Materiały do produkcji odzieży na siedemnastowiecznym prywatnym dworze magnackim
Badania na podstawie rejestrów majątkowych dworu Teofili Ludwiki z Zasławskich-Ostrogskich, 1v. Wiśniowieckiej i Józefa Karola Lubomirskich
Abstrakt
W artykule została przeanalizowana specyfika materiałów zamawianych na magnacki dwór w końcu XVII w. wraz ze wskazaniem ich zastosowania, kosztów nabycia i skali wykorzystywania. W tym celu analizie zostały poddane obszerne rejestry majątkowe i rachunki wydatków ze skarbu marszałka wielkiego koronnego Józefa Karola Lubomirskiego (zm. 1702), jego żony Teofili Ludwiki z Zasławskich – Ostrogskich 1 voto Wiśniowieckiej (zm. 1709). Analiza materiałów źródłowych pozwoliła na wyodrębnienie i charakterystykę towarów kupowanych wyłącznie na potrzeby właścicieli majątku oraz tych pozyskiwanych na potrzeby dworskiej służby. Określono również koszt zakupu materiałów służących do produkcji odzieży, wraz z wykazaniem relacji pomiędzy poziomem ich cen, jakością wykonania i skalą zastosowania. W artykule wskazano, w jaki sposób strój wykorzystywany był do budowania polityki prestiżu w XVIII w.
Bibliografia
ANKr I [Archiwum Narodowe w Krakowie Oddział I], ASang [Archiwum Sanguszków]: rkps 256, rkps 261, rkps 323, rkps 350
AGAD [Archiwum Główne Akt Dawnych], Archiwum Gospodarcze Wilanowskie, rkps 164,
Betlej A., Dworzak A., Markiewicz A., (2016). Pałac w Wiśniowcu w świetle inwentarzy staropolskich, Kraków: Wydawnictwo Attyka.
Pośpiech A. (1986). Miejsce ubioru w wielkopolskich pośmiertnych inwentarzach szlacheckich XVII wieku, „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej”, r. 34, nr 3, s. 433–449.
Grochowska I. (1980). Szczuczyński ośrodek sukienniczy w latach 1698-1710, „Przegląd Historyczny”, t. 71, nr 2, s. 235-252.
Kajdańska A., Kajdański E. (2007). Jedwab. Szlakami dżonek i karawan, Warszawa Wydawnictwo Książka i Wiedza.
Kaniewski J. (2009). Z badań nad zjawiskiem korupcji w nowożytnej Rzeczypospolitej XVII-XVIII wieku, „Wieki Stare i Nowe”, t. 1(6), s. 136-159.
Katra S., Suchojad H. (2000). Wyposażenie siedzib duchownych i szlacheckich w świetle testamentów z XVII–XVIII wieku na terenie województwa sandomierskiego, [w:] Dwór polski. Zjawisko historyczne i kulturowe, red. T.S. Jaroszewski, Warszawa Materiały seminarium
Stowarzyszenia Historyków Sztuki, s. 449–457.
Kicińska U. (2017). Splendory domowe w staropolskich inwentarzach ruchomości, „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej”, r. 65, nr 4, s. 461-470.
Kutrzeba S., Ptaśnik J. (1910). Dzieje handlu i kupiectwa krakowskiego, „Rocznik Krakowski”, t. XIV.
Mączak A. (1955). Sukiennictwo wielkopolskie, XIV-XVII wiek, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Mikołajczyk A. (1980). Obieg pieniężny w Polsce środkowej w wiekach od XVI do XVIII, „Acta Archaeologica Lodziensia”, nr 28, s. 7-159.
Osowski B. (2016). Czeladź dworska i ludzie służący. Nazwy osób związanych z funkcjonowaniem gospodarstwa w XVIII-wiecznych inwentarzach z Wielkopolski, „Gwary Dziś”, nr 8, s. 167–174.
Penkała A. (2016). Panieńskie ochędóstwo. Kwestie posagowe i wienne w małżeństwach szlachty województwa krakowskiego w czasach saskich, Kraków: Wydawnictwo Libron.
Penkała-Jastrzębska A.. (2020). Mit srebrnej łyżeczki? Przedmioty prestiżowe w szlacheckich inwentarzach majątkowych z ksiąg grodzkich województwa krakowskiego w czasach saskich, „Kwartalnik Historyczny”, t. 127, nr 1, s. 33-62.
