2024-03-29T10:43:01Z
https://czasopisma.ignatianum.edu.pl/rfi/oai
oai:czasopisma.ignatianum.edu.pl:article/1
2016-09-12T17:30:12Z
rfi:ART
driver
"151231 2015 eng "
2720-409X
2300-1402
dc
Neutralność punktu wyjścia w metafizyce tomistycznej a założeniowość wiedzy
Duchliński, Piotr
Wydział Filozoficzny, Akademia Ignatianum w Krakowie
W artykule zostało zaprezentowane, jak wybrani tomiści rozumieją pojęcie neutralnego (bezzałożeniowego) punktu wyjściaoraz jakie argumenty formułują za jego przyjęciem. W zakresie teorii poznania głoszą oni stanowisko niemodne i współcześnie mało popularne. Poza tomistami obecnie nikt nie argumentuje za tym, że w filozofii można zaczynać od jakiegoś uprzywilejowanego i bezzałożeniowego punktu wyjścia, który niczego by nie rozstrzygał w dziedzinie przedmiotu poznania. W artykule udzielono odpowiedzi na pytanie, czy tomiści pozostają ze swoją propozycją tylko na poziomie metodologicznych deklaracji, czy też realizują ją na etapie pragmatycznego budowania teorii metafizycznej. Następnie przedyskutowano ich propozycję w konfrontacji z wybranymi ustaleniami współczesnej filozofii nauki, dotyczącymi uteoretyzowania doświadczenia i założeniowego charakteru wiedzy naukowej. Na bazie tej dyskusji zaproponowano, jako wstępną hipotezę badawczą, rozumienie filozofii jako paradygmatu, czyli jako wzorca - modelu widzenia organizującego całość naszegoludzkiego doświadczania. Proponowane w artykule rozważania mają charakter teoriopoznawczy i w żadnym wypadku nieprzesądzają ostatecznie sprawy punktu wyjścia w filozofii.
Wydawnictwo Ignatianum w Krakowie
2015-12-31 00:00:00
art. rec.
text/x-tex
text/plain
application/pdf
https://czasopisma.ignatianum.edu.pl/rfi/article/view/1
Rocznik Filozoficzny Ignatianum; Tom 21 Nr 2 (2015)
pol
##submission.copyrightStatement##
oai:czasopisma.ignatianum.edu.pl:article/2
2016-09-12T17:30:12Z
rfi:ART
driver
"151231 2015 eng "
2720-409X
2300-1402
dc
Zagadnienie praw i wolności w dziele Andrzeja Frycza Modrzewskiego "Commentariorum de Republica emendanda libri quinque"
Marszk, Joanna
Temat artykułu stanowi zagadnienie praw i wolności w dziele Andrzeja Frycza Modrzewskiego "Commentariorum de Republica emendanda libri quinque". Celem pracy jest pokazanie, jak twórca renesansowy opisuje te katogorie oraz jak postrzega związki między nimi. Na wstępie przybliżone są źródła środkowoeuropejskiego myślenia o prawach i wolności. Przedstawia się sylwetkę autora na tle epoki. W części właściwej artykułu występuje charaterystyka wybranych idei na podstawie dzieła Frycza. Zaprezentowana jest koncepcja pisarza, w której podstawą praw są obyczaje. Podaje się zasadnienie dla istnienia praw pisanych. Wyróżnia się dwa kryteria, wedle których Modrzewski ocenia prawa, tj. rozum i sprawiedliwość. Następnie ukazane zostaje negatywne oblicze niektórych praw, wśród których pierwsze miejsce zajmuje ustawa dla mężobójców. Wskazuje się niewłaściwe traktowanie chłopów. Przybliżone są kryteria wyboru urzędników. Kolejno podany jest nowatorski projekt reformy sądownictwa, którego kluczowy punkt stanowi utworzenie stałych sądów. Następnie ujmuje się podejście Frycza do zagadnienia wolności. Przedstawia się tę wizję z podziałem na wolność wewnętrzną oraz zewnętrzną. Wreszcie zaprezentowany jest związek dwóch pojęć, gdzie podkreśla się jego nierozerwalny charakter. W zakończeniu akcentuje się specyfikę polskiego spojrzenia na poruszane kwestie.
Wydawnictwo Ignatianum w Krakowie
2015-12-31 00:00:00
art. rec.
text/x-tex
text/plain
application/pdf
https://czasopisma.ignatianum.edu.pl/rfi/article/view/2
Rocznik Filozoficzny Ignatianum; Tom 21 Nr 2 (2015)
pol
##submission.copyrightStatement##
oai:czasopisma.ignatianum.edu.pl:article/9
2016-09-12T17:28:29Z
rfi:ART
driver
"150630 2015 eng "
2720-409X
2300-1402
dc
Metafizyczne założenia koncepcji prawdy w "Logice" Marcina Śmigleckiego
Pawlikowski, Tomasz
Wyższa Szkoła Edukacji Zdrowotnej i Nauk Społecznych w Łodzi
Centralnym elementem koncepcji prawdy u Smigleckiego jest jej sposób definiowania. Określając prawdę, zawsze wskazuje on na zgodność, a dokładnie wspólnotę formy (conformitas) czy to ujęcia intelektualnego z rzeczą, czy też rzeczy z jej intelektualnym odpowiednikiem, względnie z jej zasadami, wyznaczonymi ideą tkwiącą w intelekcie Bożym. Jest to jedna z postaci klasycznej definicji prawdy, zbliżonej do używanej przez św. Tomasza z Akwinu, umożliwiającej szerokie jej stosowanie: do dziedziny bytu (prawda transcendentalna), poznania i języka (prawda logiczna), a nawet moralnych przekonań (prawda moralna).
Smiglecki wyróżnia trzy typy prawdy: bytu, poznania i przekonań moralnych. Prawdę bytu utożsamia z prawdą transcendentalną. Prawdę poznania przypisuje nie tylko sądom i zdaniom, ale również pojęciom. Te ostatnie czerpią prawdziwość ze zgodności z rzeczami na sposób reprezentowania. Prawda sądów i zdań z rzeczami wynika ze zgodności realizującej się w postaci wypowiedzi. W odróżnieniu od pojęć, sądom przynależy prawda logiczna. Prawdę moralną, o której pisze, dziś nazwalibyśmy raczej prawdomównością.
Wszelką prawdę, z wyjątkiem moralnej, którą definiuje jako zgodność wypowiedzi z tym, co ktoś wewnętrznie sądzi, rozpatruje Smiglecki jako uwarunkowaną stanem przedmiotu poznania. Twierdzi, że:
a) ostatecznym przedmiotem odniesienia się ludzkich czynności poznawczych jest byt realny, bezwzględnie prawdziwy z racji zgodności ze swymi wewnętrznymi pryncypiami i swą ideą w intelekcie Bożym;
b) to zgodność z bytem realnym stanowi ostateczną podstawę prawdziwości ludzkiego poznania.
Tylko prawdzie poznania realnego bytu przyznaje charakter bezwzględny (absolutny). Poznanie przedmiotów czysto myślnych czy fikcyjnych jest co najwyżej prawdziwe względnie. Ta prawidłowość odznacza się niewątpliwie również w zdaniach o tym, co nie istnieje, oraz w zdaniach o wydarzeniach niekoniecznych z przyszłości.
Prawda ma szczególne znaczenie w nauce (scientia), choć swoim zakresem obejmuje szerszy obszar niż dziedzina poznania naukowego. Nie stanowi zatem doskonałości istoty nauki. Z drugiej strony poznanie naukowe jest z racji swojej istoty zawsze prawdziwe. Dlatego prawda stanowi pochodną własność jego istoty.
