9
2016-09-12T17:28:29Z
rfi:ART
driver
The Metaphysical Assumptions of the Conception of Truth in Martin Smiglecki’s Logic
Metafizyczne założenia koncepcji prawdy w "Logice" Marcina Śmigleckiego
Pawlikowski, Tomasz
the second scholasticism
truth
language
cognition
being
druga scholastyka
prawda
język
poznanie
byt
The central element of the concept of truth in Smiglecki’s Logica (1618) is his approach to formulating definitions. Where the establishing of the truth is concerned, he always points to compliance at the level of the community (conformitas) in respect of whether the intellectual recognition of a thing or things is in accordance with its intellectual equivalent, or the principles behind the latter, where these are understood as designating the corresponding idea inherent in the intellect of God. This is a form of the classical definition of truth --- similar to that used by St. Thomas Aquinas --- with a wide scope of applicability: to the field of existence (transcendental truth), to cognition and language (logical truth), and even to moral beliefs (moral rightness).Smiglecki distinguishes three types of truth: truth assigned to being, truth assigned to cognition, and truth assigned to moral convictions. Of these, the first is identified with transcendental truth, while the second is attributed not only to propositions and sentences, but also to concepts. The truth of concepts results from compliance with things by way of representation, while the truth of propositions and sentences issues from a compliance with things involving the implementation of some form of expression or other. Logical truth pertains to propositions rather than concepts. The kind of moral truth he writes about is what we would now be more likely to call “truthfulness”.With the exception of moral truth, which he defined as compliance of a statement with someone’s internal thoughts, Smiglecki considers every kind of truth to be a conditioned state of the object of knowledge. He says (a) that the ultimate object of reference of human cognitive functioning is a real being, absolutely true by virtue of compliance with its internal principles and their idea as present in the intellect of God, and (b) that the compatibility of human cognition with a real being is the ultimate basis for the truth of human cognition itself.Just knowing the real truth of a being furnishes us with an absolute form of truth, whereas merely knowing the default character of purely fictional objects can be true at most in relative terms. This pattern certainly also holds for sentences about what does not exist, and for sentences about future events whose truth or falsity is a contingent affair.Truth is of particular importance in science (scientia), although its scope covers a wider area than the area of scientific knowledge itself. It thus reaches to the very essence of scientific excellence. On the other hand, scientific knowledge is by its very nature always true. Therefore, truth is derived from our possession of its essence.
Centralnym elementem koncepcji prawdy u Smigleckiego jest jej sposób definiowania. Określając prawdę, zawsze wskazuje on na zgodność, a dokładnie wspólnotę formy (conformitas) czy to ujęcia intelektualnego z rzeczą, czy też rzeczy z jej intelektualnym odpowiednikiem, względnie z jej zasadami, wyznaczonymi ideą tkwiącą w intelekcie Bożym. Jest to jedna z postaci klasycznej definicji prawdy, zbliżonej do używanej przez św. Tomasza z Akwinu, umożliwiającej szerokie jej stosowanie: do dziedziny bytu (prawda transcendentalna), poznania i języka (prawda logiczna), a nawet moralnych przekonań (prawda moralna). Smiglecki wyróżnia trzy typy prawdy: bytu, poznania i przekonań moralnych. Prawdę bytu utożsamia z prawdą transcendentalną. Prawdę poznania przypisuje nie tylko sądom i zdaniom, ale również pojęciom. Te ostatnie czerpią prawdziwość ze zgodności z rzeczami na sposób reprezentowania. Prawda sądów i zdań z rzeczami wynika ze zgodności realizującej się w postaci wypowiedzi. W odróżnieniu od pojęć, sądom przynależy prawda logiczna. Prawdę moralną, o której pisze, dziś nazwalibyśmy raczej prawdomównością. Wszelką prawdę, z wyjątkiem moralnej, którą definiuje jako zgodność wypowiedzi z tym, co ktoś wewnętrznie sądzi, rozpatruje Smiglecki jako uwarunkowaną stanem przedmiotu poznania. Twierdzi, że: a) ostatecznym przedmiotem odniesienia się ludzkich czynności poznawczych jest byt realny, bezwzględnie prawdziwy z racji zgodności ze swymi wewnętrznymi pryncypiami i swą ideą w intelekcie Bożym; b) to zgodność z bytem realnym stanowi ostateczną podstawę prawdziwości ludzkiego poznania. Tylko prawdzie poznania realnego bytu przyznaje charakter bezwzględny (absolutny). Poznanie przedmiotów czysto myślnych czy fikcyjnych jest co najwyżej prawdziwe względnie. Ta prawidłowość odznacza się niewątpliwie również w zdaniach o tym, co nie istnieje, oraz w zdaniach o wydarzeniach niekoniecznych z przyszłości. Prawda ma szczególne znaczenie w nauce (scientia), choć swoim zakresem obejmuje szerszy obszar niż dziedzina poznania naukowego. Nie stanowi zatem doskonałości istoty nauki. Z drugiej strony poznanie naukowe jest z racji swojej istoty zawsze prawdziwe. Dlatego prawda stanowi pochodną własność jego istoty.
Wydawnictwo Ignatianum w Krakowie
2015-06-30
info:eu-repo/semantics/article
info:eu-repo/semantics/publishedVersion
peer-rev. art.
art. rec.
text/x-tex
text/plain
application/pdf
https://czasopisma.ignatianum.edu.pl/rfi/article/view/9
10.5281/zenodo.44489
The Ignatianum Philosophical Yearbook; Vol. 21 No. 1 (2015); 7-28
Rocznik Filozoficzny Ignatianum; Tom 21 Nr 1 (2015); 7-28
2720-409X
2300-1402
pol
https://czasopisma.ignatianum.edu.pl/rfi/article/view/9/remote
https://czasopisma.ignatianum.edu.pl/rfi/article/view/9/tex
https://czasopisma.ignatianum.edu.pl/rfi/article/view/9/bib
https://czasopisma.ignatianum.edu.pl/rfi/article/view/9/pdf
Copyright (c) 2015 Wydawnictwo Ignatianum
http://www.opendefinition.org/licenses/cc-by
oai:czasopisma.ignatianum.edu.pl:article/10
2016-09-12T17:28:29Z
rfi:ART
driver
The Meaning of Solidarity: Overcoming the Structures of Sin Together. The Relevance Today of the Social Teaching of John Paul II
Solidarität heißt: Strukturen der Sünde gemeinsam überwinden. Zur Aktualität der Soziallehre Johannes Pauls II
Hainz, Michael
catholic social teaching
structures of sins
globalization
katolicka nauka społeczna
struktury grzechu
globalizacja
Taking the example of the encyclical letter “Sollicitudo rei socialis”, the author demonstrates the ongoing relevance of the social teaching of the Pope John Paul II. First the multifaceted gap between sub-Saharan Africa and the most affluent countries of the world, which stands even wider now than it was in 1987, is noted. Then the Pope's reflections on the causes of these global differences --- especially his notion of “the structures of sin” --- are elaborated with reference to consumption patterns in rich countries, power structures in poor countries, and global institutions. Finally, and in the light of this, it emerges that a transformation of people’s hearts and of institutions --- one taking as its model the principle of solidarity --- is ever more urgently needed.
Die für den Aufbau des Weltgemeinwohls nötige Solidarität braucht als Akteure und „Mit-Umkehrer“ die Beteiligung aller „Menschen guten Willens“, aller zivilgesellschaftlichen, wissenschaftlichen, wirtschaftlichen, staatlichen und überstaatlichen Akteure. Und die geforderte Solidarität hat als Adressaten --- und Mitwirkende! --- vorrangig die Armen und auf vielfältige Weise Ausgeschlossenen einzubeziehen. Dies entspricht der von Johannes Paul II. in "Sollicitudo rei socialis" aus der Befreiungstheologie übernommenen und damit nun fest im Kanon der katholischen Soziallehre verankerten „Option und vorrangigen Liebe für die Armen“. Im Sinne des neueren Befähigungs- und Empowerment-Ansatzes, ja bereits der Dokumente von "Medellín (1968) und "Puebla" (1979) wird man diese Option heute als eine „Option für die Armen und mit den Armen“ benennen müssen. Ob Wirtschafts- und Gesellschaftssysteme, auch ein globales System, dieser Option entsprechen, lässt sich mit den Leitfragen des Wirtschaftshirtenbriefs „Economic Justice for All“ der US-amerikanischen Bischofskonferenz von 1986 danach beurteilen, was die getroffenen (oder nicht getroffenen) Entscheidungen „für die Armen leisten, was sie ihnen antun, und welche Eigeninitiative sie ihnen ermöglichen“. Die Fragen sind klar gestellt, grundlegende Antworten stehen noch aus.
Wydawnictwo Ignatianum w Krakowie
2015-06-30
info:eu-repo/semantics/article
info:eu-repo/semantics/publishedVersion
peer-rev. art.
art. rec.
text/x-tex
text/plain
application/pdf
https://czasopisma.ignatianum.edu.pl/rfi/article/view/10
10.5281/zenodo.44491
The Ignatianum Philosophical Yearbook; Vol. 21 No. 1 (2015); 29-39
Rocznik Filozoficzny Ignatianum; Tom 21 Nr 1 (2015); 29-39
2720-409X
2300-1402
pol
https://czasopisma.ignatianum.edu.pl/rfi/article/view/10/remote
https://czasopisma.ignatianum.edu.pl/rfi/article/view/10/tex
https://czasopisma.ignatianum.edu.pl/rfi/article/view/10/bib
https://czasopisma.ignatianum.edu.pl/rfi/article/view/10/pdf
Copyright (c) 2015 Wydawnictwo Ignatianum
http://www.opendefinition.org/licenses/cc-by
oai:czasopisma.ignatianum.edu.pl:article/11
2016-09-12T17:28:29Z
rfi:ART
driver
Man’s Place in Nature. The Biocentrism of Zdzisława Piatek vs. the Anthropology of Tadeusz Ślipko and Piotr Mazur
Miejsce człowieka w przyrodzie. Biocentryzm Zdzisławy Piątek vs antropologia Tadeusza Ślipki i Piotra Mazura
Łośko, Paulina
biocentric philosophy
theocentric philosophy
classical anthropology
filozofia biocentryczna
filozofia teocentryczna
antropologia klasyczna
drabina jestestw
drzewo życia
ontyczna struktura bytu ludzkiego
chrześcijańska etyka ekologiczna
Man’s Place in Nature. The Biocentrism of Zdzisława Piatek vs. the Anthropology of Tadeusz Ślipko and Piotr MazurThis article concerns the issue of human beings’ role and purpose in nature, taking as its central example the biocentric conception developed by Zdzislawa Piatek. Man’s relation to his natural environment is an extremely important one. Our habitat shapes our lives and allows civilization to progress, yet life and progress can themselves pose a threat to the environment. It is for this reason that ecological matters have attracted such attention amongst a variety of specialists over the last few decades – not only from those working in the field of the natural sciences, but also from philosophers, in that the threat of ecological crisis has emerged in connection with civilizational advancement.The goal of this article is to give an adequate account of the place of human beings in this system. By an “adequate account”, I mean one that defines the place and purpose of humans within their habitat in terms that allow for a consideration of spiritual, physical and moral aspects of human nature. With this ultimate aim in mind, the first part of the article presents the biocentric conception of Piatek. Following on from this, the author considers the theocentric philosophy of Slipko and classical anthropology as construed by Mazur – both of which are opposed to biocentric philosophy. The final part then presents the author’s own conclusions.
Artykuł poświęcony jest zagadnieniu, które dotyczy miejsca i roli człowieka w przyrodzie. Relacja człowieka ze środowiskiem naturalnym jest niezwykle istotna, ponieważ kształtuje ona ludzkie życie. Niestety, często rozwój cywilizacyjny i techniczny zagraża kryzysem ekologicznym. Dlatego w ciągu kilku ostatnich dekad kwestia ekologii zwraca uwagę specjalistów, nie tylko z zakresu nauk przyrodniczych, ale też filozofów. Rozważany w artykule problem dotyczy tego, jak powinna wyglądać relacja człowieka ze światem przyrody. By określić stosunek człowieka do przyrody, pierwszorzędną rolę odgrywa poznanie, kim jest człowiek. Antropologia znacząco wpływa na wyznaczenie miejsca człowieka w przyrodzie. W artykule pragnę przedstawić dwa różne spojrzenia na człowieka. Pierwsze z nich to biocentryzm Zdzisławy Piątek, zgodnie z którym człowiek powstał w wyniku przypadkowych procesów ewolucji, a jego wartość jest równa wartości pozostałych organizmów żywych. Drugie spojrzenie to teocentryzm Tadeusza Ślipki i antropologia klasyczna Piotra Mazura, zgodnie z którymi człowiek powstał dzięki Istocie działającej celowo, a ze względu na jego rozumną i moralną naturę zajmuje pierwszeństwo w hierarchii bytów. Celem artykułu jest krytyczna dyskusja z niektórymi tezami biocentryzmu oraz ukazanie człowieka w przyrodzie z pozycji bardziej adekwatnej antropologii. Mówiąc o adekwatnym ujęciu, mam na myśli określenie miejsca i roli człowieka w przyrodzie w taki sposób, by uwzględniał duchowo-materialną i moralną naturę człowieka. Artykuł podzielony jest na cztery zasadnicze części. W pierwszym punkcie przedstawiłam koncepcję biocentryczną Piątek. Ta część artykułu dostarcza odpowiedzi na pytania: co jest źródłem celowości w przyrodzie, w jaki sposób powstał człowiek, jakie miejsce zajmuje w biosferze oraz w jaki sposób etyka środowiskowa określa relacje człowieka z innymi organizmami żywymi. W drugiej części artykułu odniosłam się do filozofii chrześcijańskiej Ślipki, poruszyłam problem różnic między człowiekiem a zwierzęciem, pierwszeństwa człowieka w hierarchii bytów oraz miejsca i relacji człowieka do przyrody, zgodnie z zasadami etyki chrześcijańskiej. Kolejną część poświęciłam antropologii Mazura, ponieważ metafizyczne ujęcie fenomenu ludzkiego sięga do ontycznej struktury bytu i wyjaśnia, kim jest człowiek. Ostatnia, czwarta część artykułu zawiera krytyczną dyskusję z koncepcją biocentryczną Piątek.