Pielas J. (2019). Wyposażenie i wystrój wnętrz siedzib szlachty sandomierskiej w XVII i pierwszej połowie XVIII wieku, „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej”, r. 67, nr 1, s. 55-72.
Pietrzak J. (2017). Sprawa rozwodowa Teofili z Ostrogskich-Zasławskiej z Józefem Karolem Lubomirskim w latach 1695–1702, „Klio - Czasopismo Poświęcone Dziejom Polski i Powszechnym”, t. 39, nr 4, s. 97-118.
Popiołek B. (2021). Szlachecki dwór kobiecy w świetle raptularzy domowych i regestrów majątkowych z początku XVIII wieku na przykładzie dworu Teresy z Potockich Zamoyskiej, „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej”, r. 69, nr 4, s. 477–496.
Popiołek B. (2022). Rytuały codzienności. Świat szlacheckiego dworu w osiemnastowiecznej Rzeczypospolitej, Warszawa: Wydawnictwo Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie.
Puszka A. (1991-1992). Ubiory szlachty powiatu lubelskiego w drugiej połowie XVII i w XVIII wieku w świetle inwentarzy pośmiertnych z lat 1663-1778, „Roczniki Humanistyczne”, t. 39-40, z. 2, s. 63-80.
Stopka K. (2000). Ormianie w Polsce dawnej i dzisiejszej, Kraków: Księgarnia Akademicka
Szymański T. (2002). Księgi miejskie Wojnicza jako nowe źródło do dawnego słownictwa polskiego (Uwagi wstępne), „Annales Academiae Paedagogicae Cracoviensis. Studia Linguistica”, t. 6, s. 403-408.
Szyposz J. (1981). Odzież szlachty w świetle inwentarzy ruchomości zawartych w aktach grodzkich i ziemskich województwa krakowskiego z lat 1645–1670, „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej”, r.29, nr 3, s. 349–364.
Turnau I. (1983). Rzemiosła włókiennicze, odzieżowe i skórnicze 1655–1795, [w:] Z dziejów rzemiosła warszawskiego, red. B. Grochulska, W. Pruss, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, s. 167-269.
Turnau I. (1985). Systematyzacja form organizacji produkcji europejskiego włókiennictwa odzieżowego w okresie od XIII do XVIII wieku, „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej”, r. 33, nr 3, 185-198.
Turnau I. (1999). Słownik ubiorów Tkaniny, wyroby pozatkackie, skóry, broń i klejnoty oraz barwy znane w Polsce od średniowiecza do początku XIX w, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe "Semper".
Wojciechowska W. (1931). Cech krawiecki starej Warszawy w XVIII stuleciu, Warszawa: Wyższa Szkoła Handlowa.
Wołoszyn A. (2021). Jana Karola Chodkiewicza (1686–1712), starosty wielońskiego, błudeńskiego, bejsagolskiego i dawgieliskiego percepta oraz wydatki na naukę w Warszawie w latach 1700–1705. Przyczynek do historii kształcenia młodzieży magnackiej w Rzeczpospolitej, „Echa Przeszłości”, r. 22, nr 2, s. 269-303.
Zins H. (1965). Angielski wywóz sukna na Bałtyk w drugiej połowie XVI w. „Rocznik Lubelski” nr 8, s. 37-62.
Copyright (c) 2024 Perspektywy Kultury
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Autor, zgłaszając swój artykuł, wyraża zgodę na korzystanie przez Wydawnictwo Uniwersystet Ignatianum z utworu na następujących polach eksploatacji:
- utrwalania utworu w formie papierowej, a także na nośniku cyfrowym lub magnetycznym;
- zwielokrotnienia utworu dowolną techniką, bez ograniczenia ilości wydań i liczby egzemplarzy;
- rozpowszechniania utworu i jego zwielokrotnionych egzemplarzy na jakimkolwiek nośniku, w tym wprowadzenia do obrotu, sprzedaży, użyczenia, najmu;
- wprowadzenia utworu do pamięci komputera;
- rozpowszechniania utworu w sieciach informatycznych, w tym w sieci Internet;
- publicznego wykonania, wystawienia, wyświetlenia, odtworzenia oraz nadawania i reemitowania, a także publicznego udostępniania utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i czasie przez siebie wybranym.
Wydawca zobowiązuje się szanować osobiste prawa autorskie do utworu.