Wydawnictwo Ignatianum w Krakowie
2015-06-30 00:00:00
art. rec.
text/x-tex
text/plain
application/pdf
https://czasopisma.ignatianum.edu.pl/rfi/article/view/9
Rocznik Filozoficzny Ignatianum; Tom 21 Nr 1 (2015)
pol
##submission.copyrightStatement##
oai:czasopisma.ignatianum.edu.pl:article/10
2016-09-12T17:28:29Z
rfi:ART
driver
"150630 2015 eng "
2720-409X
2300-1402
dc
Solidarität heißt: Strukturen der Sünde gemeinsam überwinden. Zur Aktualität der Soziallehre Johannes Pauls II
Hainz, Michael
Hochschule für Philosophie, München
Die für den Aufbau des Weltgemeinwohls nötige Solidarität braucht als Akteure und „Mit-Umkehrer“ die Beteiligung aller „Menschen guten Willens“, aller zivilgesellschaftlichen, wissenschaftlichen, wirtschaftlichen, staatlichen und überstaatlichen Akteure. Und die geforderte Solidarität hat als Adressaten --- und Mitwirkende! --- vorrangig die Armen und auf vielfältige Weise Ausgeschlossenen einzubeziehen. Dies entspricht der von Johannes Paul II. in "Sollicitudo rei socialis" aus der Befreiungstheologie übernommenen und damit nun fest im Kanon der katholischen Soziallehre verankerten „Option und vorrangigen Liebe für die Armen“. Im Sinne des neueren Befähigungs- und Empowerment-Ansatzes, ja bereits der Dokumente von "Medellín (1968) und "Puebla" (1979) wird man diese Option heute als eine „Option für die Armen und mit den Armen“ benennen müssen. Ob Wirtschafts- und Gesellschaftssysteme, auch ein globales System, dieser Option entsprechen, lässt sich mit den Leitfragen des Wirtschaftshirtenbriefs „Economic Justice for All“ der US-amerikanischen Bischofskonferenz von 1986 danach beurteilen, was die getroffenen (oder nicht getroffenen) Entscheidungen „für die Armen leisten, was sie ihnen antun, und welche Eigeninitiative sie ihnen ermöglichen“. Die Fragen sind klar gestellt, grundlegende Antworten stehen noch aus.
Wydawnictwo Ignatianum w Krakowie
2015-06-30 00:00:00
art. rec.
text/x-tex
text/plain
application/pdf
https://czasopisma.ignatianum.edu.pl/rfi/article/view/10
Rocznik Filozoficzny Ignatianum; Tom 21 Nr 1 (2015)
pol
##submission.copyrightStatement##
oai:czasopisma.ignatianum.edu.pl:article/11
2016-09-12T17:28:29Z
rfi:ART
driver
"150630 2015 eng "
2720-409X
2300-1402
dc
Miejsce człowieka w przyrodzie. Biocentryzm Zdzisławy Piątek vs antropologia Tadeusza Ślipki i Piotra Mazura
Łośko, Paulina
Wydział Filozoficzny, Akademia Ignatianum w Krakowie
Artykuł poświęcony jest zagadnieniu, które dotyczy miejsca i roli człowieka w przyrodzie. Relacja człowieka ze środowiskiem naturalnym jest niezwykle istotna, ponieważ kształtuje ona ludzkie życie. Niestety, często rozwój cywilizacyjny i techniczny zagraża kryzysem ekologicznym. Dlatego w ciągu kilku ostatnich dekad kwestia ekologii zwraca uwagę specjalistów, nie tylko z zakresu nauk przyrodniczych, ale też filozofów.
Rozważany w artykule problem dotyczy tego, jak powinna wyglądać relacja człowieka ze światem przyrody. By określić stosunek człowieka do przyrody, pierwszorzędną rolę odgrywa poznanie, kim jest człowiek. Antropologia znacząco wpływa na wyznaczenie miejsca człowieka w przyrodzie.
W artykule pragnę przedstawić dwa różne spojrzenia na człowieka. Pierwsze z nich to biocentryzm Zdzisławy Piątek, zgodnie z którym człowiek powstał w wyniku przypadkowych procesów ewolucji, a jego wartość jest równa wartości pozostałych organizmów żywych. Drugie spojrzenie to teocentryzm Tadeusza Ślipki i antropologia klasyczna Piotra Mazura, zgodnie z którymi człowiek powstał dzięki Istocie działającej celowo, a ze względu na jego rozumną i moralną naturę zajmuje pierwszeństwo w hierarchii bytów.
Celem artykułu jest krytyczna dyskusja z niektórymi tezami biocentryzmu oraz ukazanie człowieka w przyrodzie z pozycji bardziej adekwatnej antropologii. Mówiąc o adekwatnym ujęciu, mam na myśli określenie miejsca i roli człowieka w przyrodzie w taki sposób, by uwzględniał duchowo-materialną i moralną naturę człowieka.
Artykuł podzielony jest na cztery zasadnicze części. W pierwszym punkcie przedstawiłam koncepcję biocentryczną Piątek. Ta część artykułu dostarcza odpowiedzi na pytania: co jest źródłem celowości w przyrodzie, w jaki sposób powstał człowiek, jakie miejsce zajmuje w biosferze oraz w jaki sposób etyka środowiskowa określa relacje człowieka z innymi organizmami żywymi. W drugiej części artykułu odniosłam się do filozofii chrześcijańskiej Ślipki, poruszyłam problem różnic między człowiekiem a zwierzęciem, pierwszeństwa człowieka w hierarchii bytów oraz miejsca i relacji człowieka do przyrody, zgodnie z zasadami etyki chrześcijańskiej. Kolejną część poświęciłam antropologii Mazura, ponieważ metafizyczne ujęcie fenomenu ludzkiego sięga do ontycznej struktury bytu i wyjaśnia, kim jest człowiek. Ostatnia, czwarta część artykułu zawiera krytyczną dyskusję z koncepcją biocentryczną Piątek.
Wydawnictwo Ignatianum w Krakowie
2015-06-30 00:00:00
art. rec.
text/x-tex
text/plain
application/pdf
https://czasopisma.ignatianum.edu.pl/rfi/article/view/11
Rocznik Filozoficzny Ignatianum; Tom 21 Nr 1 (2015)
pol
##submission.copyrightStatement##
oai:czasopisma.ignatianum.edu.pl:article/18
2016-09-12T17:27:58Z
rfi:ART
driver
"141231 2014 eng "
2720-409X
2300-1402
dc
Sprawiedliwość społeczna i międzynarodowa
Šimo, Halina
Uniwersytet Śląski
Pojęcia sprawiedliwości społecznej i międzynarodowej należą do tradycyjnie wyróżnianych członów różnych podziałów i typologii zakresu „sprawiedliwości”. Analiza koncepcji sprawiedliwości społecznej i międzynarodowej ujawnia, iż tylko w niektórych koncepcjach (opisowych) te uszczegółowienia pojęcia sprawiedliwości mogą zostać uznane za autentyczne odmiany sprawiedliwości. W literaturze przeważają normatywne koncepcje sprawiedliwości społecznej i międzynarodowej, które są ideologicznie zaangażowane, u ich podstaw leżą definicje projektujące. Koncepjom takim słusznie zarzucane bywa nadużywanie pojęcia sprawiedliwości - wykorzystują one aprobatę wiązaną z tradycyjnym pojęciem sprawiedliwości do narzucania idei, które niewiele mają wspólnego z ideą sprawiedliwości.
Wydawnictwo Ignatianum w Krakowie
2014-12-31 00:00:00
art. rec.
text/x-tex
text/plain
application/pdf
https://czasopisma.ignatianum.edu.pl/rfi/article/view/18
Rocznik Filozoficzny Ignatianum; Tom 20 Nr 2 (2014)
pol
##submission.copyrightStatement##
oai:czasopisma.ignatianum.edu.pl:article/19
2016-09-12T17:27:58Z
rfi:ART
driver
"141231 2014 eng "
2720-409X
2300-1402
dc
Prawa człowieka w magicznym świecie konsumpcji
Mysona Byrska, Joanna
Wydział Filozoficzny, Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie
Świat konsumpcji i społeczeństwo konsumpcyjne to jedna z postaci świata i społeczeństwa kapitalistycznego. Charakterystyczną cechą świata konsumpcji jest skupienie na konsumpcji tak mocne, że można mówić o ideologii konsumeryzmu, która jest bardzo ekspansywna i obejmuje zarówno kraje już bogate, jak i rozwijające się. Świat konsumpcji jest światem, który na pierwszy rzut oka zachwyca bogactwem dóbr, ich powszechną dostępnością oraz prawie nieograniczonymi możliwościami. Z powodu owej cudowności świat konsumpcji nazywany jest magicznym. Pozornie otaczający człowieka dostatek nie wymaga ciężkiej pracy i wysiłku, a dobra w cudowny sposób pojawiają się na półkach sklepowych. Czy jednak świat konsumpcji jest tak wspaniały, jak się wydaje na pierwszy rzut oka? Czy jest prawdziwie przyjazny człowiekowi? Zasadne wydaje się pytanie o poziom rzeczywistej realizacji praw człowieka w tym świecie. Celem artykułu są odpowiedzi na te pytania.