Wydawnictwo Ignatianum w Krakowie
2015-06-30
info:eu-repo/semantics/article
info:eu-repo/semantics/publishedVersion
peer-rev. art.
art. rec.
text/x-tex
text/plain
application/pdf
https://czasopisma.ignatianum.edu.pl/rfi/article/view/11
10.5281/zenodo.44492
The Ignatianum Philosophical Yearbook; Vol. 21 No. 1 (2015); 40-65
Rocznik Filozoficzny Ignatianum; Tom 21 Nr 1 (2015); 40-65
2720-409X
2300-1402
pol
https://czasopisma.ignatianum.edu.pl/rfi/article/view/11/remote
https://czasopisma.ignatianum.edu.pl/rfi/article/view/11/tex
https://czasopisma.ignatianum.edu.pl/rfi/article/view/11/bib
https://czasopisma.ignatianum.edu.pl/rfi/article/view/11/pdf
Copyright (c) 2015 Wydawnictwo Ignatianum
http://www.opendefinition.org/licenses/cc-by
oai:czasopisma.ignatianum.edu.pl:article/18
2016-09-12T17:27:58Z
rfi:ART
driver
Social and International Justice
Sprawiedliwość społeczna i międzynarodowa
Šimo, Halina
social justice
normative conception of justice
sprawiedliwość społeczna
sprawiedliwość międzynarodowa
The notions of social and international justice both belong to traditionally demarcated meanings falling within the scope of the term “justice”. Analyses of the concepts of social and international justice reveal that the particular notions proposed do not always count (from a descriptive standpoint) as capturing genuine instances of what we understand by this word. Within the literature, the normative conceptions of social and international justice that are prevalent are ones which are ideologically implicated, as well as being based on working definitions. They are rightly criticized as distorting the notion of justice for the sake of the imposition of a variety of ideas --- ideas that are not in conformity with the traditional understanding of the concept.
Pojęcia sprawiedliwości społecznej i międzynarodowej należą do tradycyjnie wyróżnianych członów różnych podziałów i typologii zakresu „sprawiedliwości”. Analiza koncepcji sprawiedliwości społecznej i międzynarodowej ujawnia, iż tylko w niektórych koncepcjach (opisowych) te uszczegółowienia pojęcia sprawiedliwości mogą zostać uznane za autentyczne odmiany sprawiedliwości. W literaturze przeważają normatywne koncepcje sprawiedliwości społecznej i międzynarodowej, które są ideologicznie zaangażowane, u ich podstaw leżą definicje projektujące. Koncepjom takim słusznie zarzucane bywa nadużywanie pojęcia sprawiedliwości - wykorzystują one aprobatę wiązaną z tradycyjnym pojęciem sprawiedliwości do narzucania idei, które niewiele mają wspólnego z ideą sprawiedliwości.
Wydawnictwo Ignatianum w Krakowie
2014-12-31
info:eu-repo/semantics/article
info:eu-repo/semantics/publishedVersion
peer-rev. art.
art. rec.
text/x-tex
text/plain
application/pdf
https://czasopisma.ignatianum.edu.pl/rfi/article/view/18
10.5281/zenodo.44471
The Ignatianum Philosophical Yearbook; Vol. 20 No. 2 (2014); 7-22
Rocznik Filozoficzny Ignatianum; Tom 20 Nr 2 (2014); 7-22
2720-409X
2300-1402
pol
https://czasopisma.ignatianum.edu.pl/rfi/article/view/18/remote
https://czasopisma.ignatianum.edu.pl/rfi/article/view/18/tex
https://czasopisma.ignatianum.edu.pl/rfi/article/view/18/bib
https://czasopisma.ignatianum.edu.pl/rfi/article/view/18/pdf
Copyright (c) 2014 Wydawnictwo Ignatianum
http://www.opendefinition.org/licenses/cc-by
oai:czasopisma.ignatianum.edu.pl:article/19
2016-09-12T17:27:58Z
rfi:ART
driver
Human Rights in the Magical World of Consumption
Prawa człowieka w magicznym świecie konsumpcji
Mysona Byrska, Joanna
consumption-based society
human rights
enslavement of consumers
społeczeństwo konsumpcyjne
prawa człowieka
zniewolenie konsumentów
The world of consumption and the consumerist society figure prominently within the social reality of capitalism. A distinctive feature of that world is that its focus on consumption is so strong as to justify speaking of an ideology of consumerism – one highly expansive in orientation, so that it takes in both rich and developing countries. The world of consumption is a world which delights --- at first sight --- due to its abundance of goods, the widespread access to them it offers, and its almost unlimited possibilities. Because of this, the wonder-inducing world of consumption is sometimes regarded as magical. The affluence which surrounds human beings seemingly does not call for any hard work or effort, while all goods seem to just appear miraculously on the shelves in shops. But is the world of consumption as wonderful as it seems at first sight? Is this world genuinely friendly? It seems reasonable to question the level of actual implementation of human rights in this world. This article aims to give answers to these questions.
Świat konsumpcji i społeczeństwo konsumpcyjne to jedna z postaci świata i społeczeństwa kapitalistycznego. Charakterystyczną cechą świata konsumpcji jest skupienie na konsumpcji tak mocne, że można mówić o ideologii konsumeryzmu, która jest bardzo ekspansywna i obejmuje zarówno kraje już bogate, jak i rozwijające się. Świat konsumpcji jest światem, który na pierwszy rzut oka zachwyca bogactwem dóbr, ich powszechną dostępnością oraz prawie nieograniczonymi możliwościami. Z powodu owej cudowności świat konsumpcji nazywany jest magicznym. Pozornie otaczający człowieka dostatek nie wymaga ciężkiej pracy i wysiłku, a dobra w cudowny sposób pojawiają się na półkach sklepowych. Czy jednak świat konsumpcji jest tak wspaniały, jak się wydaje na pierwszy rzut oka? Czy jest prawdziwie przyjazny człowiekowi? Zasadne wydaje się pytanie o poziom rzeczywistej realizacji praw człowieka w tym świecie. Celem artykułu są odpowiedzi na te pytania.
Wydawnictwo Ignatianum w Krakowie
2014-12-31
info:eu-repo/semantics/article
info:eu-repo/semantics/publishedVersion
peer-rev. art.
art. rec.
text/x-tex
text/plain
application/pdf
https://czasopisma.ignatianum.edu.pl/rfi/article/view/19
10.5281/zenodo.44472
The Ignatianum Philosophical Yearbook; Vol. 20 No. 2 (2014); 23-47
Rocznik Filozoficzny Ignatianum; Tom 20 Nr 2 (2014); 23-47
2720-409X
2300-1402
pol
https://czasopisma.ignatianum.edu.pl/rfi/article/view/19/remote
https://czasopisma.ignatianum.edu.pl/rfi/article/view/19/tex
https://czasopisma.ignatianum.edu.pl/rfi/article/view/19/bib
https://czasopisma.ignatianum.edu.pl/rfi/article/view/19/pdf
Copyright (c) 2014 Wydawnictwo Ignatianum
http://www.opendefinition.org/licenses/cc-by
oai:czasopisma.ignatianum.edu.pl:article/28
2016-09-12T17:27:13Z
rfi:ART
driver
René Descartes: Dancing and Mustering Substances
René Descartes: Taniec i musztra substancji
Bremer, Józef
methodological doubt
mechanical conception of human body
substantial dualism
mind-body problem
metodyczne wątpienie
mechanicystyczna koncepcja ciała ludzkiego
dualizm substancjalny
dylemat psychofizyczny
This article addresses two of the fundamental issues present in the philosophy of René Descartes (1596--1650): (i) his division into thinking and spatially extended substances, together with both substantive and methodological aspects of his understanding of their character as a unity, and (ii) his conception of the human body as a machine. I shall illustrate these topics here using the example of Descartes' own military training in the army of the Prince Maurice of Nassau and, as a contrast to this, also his work in another area of highly trained human activity - namely, human dance. In speaking about dance I will not differentiate between its diverse types (individual, dancing with a partner, group dances, ritual, folk, Latin American, typical or non-typical style, mixed, etc.). I am only interested in dance as a form of continuous, rule-governed spatial movement by human subjects. I also have pretty much the same thing in mind when speaking about military training, that is, a form of continuous, rule-governed spatial movement on the part of its protagonists.
W artykule omawiam dwa fundamentalne w filozofii René Descartesa (1596-1650) zagadnienia: (i) kartezjańskie rozróżnienie na substancję myślącą (umysł, "res cogitans") i rozciągłą (materialne ciało, "res extensa") oraz jego koncepcję jedności człowieka i tego, co on pod tym pojęciem rozumiał, (ii) kartezjańskie pojmowanie ciała ludzkiego jako maszyny. Stanowisko Descartesa w tych kwestiach ilustruję dwoma przykładami podanym przez samego Descartesa. Pierwszy z nich związany jest ze szkoleniem wojskowym w armii Maurycego Orańskiego, księcia Nassau. Drugi dotyczy ludzkiego tańca, który jest sztuką również wymagającą odpowiedniego ćwiczenia. Mówiąc o tańcu nie dokonuję rozróżnienia na taniec indywidualny, taniec z partnerem, taniec grupowy, rytualny, ludowy, południowoamerykański, w stylu standardowym, mieszanym i tak dalej ... Taniec interesuje mnie jedynie jako forma ludzkiego ruchu, który jest przestrzennie stały i podporządkowany określonym regułom. Podobny aspekt mam na myśli, gdy mówię o szkoleniu wojskowym, podczas którego żołnierze poruszają się w sposób niezmienny, podlegający określonym zasadom.
Wydawnictwo Ignatianum w Krakowie
2014-06-30
info:eu-repo/semantics/article
info:eu-repo/semantics/publishedVersion
peer-rev. art.
art. rec.
text/x-tex
text/plain
application/pdf
https://czasopisma.ignatianum.edu.pl/rfi/article/view/28
10.5281/zenodo.44462
The Ignatianum Philosophical Yearbook; Vol. 20 No. 1 (2014); 7-26
Rocznik Filozoficzny Ignatianum; Tom 20 Nr 1 (2014); 7-26
2720-409X
2300-1402
pol
https://czasopisma.ignatianum.edu.pl/rfi/article/view/28/remote
https://czasopisma.ignatianum.edu.pl/rfi/article/view/28/tex
https://czasopisma.ignatianum.edu.pl/rfi/article/view/28/bib
https://czasopisma.ignatianum.edu.pl/rfi/article/view/28/pdf
Copyright (c) 2014 Wydawnictwo Ignatianum
http://www.opendefinition.org/licenses/cc-by
oai:czasopisma.ignatianum.edu.pl:article/29
2016-09-12T17:27:13Z
rfi:ART
driver
A Few Words about the Interpretation of Physical Theory - a Contribution to the Most Recent Discussions of a Certain Intractable Problem
Kilka słów o interpretacji teorii fizycznej - przyczynek do najnowszej dyskusji o pewnym nieustępliwym problemie
Mścisławski, Łukasz
quantum mechanics
interpretation
contextuality
mechanika kwantowa
interpretacja
kontekstualność
The issue of the interpretation of quantum mechanics is bound up with the more general problem of the interpretation of physical theory. In the present paper, a simple way to clarify the discussion is proposed, and some new difficulties connected with the interpretation of quantum mechanics are presented.
Zagadnienie interpretacji mechaniki kwantowej jest mocno związane z ogólniejszym problemem, jakim jest interpretacja teorii fizycznej. W niniejszym artykule proponowany jest prosty środek uporządkowania dyskusji; przedstawione są również najnowsze trudności związane z interpretacją mechaniki kwantowej.