Wydawnictwo Ignatianum w Krakowie
2014-12-31 00:00:00
art. rec.
text/x-tex
text/plain
application/pdf
https://czasopisma.ignatianum.edu.pl/rfi/article/view/19
Rocznik Filozoficzny Ignatianum; Tom 20 Nr 2 (2014)
pol
##submission.copyrightStatement##
oai:czasopisma.ignatianum.edu.pl:article/28
2016-09-12T17:27:13Z
rfi:ART
driver
"140630 2014 eng "
2720-409X
2300-1402
dc
René Descartes: Taniec i musztra substancji
Bremer, Józef
Wydział Filozoficzny, Akademia Ignatianum w Krakowie/ Instytut Filozofii UJ
W artykule omawiam dwa fundamentalne w filozofii René Descartesa (1596-1650) zagadnienia: (i) kartezjańskie rozróżnienie na substancję myślącą (umysł, "res cogitans") i rozciągłą (materialne ciało, "res extensa") oraz jego koncepcję jedności człowieka i tego, co on pod tym pojęciem rozumiał, (ii) kartezjańskie pojmowanie ciała ludzkiego jako maszyny. Stanowisko Descartesa w tych kwestiach ilustruję dwoma przykładami podanym przez samego Descartesa. Pierwszy z nich związany jest ze szkoleniem wojskowym w armii Maurycego Orańskiego, księcia Nassau. Drugi dotyczy ludzkiego tańca, który jest sztuką również wymagającą odpowiedniego ćwiczenia. Mówiąc o tańcu nie dokonuję rozróżnienia na taniec indywidualny, taniec z partnerem, taniec grupowy, rytualny, ludowy, południowoamerykański, w stylu standardowym, mieszanym i tak dalej ... Taniec interesuje mnie jedynie jako forma ludzkiego ruchu, który jest przestrzennie stały i podporządkowany określonym regułom. Podobny aspekt mam na myśli, gdy mówię o szkoleniu wojskowym, podczas którego żołnierze poruszają się w sposób niezmienny, podlegający określonym zasadom.
Wydawnictwo Ignatianum w Krakowie
2014-06-30 00:00:00
art. rec.
text/x-tex
text/plain
application/pdf
https://czasopisma.ignatianum.edu.pl/rfi/article/view/28
Rocznik Filozoficzny Ignatianum; Tom 20 Nr 1 (2014)
pol
##submission.copyrightStatement##
oai:czasopisma.ignatianum.edu.pl:article/29
2016-09-12T17:27:13Z
rfi:ART
driver
"140630 2014 eng "
2720-409X
2300-1402
dc
Kilka słów o interpretacji teorii fizycznej - przyczynek do najnowszej dyskusji o pewnym nieustępliwym problemie
Mścisławski, Łukasz
Politechnika Wrocławska
Zagadnienie interpretacji mechaniki kwantowej jest mocno związane z ogólniejszym problemem, jakim jest interpretacja teorii fizycznej. W niniejszym artykule proponowany jest prosty środek uporządkowania dyskusji; przedstawione są również najnowsze trudności związane z interpretacją mechaniki kwantowej.
Wydawnictwo Ignatianum w Krakowie
2014-06-30 00:00:00
art. rec.
text/x-tex
text/plain
application/pdf
https://czasopisma.ignatianum.edu.pl/rfi/article/view/29
Rocznik Filozoficzny Ignatianum; Tom 20 Nr 1 (2014)
pol
##submission.copyrightStatement##
oai:czasopisma.ignatianum.edu.pl:article/30
2016-09-12T17:27:13Z
rfi:ART
driver
"140630 2014 eng "
2720-409X
2300-1402
dc
O kłopotliwym problemie brakującej masy
Pabjan, Tadeusz
Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie
Poważną i kłopotliwą trudnością, która pojawiła się w fizyce końca XX wieku, jest kwestia brakującej masy. Naukowcy odkryli bowiem, że Wszechświat zawiera znacznie więcej materii niż dotychczas sądzono. Okazało się, że znane nam rodzaje materii stanowią tylko niewielką część całkowitej masy materii, z której zbudowany jest Wszechświat. Aby rozwiązać ten problem, należało znaleźć i zidentyfikować ową brakującą masę. Te poszukiwania doprowadziły fizyków do wysunięcia hipotezy o istnieniu tak zwanej ciemnej materii i ciemnej energii. W pierwszej części artykułu przytoczono argumenty przemawiające za istnieniem brakującej masy. W drugiej części omówiono hipotezy ciemnej materii i ciemnej energii, a w części trzeciej przedstawiono pewne alternatywne próby wyjaśnienia problemu brakującej masy. Na zakończenie poczyniono kilka uwag związanych z konsekwencjami tego „kłopotliwego problemu” dla przyszłego rozwoju nauki. Jedną z nich może być radykalna rewizja naukowego i filozoficznego obrazu świata.
Wydawnictwo Ignatianum w Krakowie
2014-06-30 00:00:00
art. rec.
text/x-tex
text/plain
application/postscript
application/pdf
https://czasopisma.ignatianum.edu.pl/rfi/article/view/30
Rocznik Filozoficzny Ignatianum; Tom 20 Nr 1 (2014)
pol
##submission.copyrightStatement##
oai:czasopisma.ignatianum.edu.pl:article/37
2016-09-12T17:26:15Z
rfi:ART
driver
"131230 2013 eng "
2720-409X
2300-1402
dc
Rodzina i jej etos. Filozoficzne studium rozumienia ontologiczno-historycznego
Humphries, Carl
Wydział Filozoficzny, Akademia Ignatianum w Krakowie
Artykuł bada system odniesień oraz ontologiczne i historyczne związki współzależności łączące ze osoby w kontekście dzisiejszego życia rodzinnego. Wyniki są poddane analizie w celu ustalenia ich implikacji dla szerszych kwestii dotyczących fenomenologii po-Heideggerowskiej, krytycznej teorii społecznej (Adorno) i po-Wittgensteinowskiej filozofii języka. Taka charakterystyczna forma rozumienia jest porównana do koncepcji etosu przedstawionej w opisie praktyki retorycznej Arystotelesa.
Wydawnictwo Ignatianum w Krakowie
2013-12-30 00:00:00
art. rec.
text/x-tex
text/plain
application/pdf
https://czasopisma.ignatianum.edu.pl/rfi/article/view/37
Rocznik Filozoficzny Ignatianum; Tom 19 Nr 2 (2013)
pol
##submission.copyrightStatement##
oai:czasopisma.ignatianum.edu.pl:article/38
2016-09-12T17:26:15Z
rfi:ART
driver
"131230 2013 eng "
2720-409X
2300-1402
dc
O przypominaniu sobie albo o granicach praw asocjacji
Janik, Piotr
Wydział Filozoficzny, Akademia Ignatianum w Krakowie
W świetle pracy Edith Stein nad podstawami psychologii i nauk humanistycznych podjęta zostaje dyskusja wokół "praw asocjacji". Wyznacza ona ramy filozofii świadomości oraz na podstawie wyników badawczych Stein pozwala przemyśleć kwestię "przypominania sobie" oraz problem schematów, według których myślimy i działamy. To ostatnie zagadnienie, często postrzegane jako przeciwieństwo spontaniczoności, ukazane jest na szerszym tle jako zdolność, którą można się posłużyć ze względu na cel, ale też z której się rezygnuje, kiedy należy obrać nowe drogi poszukiwania rozwiązań czy staje się wobec pytań, na które nie znajduje się adekwatnej odpowiedzi.
Wydawnictwo Ignatianum w Krakowie
2013-12-30 00:00:00
art. rec.
text/x-tex
text/plain
application/pdf
https://czasopisma.ignatianum.edu.pl/rfi/article/view/38
Rocznik Filozoficzny Ignatianum; Tom 19 Nr 2 (2013)
pol
##submission.copyrightStatement##
oai:czasopisma.ignatianum.edu.pl:article/39
2016-09-12T17:26:15Z
rfi:ART
driver
"131230 2013 eng "
2720-409X
2300-1402
dc
Błąd naturalistyczny - analiza i krytyka. Metaetyczne źródło sporu o naturalizowanie epistemologii
Trybulec, Barbara
Instytut Filozofii, Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie
W artykule analizuję zjawisko kryjące się pod nazwą "błąd naturalistyczny". Celem artykułu jest wykazanie, iż decyzja o niepopełnianiu "błędu naturalistycznego" (którą podejmują antynaturaliści) lub o uznawaniu go za proces nieunikniony (stanowisko naturalistyczne) jest podstawą każdej teorii norm epistemicznych, determinuje ona bowiem postawę epistemologa wobec źródeł owych norm oraz wobec kryteriów uzasadnionego przekonania. W celu uzasadnienia tej tezy badam możliwość przeprowadzenia dokładnej analogii pomiędzy metaetyczną a epistemologiczną wersją "błędu naturalistycznego". W pierwszej części artykułu wskazuję na argumenty w dyskusji metaetycznej, dotyczącej znaczenia i faktycznej błędności "błędu epistemologicznego". Rozważania zawarte w drugiej części artykułu są już "stricte" epistemologiczne. Podejmuję i uzasadniam w niej decyzję o wyborze "jakości" epistemicznej, którą będę traktować jako analogiczną do etycznej jakości "dobry". W tym celu określam relację zachodzącą pomiędzy prawdziwością i uzasadnieniem oraz argumentuję, iż druga z tych kategorii odgrywa istotniejszą rolę w analizach epistemologicznych. Następnie przenoszę spór o "błąd naturalistyczny" na grunt epistemologii i krótko przedstawiam obie jego strony.