Wydawnictwo Ignatianum w Krakowie
2014-06-30
info:eu-repo/semantics/article
info:eu-repo/semantics/publishedVersion
peer-rev. art.
art. rec.
text/x-tex
text/plain
application/pdf
https://czasopisma.ignatianum.edu.pl/rfi/article/view/29
10.5281/zenodo.44463
The Ignatianum Philosophical Yearbook; Vol. 20 No. 1 (2014); 27-45
Rocznik Filozoficzny Ignatianum; Tom 20 Nr 1 (2014); 27-45
2720-409X
2300-1402
pol
https://czasopisma.ignatianum.edu.pl/rfi/article/view/29/remote
https://czasopisma.ignatianum.edu.pl/rfi/article/view/29/tex
https://czasopisma.ignatianum.edu.pl/rfi/article/view/29/bib
https://czasopisma.ignatianum.edu.pl/rfi/article/view/29/pdf
Copyright (c) 2014 Wydawnictwo Ignatianum
http://www.opendefinition.org/licenses/cc-by
oai:czasopisma.ignatianum.edu.pl:article/30
2016-09-12T17:27:13Z
rfi:ART
driver
On the Troublesome Problem of the Missing Mass
O kłopotliwym problemie brakującej masy
Pabjan, Tadeusz
missing mass
dark matter
dark energy
brakująca masa
ciemna materia
ciemna energia
The missing mass problem is a serious and troublesome difficulty which appeared in physics at the end of the 20th century. At that time, scientists discovered that the Universe contains much more matter than was previously thought to be the case. It turned out that the matter we can see is only a small part of all of the matter that the Universe is composed of. To solve this problem, it was necessary to identify the missing mass. Physicists identified it as "dark matter" and "dark energy". In the first part of this paper, the arguments in favor of the existence of the missing mass are presented, while in the second, the hypotheses of dark matter and dark energy are introduced. In the third, some alternative explanations of the missing mass problem are discussed. The closing summary then contains some remarks on the consequences of this problem for the future development of science, and it is argued that one of these corresponds to a serious change in our scientific and philosophical worldview.
Poważną i kłopotliwą trudnością, która pojawiła się w fizyce końca XX wieku, jest kwestia brakującej masy. Naukowcy odkryli bowiem, że Wszechświat zawiera znacznie więcej materii niż dotychczas sądzono. Okazało się, że znane nam rodzaje materii stanowią tylko niewielką część całkowitej masy materii, z której zbudowany jest Wszechświat. Aby rozwiązać ten problem, należało znaleźć i zidentyfikować ową brakującą masę. Te poszukiwania doprowadziły fizyków do wysunięcia hipotezy o istnieniu tak zwanej ciemnej materii i ciemnej energii. W pierwszej części artykułu przytoczono argumenty przemawiające za istnieniem brakującej masy. W drugiej części omówiono hipotezy ciemnej materii i ciemnej energii, a w części trzeciej przedstawiono pewne alternatywne próby wyjaśnienia problemu brakującej masy. Na zakończenie poczyniono kilka uwag związanych z konsekwencjami tego „kłopotliwego problemu” dla przyszłego rozwoju nauki. Jedną z nich może być radykalna rewizja naukowego i filozoficznego obrazu świata.
Wydawnictwo Ignatianum w Krakowie
2014-06-30
info:eu-repo/semantics/article
info:eu-repo/semantics/publishedVersion
peer-rev. art.
art. rec.
text/x-tex
text/plain
application/postscript
application/pdf
https://czasopisma.ignatianum.edu.pl/rfi/article/view/30
10.5281/zenodo.44464
The Ignatianum Philosophical Yearbook; Vol. 20 No. 1 (2014); 46-64
Rocznik Filozoficzny Ignatianum; Tom 20 Nr 1 (2014); 46-64
2720-409X
2300-1402
pol
https://czasopisma.ignatianum.edu.pl/rfi/article/view/30/remote
https://czasopisma.ignatianum.edu.pl/rfi/article/view/30/tex
https://czasopisma.ignatianum.edu.pl/rfi/article/view/30/bib
https://czasopisma.ignatianum.edu.pl/rfi/article/view/30/eps
https://czasopisma.ignatianum.edu.pl/rfi/article/view/30/pdf
Copyright (c) 2014 Wydawnictwo Ignatianum
http://www.opendefinition.org/licenses/cc-by
oai:czasopisma.ignatianum.edu.pl:article/37
2016-09-12T17:26:15Z
rfi:ART
driver
The Family and its Ethos. A Philosophical Case Study in Ontologico-Historical Understanding
Rodzina i jej etos. Filozoficzne studium rozumienia ontologiczno-historycznego
Humphries, Carl
family
ontologico-historical understanding
ethos
rodzina
ontologiczno-historyczne rozumienie
etos
This paper attempts an investigation of the system of references and interdependencies linking historical and ontological concerns to one another in the context of family life as we know it today. The results are examined with a view to establishing their implications for some broader issues pertaining to post-Heideggerian phenomenology, critical social theory (Adorno), and post-Wittgensteinian philosophy of language. Finally, the distinctive form of intelligibility presented here is compared to the conception of ethos presented in Aristotle’s account of rhetorical practice.
Artykuł bada system odniesień oraz ontologiczne i historyczne związki współzależności łączące ze osoby w kontekście dzisiejszego życia rodzinnego. Wyniki są poddane analizie w celu ustalenia ich implikacji dla szerszych kwestii dotyczących fenomenologii po-Heideggerowskiej, krytycznej teorii społecznej (Adorno) i po-Wittgensteinowskiej filozofii języka. Taka charakterystyczna forma rozumienia jest porównana do koncepcji etosu przedstawionej w opisie praktyki retorycznej Arystotelesa.
Wydawnictwo Ignatianum w Krakowie
2013-12-30
info:eu-repo/semantics/article
info:eu-repo/semantics/publishedVersion
peer-rev. art.
art. rec.
text/x-tex
text/plain
application/pdf
https://czasopisma.ignatianum.edu.pl/rfi/article/view/37
10.5281/zenodo.44446
The Ignatianum Philosophical Yearbook; Vol. 19 No. 2 (2013); 7-31
Rocznik Filozoficzny Ignatianum; Tom 19 Nr 2 (2013); 7-31
2720-409X
2300-1402
pol
https://czasopisma.ignatianum.edu.pl/rfi/article/view/37/remote
https://czasopisma.ignatianum.edu.pl/rfi/article/view/37/tex
https://czasopisma.ignatianum.edu.pl/rfi/article/view/37/bib
https://czasopisma.ignatianum.edu.pl/rfi/article/view/37/pdf
Copyright (c) 2013 Wydawnictwo Ignatianum
http://www.opendefinition.org/licenses/cc-by
oai:czasopisma.ignatianum.edu.pl:article/38
2016-09-12T17:26:15Z
rfi:ART
driver
On Remembering, or Concerning the Limits of Laws of Association
O przypominaniu sobie albo o granicach praw asocjacji
Janik, Piotr
association
causality
motivation
consciousness
phenomenology
asocjacja
przyczynowość
motywacja
świadomość
fenomenologia
Basing itself on Edith oStein's research into the philosophy of psychology and the humanities, this article focuses particularly on discussions of the theory of association. Stein's approach, rooted in a Husserlian phenomenological perspective, seems to represent a significant contribution to the establishing of an intellectual framework for the exploration of the philosophy of consciousness, and also seems helpful for inquiries into the issue of practical know-how pertaining to remembering things, as well as the use of schemata in intellectual activity generally.
W świetle pracy Edith Stein nad podstawami psychologii i nauk humanistycznych podjęta zostaje dyskusja wokół "praw asocjacji". Wyznacza ona ramy filozofii świadomości oraz na podstawie wyników badawczych Stein pozwala przemyśleć kwestię "przypominania sobie" oraz problem schematów, według których myślimy i działamy. To ostatnie zagadnienie, często postrzegane jako przeciwieństwo spontaniczoności, ukazane jest na szerszym tle jako zdolność, którą można się posłużyć ze względu na cel, ale też z której się rezygnuje, kiedy należy obrać nowe drogi poszukiwania rozwiązań czy staje się wobec pytań, na które nie znajduje się adekwatnej odpowiedzi.
Wydawnictwo Ignatianum w Krakowie
2013-12-30
info:eu-repo/semantics/article
info:eu-repo/semantics/publishedVersion
peer-rev. art.
art. rec.
text/x-tex
text/plain
application/pdf
https://czasopisma.ignatianum.edu.pl/rfi/article/view/38
10.5281/zenodo.44447
The Ignatianum Philosophical Yearbook; Vol. 19 No. 2 (2013); 32-44
Rocznik Filozoficzny Ignatianum; Tom 19 Nr 2 (2013); 32-44
2720-409X
2300-1402
pol
https://czasopisma.ignatianum.edu.pl/rfi/article/view/38/remote
https://czasopisma.ignatianum.edu.pl/rfi/article/view/38/tex
https://czasopisma.ignatianum.edu.pl/rfi/article/view/38/bib
https://czasopisma.ignatianum.edu.pl/rfi/article/view/38/pdf
Copyright (c) 2013 Wydawnictwo Ignatianum
http://www.opendefinition.org/licenses/cc-by
oai:czasopisma.ignatianum.edu.pl:article/39
2016-09-12T17:26:15Z
rfi:ART
driver
The Naturalistic Fallacy - The Metaethical Source of the Controversy over the Naturalization of Epistemology
Błąd naturalistyczny - analiza i krytyka. Metaetyczne źródło sporu o naturalizowanie epistemologii
Trybulec, Barbara
naturalistic fallacy
epistemology
epistemic norm
epistemic justification
metaethics
błąd naturalistyczny
epistemologia znaturalizowana
norma epistemiczna
uzasadnienie epistemiczne
In this paper I analyze the phenomenon known as ‘the naturalistic fallacy’. The thesis for which I argue is that the decision not to commit the ‘naturalistic fallacy’ (as taken by anti-naturalists), or to acknowledging it as an inevitable process (as in the naturalist position), forms the basis for every theory concerning the justification of normative judgments. It is this choice that determines what solutions can be proposed within the various fields of philosophy to the problems pertaining to the sources of justificational reasons and the criteria for justified judgment. To justify this thesis I draw an analogy between metaethical and epistemological versions of this ‘fallacy’. In the first part of the paper, I point to the metaethical controversy surrounding the ‘naturalistic fallacy’. In the second part, I transpose the controversy over ‘the naturalistic fallacy’ from the sphere of metaethics into that epistemology. Firstly, I adopt and seek to justify a chosen epistemic quality that, I argue, may be regarded as analogous to the ethical quality ‘good’. In order to accomplish this, I set out to determine the relation between the truth and the justification of a judgment, arguing that this second category is, in fact, the more important one where epistemological analysis is concerned. Although the ‘naturalistic fallacy’ was initially formulated within metaethics, it might be transferred to every field of normative consideration.
W artykule analizuję zjawisko kryjące się pod nazwą "błąd naturalistyczny". Celem artykułu jest wykazanie, iż decyzja o niepopełnianiu "błędu naturalistycznego" (którą podejmują antynaturaliści) lub o uznawaniu go za proces nieunikniony (stanowisko naturalistyczne) jest podstawą każdej teorii norm epistemicznych, determinuje ona bowiem postawę epistemologa wobec źródeł owych norm oraz wobec kryteriów uzasadnionego przekonania. W celu uzasadnienia tej tezy badam możliwość przeprowadzenia dokładnej analogii pomiędzy metaetyczną a epistemologiczną wersją "błędu naturalistycznego". W pierwszej części artykułu wskazuję na argumenty w dyskusji metaetycznej, dotyczącej znaczenia i faktycznej błędności "błędu epistemologicznego". Rozważania zawarte w drugiej części artykułu są już "stricte" epistemologiczne. Podejmuję i uzasadniam w niej decyzję o wyborze "jakości" epistemicznej, którą będę traktować jako analogiczną do etycznej jakości "dobry". W tym celu określam relację zachodzącą pomiędzy prawdziwością i uzasadnieniem oraz argumentuję, iż druga z tych kategorii odgrywa istotniejszą rolę w analizach epistemologicznych. Następnie przenoszę spór o "błąd naturalistyczny" na grunt epistemologii i krótko przedstawiam obie jego strony.