Wydawnictwo Ignatianum w Krakowie
2013-12-30 00:00:00
art. rec.
text/x-tex
text/plain
application/pdf
https://czasopisma.ignatianum.edu.pl/rfi/article/view/39
Rocznik Filozoficzny Ignatianum; Tom 19 Nr 2 (2013)
pol
##submission.copyrightStatement##
oai:czasopisma.ignatianum.edu.pl:article/48
2016-09-12T17:26:38Z
rfi:ART
driver
"130630 2013 eng "
2720-409X
2300-1402
dc
Dwa typy racjonalności - Berkeley i Newton
Gurczyński, Jacek
Zakład Logiki i Filozofii Nauki, Instytut Filozofii, UMCS
Artykuł przypomina spór pomiędzy G. Berkeleyem a I. Newtonem dotyczący prawomocności mechaniki klasycznej. Dyskutowali oni problem wielkości nieskończenie małych --- infinitezymali --- występujących w rachunku różniczkowym i całkowym Leibniza i Newtona. Wielkości te raz były większe od zera, a raz równe zeru. Tej właśnie niekonsekwencji w traktowaniu infinitezymali dotyczył zarzut Berkeleya. Powszechna jest opinia, że rację w tym sporze miał oNewton, broniąc mechaniki klasycznej. Tymczasem przyjmując wąskie rozumienie racjonalności --- jako postępowania zgodnego z regułami logiki --- to oBerkeley miał rację, gdyż nie ma liczb zarazem różnych i równych zeru. Problem ten został rozwiązany wraz z podaniem ścisłej definicji granicy dopiero w XIX wieku. Okazuje się zatem, że racja była po stronie Berkeleya, natomiast oNewton kierował się pragmatyzmem, pragnąc zachować obiecującą teorię fizyczną.
Wydawnictwo Ignatianum w Krakowie
2013-06-30 00:00:00
art. rec.
text/x-tex
text/plain
application/pdf
https://czasopisma.ignatianum.edu.pl/rfi/article/view/48
Rocznik Filozoficzny Ignatianum; Tom 19 Nr 1 (2013)
pol
##submission.copyrightStatement##
oai:czasopisma.ignatianum.edu.pl:article/49
2016-09-12T17:26:38Z
rfi:ART
driver
"130630 2013 eng "
2720-409X
2300-1402
dc
Ateistyczne nurty filozofii Oświecenia. Wpływ skrajnego materializmu i racjonalizmu
Szocik, Konrad
Instytut Filozofii, Uniwersytet Jagielloński
Przyjęcie racjonalizmu, połączonego ze skrajnym materializmem i sensualizmem, umożliwiło rozwój oświeceniowego ateizmu, który jednak był jednym z nurtów funkcjonujących w tym, krytycznym wobec dotychczasowej kultury europejskiej, okresie. Artykuł zwraca uwagę na kilka czołowych idei oświeceniowego racjonalizmu, które na zawsze zmieniły europejską filozofię. Uczynienie ludzkiego rozumu nową podstawą autorytetu oraz krytyka wszystkich teorii opierających się jedynie na autorytecie i tradycji, przede wszystkim religijnych, stały się nowym punktem wyjścia.
Wydawnictwo Ignatianum w Krakowie
2013-06-30 00:00:00
art. rec.
text/x-tex
text/plain
application/pdf
https://czasopisma.ignatianum.edu.pl/rfi/article/view/49
Rocznik Filozoficzny Ignatianum; Tom 19 Nr 1 (2013)
pol
##submission.copyrightStatement##
oai:czasopisma.ignatianum.edu.pl:article/50
2016-09-12T17:26:38Z
rfi:ART
driver
"130630 2013 eng "
2720-409X
2300-1402
dc
Edith Stein philosophia crucis jako wiedza cierpienia
Szulc, Aleksandra
Instytut Filozofii, Uniwersytet Szczeciński
Pierwsza część artykułu przedstawia Edith Stein rozumienie filozofii Krzyża, zaś w kolejnej ukazana została Viktora Frankla koncepcja "homo patiens". W ostatniej części autorka stara się wykazać, że wiedzę Krzyża, kluczowe pojęcie mistycznego okresu twórczości Stein, interpretować można --- w nawiązaniu do "homo patiens" Viktora Frankla --- jako wiedzę cierpienia. Taka interpretacja pozwala na dostrzeżenie doniosłości roli cierpienia w Steinowskiej "philosophia crucis".
Wydawnictwo Ignatianum w Krakowie
2013-06-30 00:00:00
art. rec.
text/x-tex
text/plain
application/pdf
https://czasopisma.ignatianum.edu.pl/rfi/article/view/50
Rocznik Filozoficzny Ignatianum; Tom 19 Nr 1 (2013)
pol
##submission.copyrightStatement##
oai:czasopisma.ignatianum.edu.pl:article/72
2016-09-12T17:31:29Z
rfi:ART
driver
"160712 2016 eng "
2720-409X
2300-1402
dc
Pojęcie woli mocy Fryderyka Nietzschego
Pałasiński, Paweł
Instytut Filozofii, Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie
Artykuł dotyczy pojęcia woli mocy Fryderyka Nietzschego. W filozofii autora Poza dobrem i złem pojęcie woli mocy występuje jako kluczowa idea. Wola mocy pojawia się w filozofii Nietzschego w różnych kontekstach. Trzy z nich wydają się najważniejsze. Konteksty te to: metafizyka, antropologia i etyka. Wola mocy zajmuje uprzywilejowane miejsce w każdym z wymienionych kontekstów.
W niniejszej pracy autor stara się wykazać różnicę pomiędzy odmiennymi przedstawieniami koncepcji woli mocy w filozofii Nietzschego. Autor próbuje również rozwiązać trudności wynikające z wieloznaczności pojęcia woli mocy.
Wydawnictwo Ignatianum w Krakowie
2016-07-12 00:00:00
art. rec.
text/x-tex
text/plain
application/pdf
https://czasopisma.ignatianum.edu.pl/rfi/article/view/72
Rocznik Filozoficzny Ignatianum; Tom 22 Nr 1 (2016)
pol
##submission.copyrightStatement##
oai:czasopisma.ignatianum.edu.pl:article/704
2017-02-10T21:59:01Z
rfi:ART
driver
"170126 2017 eng "
2720-409X
2300-1402
dc
Heurystyczna rola obrazów świata w przyjmowaniu faktów filozoficznych
Duchliński, Piotr
Celem artykułu jest wykazanie, że wpływ na akceptację określonych faktów filozoficznych ma przyjęcie obrazu świata, jako wiedzy tła, na podstawie której rozstrzyga się, co istnieje, a co nie istnieje, co jest prawdą, a co fałszem. Omówione zostało stanowisko tomistów egzystencjalnych Wittgensteina oraz Abla, z odwołaniem także do prac Putnama i Flecka. Wstępnie wykazano, że fakty filozoficzne są akceptowane na bazie obrazu świata, który jest splotem faktów wartości i teorii o różnym stopniu ogólności. O ich akceptacji nie decyduje zatem żadne bezpośrednie doświadczenie. Nie ma żadnych neutralnych faktów filozoficznych. Obraz świata sugeruje, jakie fakty przyjmujemy oraz jakie metody stosujemy do ich wyjaśnienia. Na tym właśnie polega heurystyczna rola obrazów świata w „kreowaniu” faktów filozoficznych.