Wydawnictwo Ignatianum w Krakowie
2013-12-30
info:eu-repo/semantics/article
info:eu-repo/semantics/publishedVersion
peer-rev. art.
art. rec.
text/x-tex
text/plain
application/pdf
https://czasopisma.ignatianum.edu.pl/rfi/article/view/39
10.5281/zenodo.44448
The Ignatianum Philosophical Yearbook; Vol. 19 No. 2 (2013); 45-79
Rocznik Filozoficzny Ignatianum; Tom 19 Nr 2 (2013); 45-79
2720-409X
2300-1402
pol
https://czasopisma.ignatianum.edu.pl/rfi/article/view/39/remote
https://czasopisma.ignatianum.edu.pl/rfi/article/view/39/tex
https://czasopisma.ignatianum.edu.pl/rfi/article/view/39/bib
https://czasopisma.ignatianum.edu.pl/rfi/article/view/39/pdf
Copyright (c) 2013 Wydawnictwo Ignatianum
http://www.opendefinition.org/licenses/cc-by
oai:czasopisma.ignatianum.edu.pl:article/48
2016-09-12T17:26:38Z
rfi:ART
driver
Two Types of Rationality - Berkeley and Newton
Dwa typy racjonalności - Berkeley i Newton
Gurczyński, Jacek
rationality
pragmatism
infinitesimals
classical mechanic
racjonalność
pragmatyzm
infinitezymale
mechanika klasyczna
This paper discusses the dispute between G. Berkeley and I. Newton concerning the validity of classical mechanics. These two engaged in a discussion about infinitely small quantities --- infinitesimals --- which were used in differential and integral equations by Leibniz and Newton. Infinitesimals were both equal to zero and at the same time different from zero. The standard view is that Newton was right in defending classical mechanics. But if we accept a narrow sense of rationality --- as a procedure conforming to logical rules --- then Berkeley was right, for there are no numbers at the same time equal to and different from zero. The problem of infinitesimals was resolved in the 19th century, when the notion of limit was strictly defined. Seen in the light of this, Berkeley appears as rational, and Newton as pragmatic in his determination to preserve a promising physical theory.
Artykuł przypomina spór pomiędzy G. Berkeleyem a I. Newtonem dotyczący prawomocności mechaniki klasycznej. Dyskutowali oni problem wielkości nieskończenie małych --- infinitezymali --- występujących w rachunku różniczkowym i całkowym Leibniza i Newtona. Wielkości te raz były większe od zera, a raz równe zeru. Tej właśnie niekonsekwencji w traktowaniu infinitezymali dotyczył zarzut Berkeleya. Powszechna jest opinia, że rację w tym sporze miał oNewton, broniąc mechaniki klasycznej. Tymczasem przyjmując wąskie rozumienie racjonalności --- jako postępowania zgodnego z regułami logiki --- to oBerkeley miał rację, gdyż nie ma liczb zarazem różnych i równych zeru. Problem ten został rozwiązany wraz z podaniem ścisłej definicji granicy dopiero w XIX wieku. Okazuje się zatem, że racja była po stronie Berkeleya, natomiast oNewton kierował się pragmatyzmem, pragnąc zachować obiecującą teorię fizyczną.
Wydawnictwo Ignatianum w Krakowie
2013-06-30
info:eu-repo/semantics/article
info:eu-repo/semantics/publishedVersion
peer-rev. art.
art. rec.
text/x-tex
text/plain
application/pdf
https://czasopisma.ignatianum.edu.pl/rfi/article/view/48
10.5281/zenodo.44460
The Ignatianum Philosophical Yearbook; Vol. 19 No. 1 (2013); 7-18
Rocznik Filozoficzny Ignatianum; Tom 19 Nr 1 (2013); 7-18
2720-409X
2300-1402
pol
https://czasopisma.ignatianum.edu.pl/rfi/article/view/48/remote
https://czasopisma.ignatianum.edu.pl/rfi/article/view/48/tex
https://czasopisma.ignatianum.edu.pl/rfi/article/view/48/bib
https://czasopisma.ignatianum.edu.pl/rfi/article/view/48/pdf
Copyright (c) 2013 Wydawnictwo Ignatianum
http://www.opendefinition.org/licenses/cc-by
oai:czasopisma.ignatianum.edu.pl:article/49
2016-09-12T17:26:38Z
rfi:ART
driver
Atheistic Trends in the Philosophy of the Enlightenment. The Impact of Extreme Materialism and Rationalism
Ateistyczne nurty filozofii Oświecenia. Wpływ skrajnego materializmu i racjonalizmu
Szocik, Konrad
atheism
rationalism
materialism
sensualism
critique of religion
ateizm
racjonalizm
materializm
sensualizm
krytyka
This paper presents the development of the basic ideas of the European enlightenment. The philosophy of the enlightenment focused on rationalism and empirical materialism. These concepts had emerged from philosophical atheism. Human reason was brought to the fore, as a new basis for ethical, ontological and epistemological authority. We can find sources for these ideas in the philosophy of Cartesian and Spinozistic rationalism, and in the empiricism and mechanism of English and French philosophy.
Przyjęcie racjonalizmu, połączonego ze skrajnym materializmem i sensualizmem, umożliwiło rozwój oświeceniowego ateizmu, który jednak był jednym z nurtów funkcjonujących w tym, krytycznym wobec dotychczasowej kultury europejskiej, okresie. Artykuł zwraca uwagę na kilka czołowych idei oświeceniowego racjonalizmu, które na zawsze zmieniły europejską filozofię. Uczynienie ludzkiego rozumu nową podstawą autorytetu oraz krytyka wszystkich teorii opierających się jedynie na autorytecie i tradycji, przede wszystkim religijnych, stały się nowym punktem wyjścia.
Wydawnictwo Ignatianum w Krakowie
2013-06-30
info:eu-repo/semantics/article
info:eu-repo/semantics/publishedVersion
peer-rev. art.
art. rec.
text/x-tex
text/plain
application/pdf
https://czasopisma.ignatianum.edu.pl/rfi/article/view/49
10.5281/zenodo.35747
The Ignatianum Philosophical Yearbook; Vol. 19 No. 1 (2013); 19-33
Rocznik Filozoficzny Ignatianum; Tom 19 Nr 1 (2013); 19-33
2720-409X
2300-1402
pol
https://czasopisma.ignatianum.edu.pl/rfi/article/view/49/remote
https://czasopisma.ignatianum.edu.pl/rfi/article/view/49/tex
https://czasopisma.ignatianum.edu.pl/rfi/article/view/49/bib
https://czasopisma.ignatianum.edu.pl/rfi/article/view/49/pdf
Copyright (c) 2013 Wydawnictwo Ignatianum
http://www.opendefinition.org/licenses/cc-by
oai:czasopisma.ignatianum.edu.pl:article/50
2016-09-12T17:26:38Z
rfi:ART
driver
Edith Stein's Philosophia Crucis as a Science of the Suffering
Edith Stein philosophia crucis jako wiedza cierpienia
Szulc, Aleksandra
philosophia crucis
science of the Cross
suffering
homo patiens
philosophia crucis
wiedza Krzyża
cierpienie
homo patiens
The first part of this article presents Edith Stein's understanding of the philosophy of the Cross, while the subsequent part features Viktor Frankl's conception of "homo patiens". In the last part the authoress attempts to prove that the science of the Cross, a key notion from the mystical period in Stein's output, can be interpreted --- with reference to Viktor Frankl's "homo patiens" --- as a science of suffering. This interpretation affords a recognition of the significance of suffering in Stein's "philosophia crucis".
Pierwsza część artykułu przedstawia Edith Stein rozumienie filozofii Krzyża, zaś w kolejnej ukazana została Viktora Frankla koncepcja "homo patiens". W ostatniej części autorka stara się wykazać, że wiedzę Krzyża, kluczowe pojęcie mistycznego okresu twórczości Stein, interpretować można --- w nawiązaniu do "homo patiens" Viktora Frankla --- jako wiedzę cierpienia. Taka interpretacja pozwala na dostrzeżenie doniosłości roli cierpienia w Steinowskiej "philosophia crucis".
Wydawnictwo Ignatianum w Krakowie
2013-06-30
info:eu-repo/semantics/article
info:eu-repo/semantics/publishedVersion
peer-rev. art.
art. rec.
text/x-tex
text/plain
application/pdf
https://czasopisma.ignatianum.edu.pl/rfi/article/view/50
10.5281/zenodo.35749
The Ignatianum Philosophical Yearbook; Vol. 19 No. 1 (2013); 34-49
Rocznik Filozoficzny Ignatianum; Tom 19 Nr 1 (2013); 34-49
2720-409X
2300-1402
pol
https://czasopisma.ignatianum.edu.pl/rfi/article/view/50/remote
https://czasopisma.ignatianum.edu.pl/rfi/article/view/50/tex
https://czasopisma.ignatianum.edu.pl/rfi/article/view/50/bib
https://czasopisma.ignatianum.edu.pl/rfi/article/view/50/pdf
Copyright (c) 2013 Wydawnictwo Ignatianum
http://www.opendefinition.org/licenses/cc-by
oai:czasopisma.ignatianum.edu.pl:article/72
2016-09-12T17:31:29Z
rfi:ART
driver
Friedrich Nietzsche’s notion of the will to power
Pojęcie woli mocy Fryderyka Nietzschego
Pałasiński, Paweł
will to power
metaphysics
truth
wola mocy
metafizyka
prawda
This article is about the notion of the will to power in Friedrich Nietzsche’s philosophy. In the philosophy of the author of Beyond Good and Evil, this idea shows up as crucial. Moreover, it appears in Nietzsche’s philosophy in many quite different contexts. Of these, three would seem to be most important: metaphysics, anthropology and ethics. The will to power occupies a privileged place in each of these. In this paper, the author attempts to show the differences separating the various presentations of the concept of the will to power in Nietzsche’s philosophy. The author also tries to resolve the difficulties arising from the ambiguous character of the notion itself.
Artykuł dotyczy pojęcia woli mocy Fryderyka Nietzschego. W filozofii autora Poza dobrem i złem pojęcie woli mocy występuje jako kluczowa idea. Wola mocy pojawia się w filozofii Nietzschego w różnych kontekstach. Trzy z nich wydają się najważniejsze. Konteksty te to: metafizyka, antropologia i etyka. Wola mocy zajmuje uprzywilejowane miejsce w każdym z wymienionych kontekstów.W niniejszej pracy autor stara się wykazać różnicę pomiędzy odmiennymi przedstawieniami koncepcji woli mocy w filozofii Nietzschego. Autor próbuje również rozwiązać trudności wynikające z wieloznaczności pojęcia woli mocy.
Wydawnictwo Ignatianum w Krakowie
2016-07-12
info:eu-repo/semantics/article
info:eu-repo/semantics/publishedVersion
peer-rev. art.
art. rec.
text/x-tex
text/plain
application/pdf
https://czasopisma.ignatianum.edu.pl/rfi/article/view/72
10.5281/zenodo.57895
The Ignatianum Philosophical Yearbook; Vol. 22 No. 1 (2016); 254-269
Rocznik Filozoficzny Ignatianum; Tom 22 Nr 1 (2016); 254-269
2720-409X
2300-1402
pol
https://czasopisma.ignatianum.edu.pl/rfi/article/view/72/remote
https://czasopisma.ignatianum.edu.pl/rfi/article/view/72/tex
https://czasopisma.ignatianum.edu.pl/rfi/article/view/72/bib
https://czasopisma.ignatianum.edu.pl/rfi/article/view/72/pdf
Copyright (c) 2016 Wydawnictwo Ignatianum
http://www.opendefinition.org/licenses/cc-by
oai:czasopisma.ignatianum.edu.pl:article/704
2017-02-10T21:59:01Z
rfi:ART
driver
The heuristic role of world-pictures in the process by which philosophical facts come to be accepted
Heurystyczna rola obrazów świata w przyjmowaniu faktów filozoficznych
Duchliński, Piotr
fact
philosophical facts
Thomism
analytic philosophy
philosophy of interpretation
paradigm
philosophy of science
obraz świata
fakt
fakty filozoficzne
tomizm
filozofia analityczna
filozofia interpretacji
paradygmat
filozofia nauki
This article aims to show that our acceptance or non-acceptance of certain facts is influenced by our adoption of a philosophical world-picture as a kind of background knowledge on the basis of which one decides what does or does not exist, and what is true or false. For this purpose, I discuss the positions of the existential Thomists, as well as those of Wittgenstein and Abel, while also occasionally invoking the work of Putnam and Fleck. To begin with, it is demonstrated that philosophical facts are accepted on the basis of a world-picture that is itself a tangle of facts, values, and theories exhibiting varying degrees of generality. Whether we embrace them or not is thus not determined by any sort of direct experience. There are no neutral philosophical facts. Our world-picture suggests what sort of facts we are prepared to accept, and what methods we use to explain them. It is on precisely this that the heuristic role played by world-pictures in “creating” philosophical facts depends.
Celem artykułu jest wykazanie, że wpływ na akceptację określonych faktów filozoficznych ma przyjęcie obrazu świata, jako wiedzy tła, na podstawie której rozstrzyga się, co istnieje, a co nie istnieje, co jest prawdą, a co fałszem. Omówione zostało stanowisko tomistów egzystencjalnych Wittgensteina oraz Abla, z odwołaniem także do prac Putnama i Flecka. Wstępnie wykazano, że fakty filozoficzne są akceptowane na bazie obrazu świata, który jest splotem faktów wartości i teorii o różnym stopniu ogólności. O ich akceptacji nie decyduje zatem żadne bezpośrednie doświadczenie. Nie ma żadnych neutralnych faktów filozoficznych. Obraz świata sugeruje, jakie fakty przyjmujemy oraz jakie metody stosujemy do ich wyjaśnienia. Na tym właśnie polega heurystyczna rola obrazów świata w „kreowaniu” faktów filozoficznych.