Wydawnictwo Ignatianum w Krakowie
2017-01-26 21:35:58
art. rec.
text/x-tex
text/plain
application/pdf
https://czasopisma.ignatianum.edu.pl/rfi/article/view/704
Rocznik Filozoficzny Ignatianum; Tom 22 Nr 2 (2016)
pol
##submission.copyrightStatement##
oai:czasopisma.ignatianum.edu.pl:article/705
2017-02-10T22:01:22Z
rfi:ART
driver
"170126 2017 eng "
2720-409X
2300-1402
dc
Przeżycie etyczne w badaniach Edyty Stein
Janik, Piotr
Wyrażenie „przeżycie etyczne” oraz odpowiadające mu doświadczenie bywa rozumiane rozmaicie. Na tle trzech aktualnie obecnych w kulturze poglądów: emotywizmu, etyki powinności i obowiązku, oraz etyki „poza dobrem i złem” przedstawiona zostaje koncepcja przeżycia etycznego sformułowana na podstawie wyników badań E. Stein z pracy „Filozofia psychologii i humanistyki”.
Wydawnictwo Ignatianum w Krakowie
2017-01-26 21:35:58
art. rec.
text/x-tex
text/plain
application/pdf
https://czasopisma.ignatianum.edu.pl/rfi/article/view/705
Rocznik Filozoficzny Ignatianum; Tom 22 Nr 2 (2016)
pol
##submission.copyrightStatement##
oai:czasopisma.ignatianum.edu.pl:article/889
2017-07-15T23:01:10Z
rfi:ART
driver
"170715 2017 eng "
2720-409X
2300-1402
dc
Zakład Pascala a spór o naturę łaski
Gruszecki, Lech
Katedra Zastosowań Matematyki, Wydział Nauk Społecznych KUL
Zakład Pascala jest jednym z najciekawszych i najbardziej oryginalnych argumentów na rzecz istnienia Boga. Nie odwołuje się on do zaawansowanych koncepcji metafizycznych, ale do metod i pojęć rachunku prawdopodobieństwa. Jego siła argumentacyjna opiera się w znacznym stopniu na trafnym odczytaniu uwarunkowań ludzkiej egzystencji, na które składają się ograniczenia o charakterze poznawczym, moralnym, a także fizycznym. W artykule przedyskutowane zostały różne aspekty rozumowania Pascala. W szczególności argumentacja Zakładu została poddana analizie w kontekście wyznawanej przez Pascala koncepcji Łaski
Wydawnictwo Ignatianum w Krakowie
2017-07-15 23:01:10
art. rec.
text/x-tex
text/plain
application/pdf
https://czasopisma.ignatianum.edu.pl/rfi/article/view/889
Rocznik Filozoficzny Ignatianum; Tom 23 Nr 1 (2017)
pol
##submission.copyrightStatement##
oai:czasopisma.ignatianum.edu.pl:article/890
2017-07-15T23:01:10Z
rfi:ART
driver
"170715 2017 eng "
2720-409X
2300-1402
dc
O rzekomej iluzoryczności jaźni i wolnej woli
Bremer, Józef
Instytut Filozofii, Akademia Ignatianum w Krakowie
Zarówno liczni filozofowie oraz psychologowie, jak i neuronaukowcy argumentują za tezą, iż jaźń oraz wolna wola — jak je potocznie rozumiemy — są iluzjami tworzonymi przez nasz system nerwowy. Przykład takiej argumentacji znajdujemy w książce Bruce’a Hooda `The self illusion: How the social brain creates identity'. Najpierw omawiam główne myśli Hooda na rzecz przekonania, iż jaźń i wolna wola są iluzjami. Następnie przechodzę do krytyki jego argumentacji o iluzoryczności jaźni, powołując się na argumentację z zakresu
filozofii i neuronauk. Krytykując jego argumentację o iluzoryczności wolnej woli, opowiadam się za kompatybilizmem i skupiam się na objaśnieniu badań nad potocznymi intuicjami odnośnie do wolnej woli.
Wydawnictwo Ignatianum w Krakowie
2017-07-15 23:01:10
art. rec.
text/x-tex
text/plain
application/pdf
https://czasopisma.ignatianum.edu.pl/rfi/article/view/890
Rocznik Filozoficzny Ignatianum; Tom 23 Nr 1 (2017)
pol
##submission.copyrightStatement##
oai:czasopisma.ignatianum.edu.pl:article/891
2017-07-15T23:01:10Z
rfi:ART
driver
"170715 2017 eng "
2720-409X
2300-1402
dc
Filozofia w tzw. wielkiej nauce
Poznański, Jacek
Instytut Filozofii, Akademia Ignatianum w Krakowie
Rozumienie terminu „nauka”, jak i jego odniesienia przedmiotowe przechodziły ważne zmiany na przestrzeni wieków. W szczególności wiek XX był sceną istotnych przekształceń wewnątrz nauki, a w konsekwencji ożywionych dyskusji. Jedną z takich przemian, rzadko zauważaną przez filozofów nauki, było wyłonienie się projektów badawczych przeprowadzanych na wielką skalę, zwanych często „wielką nauką”. Takie projekty wymagają nowych sposobów organizacji i funkcjonowania nauki. W szczególnie istotny sposób wpływają na naukę rozumianą jako aktywność oraz jako instytucję, lecz również jej wytworowe rozumienie (teorie, hipotezy) pozostaje pod wpływem tych przemian. Celem niniejszego artykułu jest zidentyfikowanie i artykulacja filozoficznych aspektów opisanej sytuacji nauki. Rozpoczynam od zarysu historycznego rozwoju wielkiej nauki. Następnie, odwołując się do innych badaczy, poszukuję definicji tego zjawiska. Wskazuję też na niektóre kierunki w rozwoju dwudziestowiecznej filozofii nauki i sugeruję potrzebę konstruowania filozofii wielkiej nauki. Winna to być na tyle szeroko rozumiana filozofia nauki, aby w adekwatny sposób poddawała analizie szeroki zestaw zagadnień filozoficznych pojawiających się w najbardziej rozwiniętych gałęziach nauk przyrodniczych. Wybór tych zagadnień prezentuję w ostatniej części artykułu.
Wydawnictwo Ignatianum w Krakowie
2017-07-15 23:01:10
art. rec.
text/x-tex
text/plain
application/pdf
https://czasopisma.ignatianum.edu.pl/rfi/article/view/891
Rocznik Filozoficzny Ignatianum; Tom 23 Nr 1 (2017)
pol
##submission.copyrightStatement##
oai:czasopisma.ignatianum.edu.pl:article/892
2017-07-15T23:01:10Z
rfi:ART
driver
"170715 2017 eng "
2720-409X
2300-1402
dc
Myśl społeczna jezuitów Prowincji Galicyjskiej w latach 1884–1918 na łamach „Przeglądu Powszechnego”
Pyszka, Stanisław
Wydział Filozoficzny, Akademia Ignatianum w Krakowie
„Przegląd Powszechny” zaczął się ukazywać w 1884 roku, gdy krakowscy jezuici zgodzili się przejąć od ks. Edwarda Podolskiego redagowany przez niego „Przegląd Lwowski”. Na przełomie XIX i XX wieku redaktorami naczelnymi „Przeglądu” byli kolejno Marian Ignacy Morawski SJ, Jan Pawelski SJ, Jan Urban SJ i Jan Rostworowski SJ. Dzięki ich wysiłkowi i wcześniejszemu bogatemu doświadczeniu redakcyjnemu „Przegląd” reprezentował wysoki poziom i należał do cenionych czasopism społeczno-kulturalnych poruszających tematykę religijną, filozoficzną, etyczną, kulturalną, historyczną i polityczną. Do nadrzędnych celów, wskazywanych przez redaktorów pisma, należało szerzenie prawdziwie katolickich zasad postępowania oraz posłuszeństwa Kościołowi. W artykule zostanie przedstawiona myśl społeczna jezuitów obecna na łamach „Przeglądu Powszechnego” od jego powstania do odzyskania przez Polskę niepodległości.