Wydawnictwo Ignatianum w Krakowie
2017-01-26
info:eu-repo/semantics/article
info:eu-repo/semantics/publishedVersion
peer-rev. art.
art. rec.
text/x-tex
text/plain
application/pdf
https://czasopisma.ignatianum.edu.pl/rfi/article/view/704
10.5281/zenodo.260153
The Ignatianum Philosophical Yearbook; Vol. 22 No. 2 (2016); 139-178
Rocznik Filozoficzny Ignatianum; Tom 22 Nr 2 (2016); 139-178
2720-409X
2300-1402
pol
https://czasopisma.ignatianum.edu.pl/rfi/article/view/704/remote
https://czasopisma.ignatianum.edu.pl/rfi/article/view/704/tex
https://czasopisma.ignatianum.edu.pl/rfi/article/view/704/bib
https://czasopisma.ignatianum.edu.pl/rfi/article/view/704/802
Copyright (c) 2016 Wydawnictwo Ignatianum
http://www.opendefinition.org/licenses/cc-by
oai:czasopisma.ignatianum.edu.pl:article/705
2017-02-10T22:01:22Z
rfi:ART
driver
Moral experience in Edith Stein's philosophy
Przeżycie etyczne w badaniach Edyty Stein
Janik, Piotr
moral experience
ethics
phenomenology causality
motivation
przeżycie etyczne
etyka
fenomenologia
przyczynowość
motywacja
The expression “moral experience”, along with the concomitant notion of experience itself, seems to have been understood in divergent ways. Taking as a background three views currently operative in our culture - emotivism, the ethics of duty, and the notion of an ethics “beyond good and evil” - a conception of ethical experience will be presented based on the findings of Edith Stein as elaborated in her work "Philosophy of Psychology and the Humanities".
Wyrażenie „przeżycie etyczne” oraz odpowiadające mu doświadczenie bywa rozumiane rozmaicie. Na tle trzech aktualnie obecnych w kulturze poglądów: emotywizmu, etyki powinności i obowiązku, oraz etyki „poza dobrem i złem” przedstawiona zostaje koncepcja przeżycia etycznego sformułowana na podstawie wyników badań E. Stein z pracy „Filozofia psychologii i humanistyki”.
Wydawnictwo Ignatianum w Krakowie
2017-01-26
info:eu-repo/semantics/article
info:eu-repo/semantics/publishedVersion
peer-rev. art.
art. rec.
text/x-tex
text/plain
application/pdf
https://czasopisma.ignatianum.edu.pl/rfi/article/view/705
10.5281/zenodo.260155
The Ignatianum Philosophical Yearbook; Vol. 22 No. 2 (2016); 179-199
Rocznik Filozoficzny Ignatianum; Tom 22 Nr 2 (2016); 179-199
2720-409X
2300-1402
pol
https://czasopisma.ignatianum.edu.pl/rfi/article/view/705/remote
https://czasopisma.ignatianum.edu.pl/rfi/article/view/705/tex
https://czasopisma.ignatianum.edu.pl/rfi/article/view/705/bib
https://czasopisma.ignatianum.edu.pl/rfi/article/view/705/803
Copyright (c) 2016 Wydawnictwo Ignatianum
http://www.opendefinition.org/licenses/cc-by
oai:czasopisma.ignatianum.edu.pl:article/889
2017-07-15T23:01:10Z
rfi:ART
driver
Pascal’s Wager and the dispute about the nature of Grace
Zakład Pascala a spór o naturę łaski
Gruszecki, Lech
Pascal's Wager
Grace
probability
Zakład Pascala
Łaska
prawdopodobieństwo
Pascal’s Wager is one of the most interesting and original arguments for the existence of God. It does not invoke advanced metaphysical concepts; instead, it employs the methods and concepts of probability calculus. Its argumentative power mainly rests on the appropriate interpretation of the determinants of human existence, which are taken to include our cognitive, moral and physical limitations. The article discusses different aspects of Pascal’s reasoning. In particular, it examines the wager in the context of Grace as something that Pascal himself believed in.
Zakład Pascala jest jednym z najciekawszych i najbardziej oryginalnych argumentów na rzecz istnienia Boga. Nie odwołuje się on do zaawansowanych koncepcji metafizycznych, ale do metod i pojęć rachunku prawdopodobieństwa. Jego siła argumentacyjna opiera się w znacznym stopniu na trafnym odczytaniu uwarunkowań ludzkiej egzystencji, na które składają się ograniczenia o charakterze poznawczym, moralnym, a także fizycznym. W artykule przedyskutowane zostały różne aspekty rozumowania Pascala. W szczególności argumentacja Zakładu została poddana analizie w kontekście wyznawanej przez Pascala koncepcji Łaski
Wydawnictwo Ignatianum w Krakowie
2017-07-15
info:eu-repo/semantics/article
info:eu-repo/semantics/publishedVersion
peer-rev. art.
art. rec.
text/x-tex
text/plain
application/pdf
https://czasopisma.ignatianum.edu.pl/rfi/article/view/889
10.5281/zenodo.827344
The Ignatianum Philosophical Yearbook; Vol. 23 No. 1 (2017); 7–21
Rocznik Filozoficzny Ignatianum; Tom 23 Nr 1 (2017); 7–21
2720-409X
2300-1402
pol
https://czasopisma.ignatianum.edu.pl/rfi/article/view/889/remote
https://czasopisma.ignatianum.edu.pl/rfi/article/view/889/tex
https://czasopisma.ignatianum.edu.pl/rfi/article/view/889/bib
https://czasopisma.ignatianum.edu.pl/rfi/article/view/889/955
Copyright (c) 2017 Wydawnictwo Ignatianum
http://www.opendefinition.org/licenses/cc-by
oai:czasopisma.ignatianum.edu.pl:article/890
2017-07-15T23:01:10Z
rfi:ART
driver
Concerning the supposed illusoriness of the self and free will
O rzekomej iluzoryczności jaźni i wolnej woli
Bremer, Józef
iluzja
intuicje potoczne
jaźń
kompatybilizm
neuronauki
wolna wola
Many philosophers, psychologists and neuroscientists argue for the thesis that both the self and free will - as commonly understood by us - are illusions created by our nervous system. An example of such a line of argument can be found in Bruce Hood’s book `The Self Illusion: How the Social Brain Creates Identity'. I first consider the main ideas put forward by Hood in support of the view that the self and free will are illusions. Then I turn to criticisms of his arguments regarding the illusoriness of the self, citing arguments from philosophy and neuroscience. In criticizing his arguments for the illusoriness of free will, I advocate compatibilism and seek to focus on the elucidation of research into our everyday intuitions relating to free will.
Zarówno liczni filozofowie oraz psychologowie, jak i neuronaukowcy argumentują za tezą, iż jaźń oraz wolna wola — jak je potocznie rozumiemy — są iluzjami tworzonymi przez nasz system nerwowy. Przykład takiej argumentacji znajdujemy w książce Bruce’a Hooda `The self illusion: How the social brain creates identity'. Najpierw omawiam główne myśli Hooda na rzecz przekonania, iż jaźń i wolna wola są iluzjami. Następnie przechodzę do krytyki jego argumentacji o iluzoryczności jaźni, powołując się na argumentację z zakresufilozofii i neuronauk. Krytykując jego argumentację o iluzoryczności wolnej woli, opowiadam się za kompatybilizmem i skupiam się na objaśnieniu badań nad potocznymi intuicjami odnośnie do wolnej woli.
Wydawnictwo Ignatianum w Krakowie
2017-07-15
info:eu-repo/semantics/article
info:eu-repo/semantics/publishedVersion
peer-rev. art.
art. rec.
text/x-tex
text/plain
application/pdf
https://czasopisma.ignatianum.edu.pl/rfi/article/view/890
10.5281/zenodo.827361
The Ignatianum Philosophical Yearbook; Vol. 23 No. 1 (2017); 22–47
Rocznik Filozoficzny Ignatianum; Tom 23 Nr 1 (2017); 22–47
2720-409X
2300-1402
pol
https://czasopisma.ignatianum.edu.pl/rfi/article/view/890/remote
https://czasopisma.ignatianum.edu.pl/rfi/article/view/890/tex
https://czasopisma.ignatianum.edu.pl/rfi/article/view/890/bib
https://czasopisma.ignatianum.edu.pl/rfi/article/view/890/956
Copyright (c) 2017 Wydawnictwo Ignatianum
http://www.opendefinition.org/licenses/cc-by
oai:czasopisma.ignatianum.edu.pl:article/891
2017-07-15T23:01:10Z
rfi:ART
driver
Philosophy in the so-called big science
Filozofia w tzw. wielkiej nauce
Poznański, Jacek
big science
small science
big physics
philosophy of science
philosophy in big science
social philosophy of science
wielka nauka
mała nauka
wielka fizyka
filozofia nauki
filozofia w wielkiej nauce
społeczna filozofia nauki
Both our understanding of the term “science”, and that which it is employed to refer to, have undergone significant changes over the centuries. The 20th century, in particular, has seen important transformations within science and, in consequence, heated debate. One important transformation, rarely noticed by philosophers of science, has been the emergence of large-scale research projects of the sort often referred to as “big science”. Such projects require science to be organized, and function, in quite new ways. Their influence upon science, construed as an activity and an institution, has been very great indeed - as has been their impact on our understanding of what it is that such activities ultimately produce (theories, hypotheses). The aim of this article is to identify and spell out the philosophical aspects of this scenario as it pertains to science. I begin with an outline of the historical development of big science. Then, with reference to other scholars, I try to establish a definition of it. I briefly point to some developments in 20th century philosophy of science, and argue for the need to construct a distinctive philosophy of big science itself. The latter, I claim, should construe the philosophy of science in terms broad enough to be adequate for the analysis of a number of issues emerging in the context of the most developed branches of the natural sciences. I review a selection of these issues in the last part of my article.
Rozumienie terminu „nauka”, jak i jego odniesienia przedmiotowe przechodziły ważne zmiany na przestrzeni wieków. W szczególności wiek XX był sceną istotnych przekształceń wewnątrz nauki, a w konsekwencji ożywionych dyskusji. Jedną z takich przemian, rzadko zauważaną przez filozofów nauki, było wyłonienie się projektów badawczych przeprowadzanych na wielką skalę, zwanych często „wielką nauką”. Takie projekty wymagają nowych sposobów organizacji i funkcjonowania nauki. W szczególnie istotny sposób wpływają na naukę rozumianą jako aktywność oraz jako instytucję, lecz również jej wytworowe rozumienie (teorie, hipotezy) pozostaje pod wpływem tych przemian. Celem niniejszego artykułu jest zidentyfikowanie i artykulacja filozoficznych aspektów opisanej sytuacji nauki. Rozpoczynam od zarysu historycznego rozwoju wielkiej nauki. Następnie, odwołując się do innych badaczy, poszukuję definicji tego zjawiska. Wskazuję też na niektóre kierunki w rozwoju dwudziestowiecznej filozofii nauki i sugeruję potrzebę konstruowania filozofii wielkiej nauki. Winna to być na tyle szeroko rozumiana filozofia nauki, aby w adekwatny sposób poddawała analizie szeroki zestaw zagadnień filozoficznych pojawiających się w najbardziej rozwiniętych gałęziach nauk przyrodniczych. Wybór tych zagadnień prezentuję w ostatniej części artykułu.
Wydawnictwo Ignatianum w Krakowie
2017-07-15
info:eu-repo/semantics/article
info:eu-repo/semantics/publishedVersion
peer-rev. art.
art. rec.
text/x-tex
text/plain
application/pdf
https://czasopisma.ignatianum.edu.pl/rfi/article/view/891
10.5281/zenodo.827363
The Ignatianum Philosophical Yearbook; Vol. 23 No. 1 (2017); 48–74
Rocznik Filozoficzny Ignatianum; Tom 23 Nr 1 (2017); 48–74
2720-409X
2300-1402
pol
https://czasopisma.ignatianum.edu.pl/rfi/article/view/891/remote
https://czasopisma.ignatianum.edu.pl/rfi/article/view/891/tex
https://czasopisma.ignatianum.edu.pl/rfi/article/view/891/bib
https://czasopisma.ignatianum.edu.pl/rfi/article/view/891/pdf
Copyright (c) 2017 Wydawnictwo Ignatianum
http://www.opendefinition.org/licenses/cc-by
oai:czasopisma.ignatianum.edu.pl:article/892
2017-07-15T23:01:10Z
rfi:ART
driver
The social thought of Jesuits of the Galician Province between 1884 and 1918, as presented in “Przeglad Powszechny”
Myśl społeczna jezuitów Prowincji Galicyjskiej w latach 1884–1918 na łamach „Przeglądu Powszechnego”
Pyszka, Stanisław
Przeglad Powszechny
social thought of the Jesuits
social encyclicals
socialism
capitalism
liberalism
Przegląd Powszechny
myśl społeczna jezuitów
encykliki społeczne
socjalizm
kapitalizm
liberalizm
“Przeglad Powszechny” first appeared in 1884, when the Jesuits in Krakow agreed to take over “Przeglad Lwowski” from Fr. Edward Podolski, who had been its editor. At the turn of the 19th and 20th centuries, the editors-in-chief of the “Przeglad” were Marian Ignacy Morawski SJ, Jan Pawelski SJ, Jan Urban SJ and Jan Rostworowski SJ. Thanks to their efforts and extensive prior editorial experience, “Przeglad” stood for a high level of quality, and was one of the most highly valued social and cultural journals devoted to religious, philosophical, ethical, cultural, historical and political issues. The overriding aims set out by the editors of the review were the dissemination of properly Catholic principles of conduct and obedience to the Church. The article will present the social thought of the Jesuits as they appeared in “Przeglad Powszechny” from the time of its inception until the recovery of Poland’s independence.