Wydawnictwo Ignatianum w Krakowie
2017-07-15 23:01:10
art. rec.
text/x-tex
text/plain
application/pdf
https://czasopisma.ignatianum.edu.pl/rfi/article/view/892
Rocznik Filozoficzny Ignatianum; Tom 23 Nr 1 (2017)
pol
##submission.copyrightStatement##
oai:czasopisma.ignatianum.edu.pl:article/893
2017-07-15T23:01:10Z
rfi:ART
driver
"170715 2017 eng "
2720-409X
2300-1402
dc
Wolność chroniona odpowiednimi prawami najcenniejszym skarbem — według traktatu Andrzeja Wolana "De libertate politica sive civili libellus lectu non indignus"
Marszk, Joanna
Artykuł prezentuje wizję wolności i jej związku z prawami na podstawie dzieła Andrzeja Wolana "De libertate politica sive civili libellus lectu non indignus". We wstępie przybliża się tradycję myślenia o wolności i prawie oraz ich wzajemnych zależnościach. Zaprezentowana jest też sylwetka twórcy. We
właściwej części pracy przedstawia się koncepcję wolności zarysowaną w traktacie. Wskazane są ograniczenia tej wartości, uwarunkowane wewnętrznie oraz zewnętrznie. Obrazuje się sytuację w Rzeczypospolitej. Kolejno określa się naturę praw, wyróżniając prawo naturalne oraz stanowione. Następnie ukazany zostaje sposób, w jaki polska szlachta zabezpieczała się przed tyranią władcy. Wymienione są błędy w prawodawstwie oraz strukturze sądownictwa Rzeczypospolitej. Przedstawia się proponowane w utworze reformy. W końcu uściślone zostają relacje między wolnością a prawem. Wedle Wolana to drugie ma zabezpieczać głównie przed zagrożeniami zewnętrznymi autonomii jednostki. W zakończeniu formułuje się wniosek, iż prawdziwa wolność istnieje tylko w zestawieniu z mądrymi prawami, a dobre prawa nie pojawią się bez
wolności.
Wydawnictwo Ignatianum w Krakowie
2017-07-15 23:01:10
art. rec.
text/x-tex
text/plain
application/pdf
https://czasopisma.ignatianum.edu.pl/rfi/article/view/893
Rocznik Filozoficzny Ignatianum; Tom 23 Nr 1 (2017)
pol
##submission.copyrightStatement##
oai:czasopisma.ignatianum.edu.pl:article/894
2017-07-15T23:01:10Z
rfi:ART
driver
"170715 2017 eng "
2720-409X
2300-1402
dc
Treści filozoficzno-moralne w traktacie "O Lichwie..." ks. Marcina Śmigleckiego SJ (1563–1618)
Pyszka, Stanisław
Wydział Filozoficzny, Akademia Ignatianum w Krakowie
Traktat Marcina Śmigleckiego SJ "O Lichwie..." jest pierwszą ściśle naukową próbą ukazania sytuacji ekonomicznej i społecznej warstwy mieszczańskiej i chłopskiej w Polsce i na Litwie na przełomie XVI i XVII wieku. Autor, będąc znakomitym logikiem, wyraził swoje poglądy w sposób niezwykle precyzyjny, ograniczając przy tym język techniczny (filozoficzno--prawniczy) do minimum, tak by jego traktat był zrozumiały dla czytelników różnych stanów i o różnym wykształceniu. Celna analiza sytuacji ekonomiczno-społecznej oraz przejrzyście sformułowane postulaty sprawiły, że traktat był przez dwa kolejne stulecia praktycznym podręcznikiem sprawiedliwej postawy klasy panującej w stosunku do mieszczan i chłopów. Myśli zawarte w dziele Śmigleckiego stały się punktem odniesienia dla wielu pokoleń profesorów filozofii moralnej oraz kaznodziei ludowych, którzy w swojej działalności poruszali kwestie społeczne.
Wydawnictwo Ignatianum w Krakowie
2017-07-15 23:01:10
art. rec.
text/x-tex
text/plain
application/pdf
https://czasopisma.ignatianum.edu.pl/rfi/article/view/894
Rocznik Filozoficzny Ignatianum; Tom 23 Nr 1 (2017)
pol
##submission.copyrightStatement##
oai:czasopisma.ignatianum.edu.pl:article/1013
2018-02-22T14:55:21Z
rfi:ART
driver
"180222 2018 eng "
2720-409X
2300-1402
dc
Risky anthropic reasoning in cosmology. For or against an evolutional nature of the Universe?
Szydłowski, Marek
Tambor, Paweł
In contemporary cosmology, from the creation of the General Theory of Relativity to the second half of the twentieth century, the main task of cosmologists was to construct and test cosmological models of the Universe.
Wydawnictwo Ignatianum w Krakowie
2018-02-22 14:55:21
art. rec.
application/pdf
https://czasopisma.ignatianum.edu.pl/rfi/article/view/1013
Rocznik Filozoficzny Ignatianum; Tom 23 Nr 2 (2017)
eng
##submission.copyrightStatement##
oai:czasopisma.ignatianum.edu.pl:article/1014
2018-02-22T14:55:21Z
rfi:ART
driver
"180222 2018 eng "
2720-409X
2300-1402
dc
„(...) tak wielbiłem obraz starego Geulincxa, zmarłego w młodym wieku, przyznającego mi wolność (...)” — Samuel Beckett czytający Arnolda Geulincxa
Usakiewicz, Joanna
Arnold Geulincx (1624-1669), podobnie jak reprezentowany przez niego nurt siedemnastowiecznego okazjonalizmu, został odsunięty na margines filozofii i znany jest współcześnie właściwie tylko historykom filozofii. A jednak w swoich osobistych filozoficznych lekturach sięgnął po niego Samuel Beckett (1906-1989), wybitny pisarz i dramaturg. Świadectwem spotkania Becketta z myślą Geulincxa są notatki pozostawione z lektury Etyki Geulincxa oraz wzmianki o nim samym, a przede wszystkim nawiązania do poglądów i porównań eksplikacyjnych Geulincxa w prozie Becketta, jak na przykład, w powieściach: Murphy, Molloy czy noweli Koniec. Przypomnienie o tej inspiracji Becketta myślą Geulincxa wraz z analizą sposobu odczytania i wykorzystania przez niego słów i obrazów filozofa stanowi przedmiot rozważań w niniejszym tekście.
Wydawnictwo Ignatianum w Krakowie
2018-02-22 14:55:21
art. rec.
application/pdf
https://czasopisma.ignatianum.edu.pl/rfi/article/view/1014
Rocznik Filozoficzny Ignatianum; Tom 23 Nr 2 (2017)
pol
##submission.copyrightStatement##
oai:czasopisma.ignatianum.edu.pl:article/1015
2018-02-22T14:58:14Z
rfi:ART
driver
"180222 2018 eng "
2720-409X
2300-1402
dc
Suarezjańska koncepcja współdziałania intelektu i woli w procesie stanowienia prawa
Orleański, Jan C.
Artykuł jest efektem krytycznej analizy rozważań Francisco Suareza nt. aktów ludzkich i ich współdziałania w procesie stanowienia prawa. Celem jest uporządkowanie, rozproszonych w różnych dziełach, rozważań jezuity. Tekst inspirowany był brakiem opracowań specjalistycznych w polskojęzycznej literaturze naukowej. Badania prowadzone były na tekstach źródłowych Hiszpana: De legibus ac Deo legislatore (1612), De anima (1621) oraz De voluntario et involuntario in genere, deque actibus voluntariis in speciali (1629). Suarez, jako jeden z najwybitniejszych filozofów renesansowych, wywarł olbrzymi wpływ na rozwój etyki i jurysprudencji. Sam temat jest ciekawy i wymagający. Wymaga m.in. zrozumienia zasad i form działania głównych władz człowieka — intelektu i woli. Na kartach De Legibus jezuita rozpatruje czynność stanowienia prawa jako złożony akt ludzki prawodawcy. Hiszpan wyróżnia łącznie 6 aktów intelektu i woli, w następstwie których może powstać prawo oraz wiele aktów pośrednich, które mają wpływ na proces. Zdaniem filozofa tworzenie prawa dokonuje się poprzez wzajemne oddziaływanie na siebie aktów intelektu, który kieruje środki do celu, oraz woli, dążącej ku temu celowi zgodnie z kierownictwem intelektu.
Wydawnictwo Ignatianum w Krakowie
2018-02-22 14:55:21
art. rec.
application/pdf
https://czasopisma.ignatianum.edu.pl/rfi/article/view/1015
Rocznik Filozoficzny Ignatianum; Tom 23 Nr 2 (2017)
pol
##submission.copyrightStatement##
oai:czasopisma.ignatianum.edu.pl:article/1016
2018-02-22T14:55:21Z
rfi:ART
driver
"180222 2018 eng "
2720-409X
2300-1402
dc
Myślenie bez języka — problem w ujęciu Thomasa Hobbesa i Olivera Sacksa
Doliwa, Katarzyna
Thomas Hobbes, który badaniu języka poświęcił wiele miejsca, zastanawiał się, czy możliwe jest myślenie — myślenie w ogóle i myślenie abstrakcyjne — bez języka? Hobbes zakładał, że ludzie pozbawieni języka mogą tworzyć własne, niedoskonałe, prywatne języki, pozwalające im na swoiście rozumiane rozumowanie. Na Hobbesowskie pytanie trzysta lat później odpowiada twierdząco wybitny neurolog i literat Oliver Sacks. Na podstawie danych, jakie przyniosła mu praca z osobami głuchymi, nieznającymi żadnego, nawet migowego, języka, dowodzi, że słowa i inne znaki umowne stają się niezbędne dopiero na pewnym etapie procesu myślowego, że myśl jest czymś znacznie szerszym niż słowo, że można — w pewnym sensie — myśleć bez słów. Jak wcześniej Hobbes, Sacks podkreśla, że myślenie, w którym nie korzysta się z powszechnie przyjętych znaków, ma jednak charakter ułomny i niepełny; myślenie takie nie znajduje uzewnętrznienia, izoluje jednostkę z życia w społeczeństwie.