„Przegląd Powszechny” zaczął się ukazywać w 1884 roku, gdy krakowscy jezuici zgodzili się przejąć od ks. Edwarda Podolskiego redagowany przez niego „Przegląd Lwowski”. Na przełomie XIX i XX wieku redaktorami naczelnymi „Przeglądu” byli kolejno Marian Ignacy Morawski SJ, Jan Pawelski SJ, Jan Urban SJ i Jan Rostworowski SJ. Dzięki ich wysiłkowi i wcześniejszemu bogatemu doświadczeniu redakcyjnemu „Przegląd” reprezentował wysoki poziom i należał do cenionych czasopism społeczno-kulturalnych poruszających tematykę religijną, filozoficzną, etyczną, kulturalną, historyczną i polityczną. Do nadrzędnych celów, wskazywanych przez redaktorów pisma, należało szerzenie prawdziwie katolickich zasad postępowania oraz posłuszeństwa Kościołowi. W artykule zostanie przedstawiona myśl społeczna jezuitów obecna na łamach „Przeglądu Powszechnego” od jego powstania do odzyskania przez Polskę niepodległości.
Wydawnictwo Ignatianum w Krakowie
2017-07-15
info:eu-repo/semantics/article
info:eu-repo/semantics/publishedVersion
peer-rev. art.
art. rec.
text/x-tex
text/plain
application/pdf
https://czasopisma.ignatianum.edu.pl/rfi/article/view/892
10.5281/zenodo.827365
The Ignatianum Philosophical Yearbook; Vol. 23 No. 1 (2017); 75–127
Rocznik Filozoficzny Ignatianum; Tom 23 Nr 1 (2017); 75–127
2720-409X
2300-1402
pol
https://czasopisma.ignatianum.edu.pl/rfi/article/view/892/remote
https://czasopisma.ignatianum.edu.pl/rfi/article/view/892/tex
https://czasopisma.ignatianum.edu.pl/rfi/article/view/892/bib
https://czasopisma.ignatianum.edu.pl/rfi/article/view/892/957
Copyright (c) 2017 Wydawnictwo Ignatianum
http://www.opendefinition.org/licenses/cc-by
oai:czasopisma.ignatianum.edu.pl:article/893
2017-07-15T23:01:10Z
rfi:ART
driver
The idea that freedom protected by proper law is the most precious treasure, as presented in Andrew Wolan’s treatise "De libertate politica sive civili libellus lectu non indignus"
Wolność chroniona odpowiednimi prawami najcenniejszym skarbem — według traktatu Andrzeja Wolana "De libertate politica sive civili libellus lectu non indignus"
Marszk, Joanna
prawa
wolność
renesans
sąd
This article outlines the vision of freedom and its connection with the law found in Wolan’s work `De libertate politica sive civili libellus lectu'. The introductory section presents the tradition of thinking about these two categories and their mutual connections, as well as presenting a profile of the author. The first principal part of the article then analyses the problem of freedom, emphasizing its relevance to the lives of individuals and states and indicating how freedom may come to be restricted in the light of both internal and external factors. The situation in Poland is also considered. The next section of the article then portrays legal frameworks as guardians of freedom. After elucidating this idea, it shows how Poles have sought to protect themselves from the tyranny of domination, before going on to identify particular flaws in the system of law and propose solutions for these. Finally, it shows the relation between freedom and the law, arguing that the best possibilities for realizing this interconnection lie in a form of government of the sort known as monarchia mixta. It argues that real freedom only exists alongside wise laws, and that good laws will not emerge in the absence of freedom.
Artykuł prezentuje wizję wolności i jej związku z prawami na podstawie dzieła Andrzeja Wolana "De libertate politica sive civili libellus lectu non indignus". We wstępie przybliża się tradycję myślenia o wolności i prawie oraz ich wzajemnych zależnościach. Zaprezentowana jest też sylwetka twórcy. Wewłaściwej części pracy przedstawia się koncepcję wolności zarysowaną w traktacie. Wskazane są ograniczenia tej wartości, uwarunkowane wewnętrznie oraz zewnętrznie. Obrazuje się sytuację w Rzeczypospolitej. Kolejno określa się naturę praw, wyróżniając prawo naturalne oraz stanowione. Następnie ukazany zostaje sposób, w jaki polska szlachta zabezpieczała się przed tyranią władcy. Wymienione są błędy w prawodawstwie oraz strukturze sądownictwa Rzeczypospolitej. Przedstawia się proponowane w utworze reformy. W końcu uściślone zostają relacje między wolnością a prawem. Wedle Wolana to drugie ma zabezpieczać głównie przed zagrożeniami zewnętrznymi autonomii jednostki. W zakończeniu formułuje się wniosek, iż prawdziwa wolność istnieje tylko w zestawieniu z mądrymi prawami, a dobre prawa nie pojawią się bezwolności.
Wydawnictwo Ignatianum w Krakowie
2017-07-15
info:eu-repo/semantics/article
info:eu-repo/semantics/publishedVersion
peer-rev. art.
art. rec.
text/x-tex
text/plain
application/pdf
https://czasopisma.ignatianum.edu.pl/rfi/article/view/893
10.5281/zenodo.827368
The Ignatianum Philosophical Yearbook; Vol. 23 No. 1 (2017); 128–149
Rocznik Filozoficzny Ignatianum; Tom 23 Nr 1 (2017); 128–149
2720-409X
2300-1402
pol
https://czasopisma.ignatianum.edu.pl/rfi/article/view/893/remote
https://czasopisma.ignatianum.edu.pl/rfi/article/view/893/tex
https://czasopisma.ignatianum.edu.pl/rfi/article/view/893/bib
https://czasopisma.ignatianum.edu.pl/rfi/article/view/893/958
Copyright (c) 2017 Wydawnictwo Ignatianum
http://www.opendefinition.org/licenses/cc-by
oai:czasopisma.ignatianum.edu.pl:article/894
2017-07-15T23:01:10Z
rfi:ART
driver
Philosophico-moral issues in the treaty "On Usury", by Fr. Martin Smiglecki SJ (1563–1618)
Treści filozoficzno-moralne w traktacie "O Lichwie..." ks. Marcina Śmigleckiego SJ (1563–1618)
Pyszka, Stanisław
Marcin Śmiglecki SJ
kwestia chłopska w XVI i XVII w.
lichwa
niewolnictwo
działalność społeczna jezuitów
`On Usury`, the treaty by Martin Smiglecki SJ, was the first strictly scientific attempt to show the economic and social background of the bourgeois and peasant social stratum in Poland and Lithuania at the turn of the 16th and 17th centuries. The author, being an excellent logician, expressed his views in a very precise way, limiting his technical (philosophico-legal) language to a minimum, so that his treatise would be understandable to readers from a range of social positions and circumstances. Its careful analysis of the socio-economic situation and clear formulation of its postulates enabled it to function, over the course of two centuries, as a practical manual imparting guidance to the ruling class as they sought to maintain a just and fair stance in their dealings with the burghers and peasants. Smiglecki’s ideas have become a reference point for many generations of professors of moral philosophy and folk preachers seeking to raise social issues in their own works.
Traktat Marcina Śmigleckiego SJ "O Lichwie..." jest pierwszą ściśle naukową próbą ukazania sytuacji ekonomicznej i społecznej warstwy mieszczańskiej i chłopskiej w Polsce i na Litwie na przełomie XVI i XVII wieku. Autor, będąc znakomitym logikiem, wyraził swoje poglądy w sposób niezwykle precyzyjny, ograniczając przy tym język techniczny (filozoficzno--prawniczy) do minimum, tak by jego traktat był zrozumiały dla czytelników różnych stanów i o różnym wykształceniu. Celna analiza sytuacji ekonomiczno-społecznej oraz przejrzyście sformułowane postulaty sprawiły, że traktat był przez dwa kolejne stulecia praktycznym podręcznikiem sprawiedliwej postawy klasy panującej w stosunku do mieszczan i chłopów. Myśli zawarte w dziele Śmigleckiego stały się punktem odniesienia dla wielu pokoleń profesorów filozofii moralnej oraz kaznodziei ludowych, którzy w swojej działalności poruszali kwestie społeczne.
Wydawnictwo Ignatianum w Krakowie
2017-07-15
info:eu-repo/semantics/article
info:eu-repo/semantics/publishedVersion
peer-rev. art.
art. rec.
text/x-tex
text/plain
application/pdf
https://czasopisma.ignatianum.edu.pl/rfi/article/view/894
10.5281/zenodo.827370
The Ignatianum Philosophical Yearbook; Vol. 23 No. 1 (2017); 150–174
Rocznik Filozoficzny Ignatianum; Tom 23 Nr 1 (2017); 150–174
2720-409X
2300-1402
pol
https://czasopisma.ignatianum.edu.pl/rfi/article/view/894/remote
https://czasopisma.ignatianum.edu.pl/rfi/article/view/894/tex
https://czasopisma.ignatianum.edu.pl/rfi/article/view/894/bib
https://czasopisma.ignatianum.edu.pl/rfi/article/view/894/959
Copyright (c) 2017 Wydawnictwo Ignatianum
http://www.opendefinition.org/licenses/cc-by
oai:czasopisma.ignatianum.edu.pl:article/1013
2018-02-22T14:55:21Z
rfi:ART
driver
Risky anthropic reasoning in cosmology. For or against an evolutional nature of the Universe?
Risky anthropic reasoning in cosmology. For or against an evolutional nature of the Universe?
Szydłowski, Marek
Tambor, Paweł
cosmology
anthropic reasoning
multiverse
In contemporary cosmology, from the creation of the General Theory of Relativity to the second half of the twentieth century, the main task of cosmologists was to construct and test cosmological models of the Universe.
In contemporary cosmology, from the creation of the General Theory of Relativity to the second half of the twentieth century, the main task of cosmologists was to construct and test cosmological models of the Universe. Nowadays you will notice that besides these objectives there is a new type of justifying the fact that the observable Universe’s properties are such as they are, and no other. Ways of reasoning called the anthropic explanation are formed, attempting to answer the question: why does the Universe have a nature (properties) necessary for the biological life to come into existence in it? Their objectives are: firstly, an attempt at solving the difficulties of the Standard Cosmological Model, secondly, seeking an explanation of the coincidence of large numbers and the so-called physical constants. The supporters of this kind of explanation are themselves aware of its fundamental weakness: it is neither a causal, nor a nomological explanation; it fails to have the structure of a generalizing explanation, it is alleged to be a tautology. The anthropic principle in cosmology was initially regarded as an observational constrain for cosmological parameters of the standard model of the Universe. However, it can be shown that some consequences of anthropic reasoning are testable, as well as that its explanatory nature is more evident in the specific forms of the theory of explanation.
Wydawnictwo Ignatianum w Krakowie
2018-02-22
info:eu-repo/semantics/article
info:eu-repo/semantics/publishedVersion
peer-rev. art.
art. rec.
application/pdf
https://czasopisma.ignatianum.edu.pl/rfi/article/view/1013
10.5281/zenodo.1177069
The Ignatianum Philosophical Yearbook; Vol. 23 No. 2 (2017); 7–28
Rocznik Filozoficzny Ignatianum; Tom 23 Nr 2 (2017); 7–28
2720-409X
2300-1402
pol
https://czasopisma.ignatianum.edu.pl/rfi/article/view/1013/1076
Copyright (c) 2017 Wydawnictwo Ignatianum
http://www.opendefinition.org/licenses/cc-by
oai:czasopisma.ignatianum.edu.pl:article/1014
2018-02-22T14:55:21Z
rfi:ART
driver
„(...) tak wielbiłem obraz starego Geulincxa, zmarłego w młodym wieku, przyznającego mi wolność (...)” — Samuel Beckett czytający Arnolda Geulincxa
Usakiewicz, Joanna
Samuel Beckett — Arnold Geulincx
Arnold Geulincx (1624-1669), podobnie jak reprezentowany przez niego nurt siedemnastowiecznego okazjonalizmu, został odsunięty na margines filozofii i znany jest współcześnie właściwie tylko historykom filozofii. A jednak w swoich osobistych filozoficznych lekturach sięgnął po niego Samuel Beckett (1906-1989), wybitny pisarz i dramaturg. Świadectwem spotkania Becketta z myślą Geulincxa są notatki pozostawione z lektury Etyki Geulincxa oraz wzmianki o nim samym, a przede wszystkim nawiązania do poglądów i porównań eksplikacyjnych Geulincxa w prozie Becketta, jak na przykład, w powieściach: Murphy, Molloy czy noweli Koniec. Przypomnienie o tej inspiracji Becketta myślą Geulincxa wraz z analizą sposobu odczytania i wykorzystania przez niego słów i obrazów filozofa stanowi przedmiot rozważań w niniejszym tekście.