Wydawnictwo Ignatianum w Krakowie
2018-02-22 14:55:21
art. rec.
application/pdf
https://czasopisma.ignatianum.edu.pl/rfi/article/view/1016
Rocznik Filozoficzny Ignatianum; Tom 23 Nr 2 (2017)
pol
##submission.copyrightStatement##
oai:czasopisma.ignatianum.edu.pl:article/1017
2018-02-22T14:55:21Z
rfi:ART
driver
"180222 2018 eng "
2720-409X
2300-1402
dc
Społeczeństwo, państwo, dobro wspólne i polityka w ujęciu M.A. Krąpca
Ćwiertniak, Tomasz
Artykuł przedstawia sformułowaną przez M.A. Krąpca propozycję filozoficznego wyjaśnienia bytu społecznego na podstawie rozumienia człowieka jako spotencjalizowanej osoby. Kluczowe dla zaprezentowanej w artykule koncepcji M.A. Krąpca jest filozoficzne ujęcie dobra wspólnego rozumianego personalistycznie, jako analogicznie wspólny wszystkim ludziom cel: aktualizacja potencjalności osobowych człowieka, a więc rozwój moralny, wolitywny i twórczy każdego człowieka. Zapewnienie środków realizacji tak rozumianego dobra wspólnego stanowi zasadniczą rację bytu społeczeństwa i państwa. Wszelki byt społeczny jest bowiem — jako rzeczywistość relacyjna — ontycznie „słabszy” niż istniejąca w sposób podmiotowy osoba ludzka. Dobro wspólne rozumiane personalistycznie stanowi jedyne dobro w pełni nieantagonistyczne: rozwój osobowy poszczególnych ludzi nikogo nie uszczupla, a wszystkich ubogaca. Zatem nie stanowi ono podporządkowania jednostki dobru całości rozumianej w sposób kolektywny. Jednocześnie pozwala na wskazanie racjonalnych podstaw dla konieczności istnienia rozmaitych społeczności, bez których rozwój osobowy nie mógłby się dokonać. Zaproponowana w artykule koncepcja M.A. Krąpca, akcentując prymat osoby względem bytu społecznego, jednocześnie wskazuje na fakt konieczności istnienia różnorakich społeczności jako ugruntowanych w ludzkiej spotencjalizowanej naturze środowisk umożliwiających rozwój osobowy człowieka. Tym samym pozwala na przekroczenie dychotomii indywidualizm — kolektywizm.
Wydawnictwo Ignatianum w Krakowie
2018-02-22 14:55:21
art. rec.
application/pdf
https://czasopisma.ignatianum.edu.pl/rfi/article/view/1017
Rocznik Filozoficzny Ignatianum; Tom 23 Nr 2 (2017)
pol
##submission.copyrightStatement##
oai:czasopisma.ignatianum.edu.pl:article/1137
2018-07-26T14:38:04Z
rfi:ART
driver
"180726 2018 eng "
2720-409X
2300-1402
dc
Początki filozofii elektryczności i magnetyzmu w starożytnym stylu
Janusz, Robert
Filozofia elektryczności i magnetyzmu ma bardzo bogatą historię. Trudne do wytłumaczenia zjawiska elektryczne i magnetyczne nie poddawały się łatwo ujęciom racjonalny, tym naiwniej mówiono o nich na sposób fantastyczny, mityczny. W artykule omawiana jest pobieżnie historia opisu tych zjawisk, która doprowadziła do sformułowania pierwszych problemów filozoficznych. Dzisiejsza fizyka matematyczna dokonała unifikacji tych oddziaływań nie na podstawie zmysłowych intuicji „pierwotnych”, ale na podstawie matematycznego modelu. Zatem formy matematyczne i matematyczne struktury nie tylko stanowią właściwą bazę opisu naukowego, ale także wskazują na filozoficzną podstawę naszej rzeczywistości.
Wydawnictwo Ignatianum w Krakowie
2018-07-26 14:38:04
art. rec.
application/pdf
https://czasopisma.ignatianum.edu.pl/rfi/article/view/1137
Rocznik Filozoficzny Ignatianum; Tom 24 Nr 1 (2018)
pol
##submission.copyrightStatement##
oai:czasopisma.ignatianum.edu.pl:article/1138
2018-07-26T14:38:04Z
rfi:ART
driver
"180726 2018 eng "
2720-409X
2300-1402
dc
Prawda jako przedmiot kontemplacji. Na szczytach gór
Sajdek, Wiesława
Przedmiotem artykułu jest ważna nie tylko w europejskiej tradycji symbolika związana z górską wspinaczką. Obrazuje ona wewnętrzną „drogę ku górze”, zarówno wysiłki poznawcze, jak i towarzyszące im kształtowanie charakteru. Uzupełnieniem artykułu są wypowiedzi znanych himalaistów związane z ekstremalnymi sytuacjami, jakie przeżywali w górach.
Wydawnictwo Ignatianum w Krakowie
2018-07-26 14:38:04
art. rec.
application/pdf
https://czasopisma.ignatianum.edu.pl/rfi/article/view/1138
Rocznik Filozoficzny Ignatianum; Tom 24 Nr 1 (2018)
pol
##submission.copyrightStatement##
oai:czasopisma.ignatianum.edu.pl:article/1139
2018-07-26T14:38:04Z
rfi:ART
driver
"180726 2018 eng "
2720-409X
2300-1402
dc
Prawda socjologiczna i realizm krytyczny
Wielecki, Krzysztof
W artykule przedstawiono relacje między prawdą i paradygmatem w odniesieniu do socjologii na tle nowego kryzysu cywilizacyjnego. Na tym tle proponuje się typologię stanowisk paradygmantycznych w naukach społecznych w perspektywie ontologicznej, epistemologicznej oraz etycznej.
Wydawnictwo Ignatianum w Krakowie
2018-07-26 14:38:04
art. rec.
https://czasopisma.ignatianum.edu.pl/rfi/article/view/1139
Rocznik Filozoficzny Ignatianum; Tom 24 Nr 1 (2018)
pol
##submission.copyrightStatement##
oai:czasopisma.ignatianum.edu.pl:article/1140
2018-07-26T14:38:04Z
rfi:ART
driver
"180726 2018 eng "
2720-409X
2300-1402
dc
Organizm żywy w ujęciu Piotra Lenartowicza SJ
Koszteyn, Jolanta
Kluczowe w filozofii Lenartowicza było pojęcie organizmu żywego (osobnika lub osoby) rozumianego jako cykl życiowy, który będąc powiązany z innymi podobnymi cyklami wplata się w sieć linii pokoleń danego rodzaju istot żywych. Fundamentem cyklu życiowego jest dynamika rozwojowa rozpoczynająca się w momencie poczęcia organizmu. Patrząc na osobnika z perspektywy jego rozwoju, można powiedzieć, że w swej najgłębszej istocie jest on nie tyle i nie przede wszystkim całościową funkcjonalną strukturą, która przejawia życie, ile jest raczej żywą dynamiką, której jednym z zasadniczych przejawów jest zintegrowane budowanie, odbudowywanie (nieustanna przemiana metaboliczna), naprawianie (regeneracja) i modyfikowanie różnorakich skorelowanych struktur ciała, czyli maszyn molekularnych, organelli i organów, które warunkują zachodzenie różnorodnych procesów biochemicznych i fizjologicznych oraz umożliwiają selektywne interakcje ze środowiskiem abiotycznym i biotycznym.