Wydawnictwo Ignatianum w Krakowie
2018-02-22
info:eu-repo/semantics/article
info:eu-repo/semantics/publishedVersion
peer-rev. art.
art. rec.
application/pdf
https://czasopisma.ignatianum.edu.pl/rfi/article/view/1014
10.5281/zenodo.1177237
The Ignatianum Philosophical Yearbook; Vol. 23 No. 2 (2017); 29–43
Rocznik Filozoficzny Ignatianum; Tom 23 Nr 2 (2017); 29–43
2720-409X
2300-1402
pol
https://czasopisma.ignatianum.edu.pl/rfi/article/view/1014/1077
Copyright (c) 2017 Wydawnictwo Ignatianum
http://www.opendefinition.org/licenses/cc-by
oai:czasopisma.ignatianum.edu.pl:article/1015
2018-02-22T14:58:14Z
rfi:ART
driver
Suarezjańska koncepcja współdziałania intelektu i woli w procesie stanowienia prawa
Orleański, Jan C.
F. Suarez
prawo
wola
intelekt
filozofia prawa
jurysprudencja
stanowienie prawa
teoria działania
akt ludzki
Artykuł jest efektem krytycznej analizy rozważań Francisco Suareza nt. aktów ludzkich i ich współdziałania w procesie stanowienia prawa. Celem jest uporządkowanie, rozproszonych w różnych dziełach, rozważań jezuity. Tekst inspirowany był brakiem opracowań specjalistycznych w polskojęzycznej literaturze naukowej. Badania prowadzone były na tekstach źródłowych Hiszpana: De legibus ac Deo legislatore (1612), De anima (1621) oraz De voluntario et involuntario in genere, deque actibus voluntariis in speciali (1629). Suarez, jako jeden z najwybitniejszych filozofów renesansowych, wywarł olbrzymi wpływ na rozwój etyki i jurysprudencji. Sam temat jest ciekawy i wymagający. Wymaga m.in. zrozumienia zasad i form działania głównych władz człowieka — intelektu i woli. Na kartach De Legibus jezuita rozpatruje czynność stanowienia prawa jako złożony akt ludzki prawodawcy. Hiszpan wyróżnia łącznie 6 aktów intelektu i woli, w następstwie których może powstać prawo oraz wiele aktów pośrednich, które mają wpływ na proces. Zdaniem filozofa tworzenie prawa dokonuje się poprzez wzajemne oddziaływanie na siebie aktów intelektu, który kieruje środki do celu, oraz woli, dążącej ku temu celowi zgodnie z kierownictwem intelektu.
Wydawnictwo Ignatianum w Krakowie
2018-02-22
info:eu-repo/semantics/article
info:eu-repo/semantics/publishedVersion
peer-rev. art.
art. rec.
application/pdf
https://czasopisma.ignatianum.edu.pl/rfi/article/view/1015
10.5281/zenodo.1177399
The Ignatianum Philosophical Yearbook; Vol. 23 No. 2 (2017); 44–60
Rocznik Filozoficzny Ignatianum; Tom 23 Nr 2 (2017); 44–60
2720-409X
2300-1402
pol
https://czasopisma.ignatianum.edu.pl/rfi/article/view/1015/pdf
Copyright (c) 2017 Wydawnictwo Ignatianum
http://www.opendefinition.org/licenses/cc-by
oai:czasopisma.ignatianum.edu.pl:article/1016
2018-02-22T14:55:21Z
rfi:ART
driver
Myślenie bez języka — problem w ujęciu Thomasa Hobbesa i Olivera Sacksa
Doliwa, Katarzyna
T. Hobbes
O. Sacks
język
myślenie
Thomas Hobbes, który badaniu języka poświęcił wiele miejsca, zastanawiał się, czy możliwe jest myślenie — myślenie w ogóle i myślenie abstrakcyjne — bez języka? Hobbes zakładał, że ludzie pozbawieni języka mogą tworzyć własne, niedoskonałe, prywatne języki, pozwalające im na swoiście rozumiane rozumowanie. Na Hobbesowskie pytanie trzysta lat później odpowiada twierdząco wybitny neurolog i literat Oliver Sacks. Na podstawie danych, jakie przyniosła mu praca z osobami głuchymi, nieznającymi żadnego, nawet migowego, języka, dowodzi, że słowa i inne znaki umowne stają się niezbędne dopiero na pewnym etapie procesu myślowego, że myśl jest czymś znacznie szerszym niż słowo, że można — w pewnym sensie — myśleć bez słów. Jak wcześniej Hobbes, Sacks podkreśla, że myślenie, w którym nie korzysta się z powszechnie przyjętych znaków, ma jednak charakter ułomny i niepełny; myślenie takie nie znajduje uzewnętrznienia, izoluje jednostkę z życia w społeczeństwie.
Wydawnictwo Ignatianum w Krakowie
2018-02-22
info:eu-repo/semantics/article
info:eu-repo/semantics/publishedVersion
peer-rev. art.
art. rec.
application/pdf
https://czasopisma.ignatianum.edu.pl/rfi/article/view/1016
10.5281/zenodo.1177455
The Ignatianum Philosophical Yearbook; Vol. 23 No. 2 (2017); 61–84
Rocznik Filozoficzny Ignatianum; Tom 23 Nr 2 (2017); 61–84
2720-409X
2300-1402
pol
https://czasopisma.ignatianum.edu.pl/rfi/article/view/1016/1078
Copyright (c) 2017 Wydawnictwo Ignatianum
http://www.opendefinition.org/licenses/cc-by
oai:czasopisma.ignatianum.edu.pl:article/1017
2018-02-22T14:55:21Z
rfi:ART
driver
Społeczeństwo, państwo, dobro wspólne i polityka w ujęciu M.A. Krąpca
Ćwiertniak, Tomasz
M.A. Krąpiec
człowiek
społeczeństwo
państwo
dobro wspólne
Artykuł przedstawia sformułowaną przez M.A. Krąpca propozycję filozoficznego wyjaśnienia bytu społecznego na podstawie rozumienia człowieka jako spotencjalizowanej osoby. Kluczowe dla zaprezentowanej w artykule koncepcji M.A. Krąpca jest filozoficzne ujęcie dobra wspólnego rozumianego personalistycznie, jako analogicznie wspólny wszystkim ludziom cel: aktualizacja potencjalności osobowych człowieka, a więc rozwój moralny, wolitywny i twórczy każdego człowieka. Zapewnienie środków realizacji tak rozumianego dobra wspólnego stanowi zasadniczą rację bytu społeczeństwa i państwa. Wszelki byt społeczny jest bowiem — jako rzeczywistość relacyjna — ontycznie „słabszy” niż istniejąca w sposób podmiotowy osoba ludzka. Dobro wspólne rozumiane personalistycznie stanowi jedyne dobro w pełni nieantagonistyczne: rozwój osobowy poszczególnych ludzi nikogo nie uszczupla, a wszystkich ubogaca. Zatem nie stanowi ono podporządkowania jednostki dobru całości rozumianej w sposób kolektywny. Jednocześnie pozwala na wskazanie racjonalnych podstaw dla konieczności istnienia rozmaitych społeczności, bez których rozwój osobowy nie mógłby się dokonać. Zaproponowana w artykule koncepcja M.A. Krąpca, akcentując prymat osoby względem bytu społecznego, jednocześnie wskazuje na fakt konieczności istnienia różnorakich społeczności jako ugruntowanych w ludzkiej spotencjalizowanej naturze środowisk umożliwiających rozwój osobowy człowieka. Tym samym pozwala na przekroczenie dychotomii indywidualizm — kolektywizm.
Wydawnictwo Ignatianum w Krakowie
2018-02-22
info:eu-repo/semantics/article
info:eu-repo/semantics/publishedVersion
peer-rev. art.
art. rec.
application/pdf
https://czasopisma.ignatianum.edu.pl/rfi/article/view/1017
10.5281/zenodo.1177507
The Ignatianum Philosophical Yearbook; Vol. 23 No. 2 (2017); 85–116
Rocznik Filozoficzny Ignatianum; Tom 23 Nr 2 (2017); 85–116
2720-409X
2300-1402
pol
https://czasopisma.ignatianum.edu.pl/rfi/article/view/1017/1079
Copyright (c) 2017 Wydawnictwo Ignatianum
http://www.opendefinition.org/licenses/cc-by
oai:czasopisma.ignatianum.edu.pl:article/1137
2018-07-26T14:38:04Z
rfi:ART
driver
Początki filozofii elektryczności i magnetyzmu w starożytnym stylu
Janusz, Robert
elektryczność
magnetyzm
elektromagnetyzm fizyka
matematyka
przyroda
Filozofia elektryczności i magnetyzmu ma bardzo bogatą historię. Trudne do wytłumaczenia zjawiska elektryczne i magnetyczne nie poddawały się łatwo ujęciom racjonalny, tym naiwniej mówiono o nich na sposób fantastyczny, mityczny. W artykule omawiana jest pobieżnie historia opisu tych zjawisk, która doprowadziła do sformułowania pierwszych problemów filozoficznych. Dzisiejsza fizyka matematyczna dokonała unifikacji tych oddziaływań nie na podstawie zmysłowych intuicji „pierwotnych”, ale na podstawie matematycznego modelu. Zatem formy matematyczne i matematyczne struktury nie tylko stanowią właściwą bazę opisu naukowego, ale także wskazują na filozoficzną podstawę naszej rzeczywistości.
Wydawnictwo Ignatianum w Krakowie
2018-07-26
info:eu-repo/semantics/article
info:eu-repo/semantics/publishedVersion
peer-rev. art.
art. rec.
application/pdf
https://czasopisma.ignatianum.edu.pl/rfi/article/view/1137
10.5281/zenodo.1321711
The Ignatianum Philosophical Yearbook; Vol. 24 No. 1 (2018); 7–23
Rocznik Filozoficzny Ignatianum; Tom 24 Nr 1 (2018); 7–23
2720-409X
2300-1402
pol
https://czasopisma.ignatianum.edu.pl/rfi/article/view/1137/pdf
Copyright (c) 2018 Wydawnictwo Ignatianum
http://www.opendefinition.org/licenses/cc-by
oai:czasopisma.ignatianum.edu.pl:article/1138
2018-07-26T14:38:04Z
rfi:ART
driver
Prawda jako przedmiot kontemplacji. Na szczytach gór
Sajdek, Wiesława
Przedmiotem artykułu jest ważna nie tylko w europejskiej tradycji symbolika związana z górską wspinaczką. Obrazuje ona wewnętrzną „drogę ku górze”, zarówno wysiłki poznawcze, jak i towarzyszące im kształtowanie charakteru. Uzupełnieniem artykułu są wypowiedzi znanych himalaistów związane z ekstremalnymi sytuacjami, jakie przeżywali w górach.
Wydawnictwo Ignatianum w Krakowie
2018-07-26
info:eu-repo/semantics/article
info:eu-repo/semantics/publishedVersion
peer-rev. art.
art. rec.
application/pdf
https://czasopisma.ignatianum.edu.pl/rfi/article/view/1138
10.5281/zenodo.1321717
The Ignatianum Philosophical Yearbook; Vol. 24 No. 1 (2018); 24–44
Rocznik Filozoficzny Ignatianum; Tom 24 Nr 1 (2018); 24–44
2720-409X
2300-1402
pol
https://czasopisma.ignatianum.edu.pl/rfi/article/view/1138/pdf
Copyright (c) 2018 Wydawnictwo Ignatianum
http://www.opendefinition.org/licenses/cc-by
oai:czasopisma.ignatianum.edu.pl:article/1139
2018-07-26T14:38:04Z
rfi:ART
driver
Prawda socjologiczna i realizm krytyczny
Wielecki, Krzysztof
prawda
paradygmat
socjologia
ontologia
epistemologia
etyka
W artykule przedstawiono relacje między prawdą i paradygmatem w odniesieniu do socjologii na tle nowego kryzysu cywilizacyjnego. Na tym tle proponuje się typologię stanowisk paradygmantycznych w naukach społecznych w perspektywie ontologicznej, epistemologicznej oraz etycznej.
Wydawnictwo Ignatianum w Krakowie
2018-07-26
info:eu-repo/semantics/article
info:eu-repo/semantics/publishedVersion
peer-rev. art.
art. rec.
https://czasopisma.ignatianum.edu.pl/rfi/article/view/1139
10.5281/zenodo.1321722
The Ignatianum Philosophical Yearbook; Vol. 24 No. 1 (2018); 45–70
Rocznik Filozoficzny Ignatianum; Tom 24 Nr 1 (2018); 45–70
2720-409X
2300-1402
pol
https://czasopisma.ignatianum.edu.pl/rfi/article/view/1139/1151
Copyright (c) 2018 Wydawnictwo Ignatianum
http://www.opendefinition.org/licenses/cc-by
oai:czasopisma.ignatianum.edu.pl:article/1140
2018-07-26T14:38:04Z
rfi:ART
driver
Organizm żywy w ujęciu Piotra Lenartowicza SJ
Koszteyn, Jolanta
Piotr Lenartowicz SJ
cykl życiowy
dynamika rozwojowa
orientacja
manipulacja
behawior
Kluczowe w filozofii Lenartowicza było pojęcie organizmu żywego (osobnika lub osoby) rozumianego jako cykl życiowy, który będąc powiązany z innymi podobnymi cyklami wplata się w sieć linii pokoleń danego rodzaju istot żywych. Fundamentem cyklu życiowego jest dynamika rozwojowa rozpoczynająca się w momencie poczęcia organizmu. Patrząc na osobnika z perspektywy jego rozwoju, można powiedzieć, że w swej najgłębszej istocie jest on nie tyle i nie przede wszystkim całościową funkcjonalną strukturą, która przejawia życie, ile jest raczej żywą dynamiką, której jednym z zasadniczych przejawów jest zintegrowane budowanie, odbudowywanie (nieustanna przemiana metaboliczna), naprawianie (regeneracja) i modyfikowanie różnorakich skorelowanych struktur ciała, czyli maszyn molekularnych, organelli i organów, które warunkują zachodzenie różnorodnych procesów biochemicznych i fizjologicznych oraz umożliwiają selektywne interakcje ze środowiskiem abiotycznym i biotycznym.
Wydawnictwo Ignatianum w Krakowie
2018-07-26
info:eu-repo/semantics/article
info:eu-repo/semantics/publishedVersion
peer-rev. art.
art. rec.
https://czasopisma.ignatianum.edu.pl/rfi/article/view/1140
10.5281/zenodo.1321726
The Ignatianum Philosophical Yearbook; Vol. 24 No. 1 (2018); 71–96
Rocznik Filozoficzny Ignatianum; Tom 24 Nr 1 (2018); 71–96
2720-409X
2300-1402
pol
https://czasopisma.ignatianum.edu.pl/rfi/article/view/1140/1152
Copyright (c) 2018 Wydawnictwo Ignatianum
http://www.opendefinition.org/licenses/cc-by
oai:czasopisma.ignatianum.edu.pl:article/1215
2019-01-17T15:33:30Z
rfi:ART
driver
Pierwsze próby wyjaśnienia zjawisk elektrycznych i magnetycznych
Janusz, Robert
elektryczność
magnetyzm
elektromagnetyzm
fizyka
matematyka
przyroda
Filozofię można nazwać „matką” naukowych teorii: czysto empirycznych i czysto matematycznych. Historia elektryczności i magnetyzmu ukazuje ważne jednoczenie się obu podejść. Unifikacja dokonująca się w nauce pozwala oczyszczać filozofię z mitycznych naleciałości, zaś nauce daje realistyczne odniesienie do świata, bez którego groziłby jej pusty formalizm. Omawiane tu problemy ukazują, że formy (struktury) matematyczne są właściwą bazą dla nauki i przez to wskazują na filozoficzną, racjonalnie precyzyjną podstawę (logos) naszej rzeczywistości.
Wydawnictwo Ignatianum w Krakowie
2019-01-17
info:eu-repo/semantics/article
info:eu-repo/semantics/publishedVersion
peer-rev. art.
art. rec.
application/pdf
https://czasopisma.ignatianum.edu.pl/rfi/article/view/1215
10.5281/zenodo.2542179
The Ignatianum Philosophical Yearbook; Vol. 24 No. 2 (2018); 7-39
Rocznik Filozoficzny Ignatianum; Tom 24 Nr 2 (2018); 7-39
2720-409X
2300-1402
pol
https://czasopisma.ignatianum.edu.pl/rfi/article/view/1215/1217
Copyright (c) 2018 Wydawnictwo Ignatianum
http://www.opendefinition.org/licenses/cc-by
oai:czasopisma.ignatianum.edu.pl:article/1217
2019-01-17T15:33:30Z
rfi:ART
driver
Teorie prawdy: klasyczna, korespondencyjna i semantyczna — próba uściślenia relacji
Pruś, Jakub
klasyczne teorie prawdy
korespondencja
zgodność
semantyczna teoria prawdy
współczesne koncepcje prawdy
Pośród wielu teorii prawdy tę najdłużej i najbardziej eksplorowaną stanowi niewątpliwie jej klasyczne ujęcie. W jego obrębie powstały również, podobne klasycznej, teorie korespondencyjna i semantyczna. Dla wielu filozofów terminy te wydają się synonimiczne, co stanowi rację powstania niniejszego artykułu. Analiza rodzajów związku pomiędzy językiem a światem, które wprowadzają różne teorie uznawane za klasyczne, ma służyć wyeksponowaniu różnic pomiędzy tymi teoriami. Przedstawiona zostaje również propozycja ustanowienia podziału, który w sposób ścisły i prosty usystematyzuje rozumienie klasycznej, korespondencyjnej i semantycznej teorii prawdy.
Wydawnictwo Ignatianum w Krakowie
2019-01-17
info:eu-repo/semantics/article
info:eu-repo/semantics/publishedVersion
peer-rev. art.
art. rec.
application/pdf
https://czasopisma.ignatianum.edu.pl/rfi/article/view/1217
10.5281/zenodo.2542205
The Ignatianum Philosophical Yearbook; Vol. 24 No. 2 (2018); 57-83
Rocznik Filozoficzny Ignatianum; Tom 24 Nr 2 (2018); 57-83
2720-409X
2300-1402
pol
https://czasopisma.ignatianum.edu.pl/rfi/article/view/1217/1218
Copyright (c) 2018 Wydawnictwo Ignatianum
http://www.opendefinition.org/licenses/cc-by
oai:czasopisma.ignatianum.edu.pl:article/1223
2019-01-17T15:33:30Z
rfi:ART
driver
Dynamika rozwojowa jako podstawowy behawior istot żywych w koncepcji życia Piotra Lenartowicza SJ
Koszteyn, Jolanta
Piotr Lenartowicz SJ
cykl życiowy
dynamika rozwojowa
orientacja
behawior
systemowa teoria organizmu
emergencja
Patrząc na osobnika z perspektywy jego rozwoju. można powiedzieć, że w swej najgłębszej istocie jest on nie tyle i nie przede wszystkim całościową funkcjonalną strukturą, która przejawia życie, ile jest raczej żywą dynamiką, której jednym z zasadniczych przejawów jest zintegrowane budowanie, odbudowywanie (nieustanna przemiana metaboliczna), naprawianie (regeneracja) i modyfikowanie różnorakich skorelowanych struktur ciała, czyli maszyn molekularnych, organelli i organów, które warunkują zachodzenie różnorodnych procesów biochemicznych i fizjologicznych oraz umożliwiają selektywne interakcje ze środowiskiem abiotycznym i biotycznym. Dynamika rozwojowa — w przekonaniu Lenartowicza — jest podstawowym behawiorem każdej istoty żywej i powinna być fundamentem kształtowania właściwej koncepcji życia.
Wydawnictwo Ignatianum w Krakowie
2019-01-17
info:eu-repo/semantics/article
info:eu-repo/semantics/publishedVersion
peer-rev. art.
art. rec.
application/pdf
https://czasopisma.ignatianum.edu.pl/rfi/article/view/1223
10.5281/zenodo.2542193
The Ignatianum Philosophical Yearbook; Vol. 24 No. 2 (2018); 40-56
Rocznik Filozoficzny Ignatianum; Tom 24 Nr 2 (2018); 40-56
2720-409X
2300-1402
pol
https://czasopisma.ignatianum.edu.pl/rfi/article/view/1223/1223
Copyright (c) 2018 Wydawnictwo Ignatianum
http://www.opendefinition.org/licenses/cc-by
oai:czasopisma.ignatianum.edu.pl:article/1224
2019-01-17T15:33:30Z
rfi:ART
driver
Józefa Życińskiego koncepcja emergencji
Piekarski, Krzysztof
emergentyzm
superweniencja
naturalizm ontologiczny
naturalizm metodologiczny
Józef Życiński
Emergentyzm jest teorią, która wyjaśnia mechanizm ewolucyjnych zmian zachodzących w przyrodzie. W tej teorii podkreśla się, że nowe funkcje i właściwości pojawiające się na wyższych poziomach złożonych systemów są nieredukowalne do tych na niższych poziomach, ale uwzględniają funkcje i właściwości niższych poziomów złożoności. Teoria emergencji wyjaśnia, w jaki sposób z wielu względnie prostych składników powstają (pojawiają się) złożone systemy. Idea emergentyzmu występuje w pismach filozoficznych Józefa Życińskiego w kontekście dyskusji o możliwości takiej interpretacji procesów ewolucyjnych, w której biologiczną teorię ewolucji można połączyć w spójny sposób z teologiczną doktryną o Bogu, Stwórcy wszechświata. W artykule przedstawiono główne idee sformułowane przez Życińskiego na temat tej teorii. Pierwsza część zawiera charakterystykę pewnych podstawowych pojęć, takich jak emergencja, superweniencja, przyczynowość odgórna; w drugiej części omówiono implikacje koncepcji Życińskiego, ważne dla rozumienia naturalizmu metodologicznego i ontologicznego.
Wydawnictwo Ignatianum w Krakowie
2019-01-17
info:eu-repo/semantics/article
info:eu-repo/semantics/publishedVersion
peer-rev. art.
art. rec.
application/pdf
https://czasopisma.ignatianum.edu.pl/rfi/article/view/1224
10.5281/zenodo.2542209
The Ignatianum Philosophical Yearbook; Vol. 24 No. 2 (2018); 84-107
Rocznik Filozoficzny Ignatianum; Tom 24 Nr 2 (2018); 84-107
2720-409X
2300-1402
pol
https://czasopisma.ignatianum.edu.pl/rfi/article/view/1224/1224
Copyright (c) 2018 Wydawnictwo Ignatianum
http://www.opendefinition.org/licenses/cc-by
oai:czasopisma.ignatianum.edu.pl:article/1225
2019-01-17T15:33:30Z
rfi:ART
driver
Piotr Skarga rzecznikiem sprawiedliwych praw i właściwie pojętej wolności w Rzeczypospolitej (na podstawie „Kazań sejmowych”)
Marszk, Joanna
prawo
wolność
zgoda
sprawiedliwość
Artykuł opisuje widzenie praw i wolności w Kazaniach sejmowych Piotra Skargi. We wstępie ukazano dzieło jezuity w kontekście innych traktatów społeczno-politycznych XVI wieku. We właściwej części artykułu przedstawiono rozumienie praw przez kaznodzieję. Zaprezentowano różne ich kategorie. Następnie dowiedziono konieczności istnienia ustaw państwowych. Kolejno przybliżono cechy dobrych praw, czyli: sprawiedliwość, krzewienie cnoty i obronę czci Boskiej. Ukazano błędy w polskim prawodawstwie, wśród których na plan pierwszy wysuwa się zniesienie jurysdykcji sądów duchownych oraz pobłażliwe traktowanie morderców. Zobrazowano zależność praw od obyczajów. Podkreślono znaczenie odpowiedniej władzy wykonawczej i przedstawiono kilka uwag w sprawie sądownictwa. W następnej części pracy przybliżono wizję wolności w dziele Skargi. Ukazano więc wartość złotej wolności szlacheckiej ze wskazaniem nieprawidłowości w jej pojmowaniu. Podniesiono złe traktowanie chłopów. Zwrócono uwagę na zagrożenia płynące ze strony innowierców. Kolejno przedstawiono cztery rodzaje wolności. Potem dowiedziono istnienia związku praw i wolności. Wykazano, że do zniewolenia często prowadzi grzech i dlatego należy zapewnić prawne wsparcie religii (katolickiej). Zobrazowano, że rolą praw jest ograniczenie sprawujących władzę — by nie naruszali autonomii innych. Stwierdzono, iż sprawiedliwe prawa mają chronić wszystkich członków narodu. Na końcu dowiedziono, iż posłuszeństwo prawu współgra z koncepcją wolności chrześcijańskiej — w jej tradycyjnym rozumieniu.
Wydawnictwo Ignatianum w Krakowie
2019-01-17
info:eu-repo/semantics/article
info:eu-repo/semantics/publishedVersion
peer-rev. art.
art. rec.
application/pdf
https://czasopisma.ignatianum.edu.pl/rfi/article/view/1225
10.5281/zenodo.2542211
The Ignatianum Philosophical Yearbook; Vol. 24 No. 2 (2018); 108-131
Rocznik Filozoficzny Ignatianum; Tom 24 Nr 2 (2018); 108-131
2720-409X
2300-1402
pol
https://czasopisma.ignatianum.edu.pl/rfi/article/view/1225/1225
Copyright (c) 2018 Wydawnictwo Ignatianum
http://www.opendefinition.org/licenses/cc-by