Wydawnictwo Ignatianum w Krakowie
2018-07-26 14:38:04
art. rec.
https://czasopisma.ignatianum.edu.pl/rfi/article/view/1140
Rocznik Filozoficzny Ignatianum; Tom 24 Nr 1 (2018)
pol
##submission.copyrightStatement##
oai:czasopisma.ignatianum.edu.pl:article/1215
2019-01-17T15:33:30Z
rfi:ART
driver
"190117 2019 eng "
2720-409X
2300-1402
dc
Pierwsze próby wyjaśnienia zjawisk elektrycznych i magnetycznych
Janusz, Robert
Filozofię można nazwać „matką” naukowych teorii: czysto empirycznych i czysto matematycznych. Historia elektryczności i magnetyzmu ukazuje ważne jednoczenie się obu podejść. Unifikacja dokonująca się w nauce pozwala oczyszczać filozofię z mitycznych naleciałości, zaś nauce daje realistyczne odniesienie do świata, bez którego groziłby jej pusty formalizm. Omawiane tu problemy ukazują, że formy (struktury) matematyczne są właściwą bazą dla nauki i przez to wskazują na filozoficzną, racjonalnie precyzyjną podstawę (logos) naszej rzeczywistości.
Wydawnictwo Ignatianum w Krakowie
2019-01-17 15:33:30
art. rec.
application/pdf
https://czasopisma.ignatianum.edu.pl/rfi/article/view/1215
Rocznik Filozoficzny Ignatianum; Tom 24 Nr 2 (2018)
pol
##submission.copyrightStatement##
oai:czasopisma.ignatianum.edu.pl:article/1217
2019-01-17T15:33:30Z
rfi:ART
driver
"190117 2019 eng "
2720-409X
2300-1402
dc
Teorie prawdy: klasyczna, korespondencyjna i semantyczna — próba uściślenia relacji
Pruś, Jakub
Pośród wielu teorii prawdy tę najdłużej i najbardziej eksplorowaną stanowi niewątpliwie jej klasyczne ujęcie. W jego obrębie powstały również, podobne klasycznej, teorie korespondencyjna i semantyczna. Dla wielu filozofów terminy te wydają się synonimiczne, co stanowi rację powstania niniejszego artykułu. Analiza rodzajów związku pomiędzy językiem a światem, które wprowadzają różne teorie uznawane za klasyczne, ma służyć wyeksponowaniu różnic pomiędzy tymi teoriami. Przedstawiona zostaje również propozycja ustanowienia podziału, który w sposób ścisły i prosty usystematyzuje rozumienie klasycznej, korespondencyjnej i semantycznej teorii prawdy.
Wydawnictwo Ignatianum w Krakowie
2019-01-17 15:33:30
art. rec.
application/pdf
https://czasopisma.ignatianum.edu.pl/rfi/article/view/1217
Rocznik Filozoficzny Ignatianum; Tom 24 Nr 2 (2018)
pol
##submission.copyrightStatement##
oai:czasopisma.ignatianum.edu.pl:article/1223
2019-01-17T15:33:30Z
rfi:ART
driver
"190117 2019 eng "
2720-409X
2300-1402
dc
Dynamika rozwojowa jako podstawowy behawior istot żywych w koncepcji życia Piotra Lenartowicza SJ
Koszteyn, Jolanta
Patrząc na osobnika z perspektywy jego rozwoju. można powiedzieć, że w swej najgłębszej istocie jest on nie tyle i nie przede wszystkim całościową funkcjonalną strukturą, która przejawia życie, ile jest raczej żywą dynamiką, której jednym z zasadniczych przejawów jest zintegrowane budowanie, odbudowywanie (nieustanna przemiana metaboliczna), naprawianie (regeneracja) i modyfikowanie różnorakich skorelowanych struktur ciała, czyli maszyn molekularnych, organelli i organów, które warunkują zachodzenie różnorodnych procesów biochemicznych i fizjologicznych oraz umożliwiają selektywne interakcje ze środowiskiem abiotycznym i biotycznym. Dynamika rozwojowa — w przekonaniu Lenartowicza — jest podstawowym behawiorem każdej istoty żywej i powinna być fundamentem kształtowania właściwej koncepcji życia.
Wydawnictwo Ignatianum w Krakowie
2019-01-17 15:33:30
art. rec.
application/pdf
https://czasopisma.ignatianum.edu.pl/rfi/article/view/1223
Rocznik Filozoficzny Ignatianum; Tom 24 Nr 2 (2018)
pol
##submission.copyrightStatement##
oai:czasopisma.ignatianum.edu.pl:article/1224
2019-01-17T15:33:30Z
rfi:ART
driver
"190117 2019 eng "
2720-409X
2300-1402
dc
Józefa Życińskiego koncepcja emergencji
Piekarski, Krzysztof
Emergentyzm jest teorią, która wyjaśnia mechanizm ewolucyjnych zmian zachodzących w przyrodzie. W tej teorii podkreśla się, że nowe funkcje i właściwości pojawiające się na wyższych poziomach złożonych systemów są nieredukowalne do tych na niższych poziomach, ale uwzględniają funkcje i właściwości niższych poziomów złożoności. Teoria emergencji wyjaśnia, w jaki sposób z wielu względnie prostych składników powstają (pojawiają się) złożone systemy. Idea emergentyzmu występuje w pismach filozoficznych Józefa Życińskiego w kontekście dyskusji o możliwości takiej interpretacji procesów ewolucyjnych, w której biologiczną teorię ewolucji można połączyć w spójny sposób z teologiczną doktryną o Bogu, Stwórcy wszechświata. W artykule przedstawiono główne idee sformułowane przez Życińskiego na temat tej teorii. Pierwsza część zawiera charakterystykę pewnych podstawowych pojęć, takich jak emergencja, superweniencja, przyczynowość odgórna; w drugiej części omówiono implikacje koncepcji Życińskiego, ważne dla rozumienia naturalizmu metodologicznego i ontologicznego.
Wydawnictwo Ignatianum w Krakowie
2019-01-17 15:33:30
art. rec.
application/pdf
https://czasopisma.ignatianum.edu.pl/rfi/article/view/1224
Rocznik Filozoficzny Ignatianum; Tom 24 Nr 2 (2018)
pol
##submission.copyrightStatement##
oai:czasopisma.ignatianum.edu.pl:article/1225
2019-01-17T15:33:30Z
rfi:ART
driver
"190117 2019 eng "
2720-409X
2300-1402
dc
Piotr Skarga rzecznikiem sprawiedliwych praw i właściwie pojętej wolności w Rzeczypospolitej (na podstawie „Kazań sejmowych”)
Marszk, Joanna
Artykuł opisuje widzenie praw i wolności w Kazaniach sejmowych Piotra Skargi. We wstępie ukazano dzieło jezuity w kontekście innych traktatów społeczno-politycznych XVI wieku. We właściwej części artykułu przedstawiono rozumienie praw przez kaznodzieję. Zaprezentowano różne ich kategorie. Następnie dowiedziono konieczności istnienia ustaw państwowych. Kolejno przybliżono cechy dobrych praw, czyli: sprawiedliwość, krzewienie cnoty i obronę czci Boskiej. Ukazano błędy w polskim prawodawstwie, wśród których na plan pierwszy wysuwa się zniesienie jurysdykcji sądów duchownych oraz pobłażliwe traktowanie morderców. Zobrazowano zależność praw od obyczajów. Podkreślono znaczenie odpowiedniej władzy wykonawczej i przedstawiono kilka uwag w sprawie sądownictwa. W następnej części pracy przybliżono wizję wolności w dziele Skargi. Ukazano więc wartość złotej wolności szlacheckiej ze wskazaniem nieprawidłowości w jej pojmowaniu. Podniesiono złe traktowanie chłopów. Zwrócono uwagę na zagrożenia płynące ze strony innowierców. Kolejno przedstawiono cztery rodzaje wolności. Potem dowiedziono istnienia związku praw i wolności. Wykazano, że do zniewolenia często prowadzi grzech i dlatego należy zapewnić prawne wsparcie religii (katolickiej). Zobrazowano, że rolą praw jest ograniczenie sprawujących władzę — by nie naruszali autonomii innych. Stwierdzono, iż sprawiedliwe prawa mają chronić wszystkich członków narodu. Na końcu dowiedziono, iż posłuszeństwo prawu współgra z koncepcją wolności chrześcijańskiej — w jej tradycyjnym rozumieniu.
Wydawnictwo Ignatianum w Krakowie
2019-01-17 15:33:30
art. rec.
application/pdf
https://czasopisma.ignatianum.edu.pl/rfi/article/view/1225
Rocznik Filozoficzny Ignatianum; Tom 24 Nr 2 (2018)
pol
##submission.copyrightStatement##