Nauczanie kardynała Augusta Hlonda z perspektywy teleologii i metodyki wychowania (O pedagogice, wychowaniu i kardynale Hlondzie refleksja)
Abstrakt
Autor opracowania podjął próbę włączenia dzieła kardynała Augusta Hlonda w dorobek teoretyczny i praktyczny pedagogiki. Poszukuje systemowych cech jego nauczania społecznego, które pozwalają na wyodrębnienie stanowiska pedagogicznego tego kapłana i nauczyciela narodu polskiego. W rozważaniach wyszedł od znaczenia Augusta Hlonda jako hierarchy, interdyscyplinarnie postrzegającego najważniejsze obszary życia Polaków. Ma to odzwierciedlenie w wielości nauk, z perspektywy których prowadzone są analizy myśli kardynała, stanowiących treść jego homilii, listów pasterskich i przemówień. W konsekwencji rozważań przyjętych w opracowaniu autor stawia odważną, subiektywnie wyprowadzoną tezę o uzasadnionym traktowaniu Augusta Hlonda jako pedagoga – nauczającego kapłana, zatroskanego o zdrowie moralne narodu. Kierunek tego nauczania nazwał autor pedagogiką chrześcijańsko-narodową kardynała Augusta Hlonda, włączając go w poczet polskich teoretyków wychowania. Przyczółkiem dla pedagogicznego utożsamiania Augusta Hlonda uczynił autor niniejszego artykułu stanowisko filozoficzno-pedagogiczne uczonego ojca Towarzystwa Jezusowego z przełomu XVI i XVII w. – Mikołaja Łęczyckiego (Nicolaus Lancicius), wraz z jego podstawą teologiczną budowaną na Objawieniu i źródłową, sięgającą filozofii Aureliusza Augustyna oraz Tomasza z Akwinu.
Bibliografia
Augustyn J., Jak szukać i znajdować wolę Bożą?, Kraków 2012.
Bartoszek A., Rola hospicjów w kształtowaniu społecznych postaw wobec umierania i śmierci (tradycje i współczesność), [w:] Wychowanie – opieka – wsparcie. Tradycje i doświadczenia polskiej pedagogiki oraz możliwości współczesnego ich wykorzystania, red. M. Wójcik, Mysłowice 2002.
Bohner G., Wanke M., Postawy i zmiana postaw, tłum. J. Radzicki, Gdańsk 2004.
Bosco T., Ksiądz Bosko wychowawca, Warszawa 1990.
Breviarium fidei. Wybór doktrynalnych wypowiedzi Kościoła, opr. S. Głowa, I. Bieda, Poznań 1998.
Brzezińska R., Ku zwycięstwu, Ząbki 2004.
Cian L., Wychowanie w duchu księdza Bosko, Warszawa 1990.
Cox H., The Secular City. Secularization and Urbanization in Theological Perspective, New York 1965.
Franciszek, Encyklika Ludato si, Watykan 2015.
Franciszek Papież, Księga ognia, wybór i oprac. S. von Kempis, tłum. D. Chodyniecki, A. Ziernicki, Kraków 2017.
Freud S., Wstęp do psychoanalizy, Warszawa 2000.
Gadacz T., Filozofia Boga w XX wieku. Od Lavelle’a do Tischnera, Kraków 2007.
Gellner E., Postmodernizm, rozum i religia, Warszawa 1997.
Gordon T., Wychowanie bez porażek szefów, liderów i przywódców, Warszawa 1996.
Hlond A., Z Chrystusem w życie. Okruchy myślowe 1922–1948, wybór i oprac. S. Kosiński, Łódź 1981.
Homplewicz J., Etyka pedagogiczna, Warszawa 2000.
Jędrzejczak K., Katolicka myśl pedagogiczna w Drugiej Rzeczypospolitej (założenia – problematyka badań – osiągnięcia), Wolsztyn 1998.
Kant B., Sztygar Bożej kopalni. Obrazki z życia ks. kardynała Augusta Hlonda, Warszawa 1987.
Kempis Tomasz à, O naśladowaniu Chrystusa, Lublin 1986.
Kołodziej B., Etos władzy sprawowanej w państwie według kardynała Augusta Hlonda, [w:] W. Królikowski, G. Paprotna, Kard. August Hlond prymas Polski na nowo odczytany, Kraków 2017.
Kołodziej B., Wójcik M., Kołodziej B. (red.), Dzieło Prymasa ze Śląska. Troska i nauczanie, Mysłowice – Kraków 2016.
Konarzewski K., O wychowaniu w szkole, [w:] Sztuka nauczania. Czynności nauczyciela. Podręcznik dla studentów kierunków nauczycielskich, red. K. Kruszewski, Warszawa 1992.
Konarzewski K., Podstawy teorii oddziaływań wychowawczych, Warszawa 1982.
Kopiec H., Teoria wychowania. Rozumiejący wgląd w wychowanie, Katowice 1995.
Kruszewski K., Nauczyciel jako kreator programu, [w:] Sztuka nauczania. Czynności nauczyciela. Podręcznik dla studentów kierunków nauczycielskich, red. K. Kruszewski, Warszawa 1995.
Kulbat W., Słuszna i niesłuszna krytyka Kościoła, „Niedziela Ogólnopolska” 19/2011.
Kunowski S., Podstawy współczesnej pedagogiki, Warszawa 2001.
Lipski A., Alienacja kultury jako zjawisko społeczne i kategoria opisowo-normatywna, Katowice 2013.
Luber D., Szymczyk L., Znaczenie Górnośląskiej Wyższej Szkoły Pedagogicznej w kształtowaniu postaw aksjologicznych studentów pedagogiki, [w:] Tradycje i współczesność edukacji mysłowickiej, red. M. Wójcik, Mysłowice 2013.
Łobocki M., Teoria wychowania w zarysie, Kraków 2010.
Łobocki M., Teoria wychowania, [w:] Encyklopedia pedagogiczna, red. W. Pomykało, Warszawa 1993.
Miller R., Socjalizacja, wychowanie, psychoterapia, Warszawa 1981.
Muszyński H., Zarys teorii wychowania, Warszawa 1981.
Pius XI, Encyklika Divini illius magistri, Watykan 1929.
Ratzinger J., Wprowadzenie w chrześcijaństwo, Kraków 1970.
Ritzer G., Makdonaldyzacja społeczeństwa, Warszawa 1997.
Sikora A., Spotkania z filozofią, Warszawa 1983.
Sitkiewicz K., Stan Pragnienia Oblicza Nac(k)donaldyzacji, Warszawa 2009.
Skorowski H., Myśl społeczna kardynała Augusta Hlonda. Wybrane zagadnienia, „Annales. Etyka w Życiu Gospodarczym”, 2010, vol. 13, nr 1.
Sopoćko M., Mikołaj Łęczycki o wychowaniu duchowem. Studium teologiczno-pedagogiczne, „Studia Teologiczne” V, 1935.
Stachowiak L., Dobry Pasterz (J 10,1-21), „Roczniki Teologiczno-Kanoniczne”, T. XXII, z. 1 (1975).
Śliwerski B., Szkudlarek T., Wyzwania pedagogiki krytycznej i antypedagogiki, Kraków 2010.
Woroniecki J., Katolicka etyka wychowawcza, Lublin 1986.
Wójcik M., Antypedagogika w świetle Niemieckiego Manifestu Dziecięcego, „Nauczyciel i Szkoła”, 1996, nr 1–2 (1).
Wójcik M., Etyka pracy socjalnej w Polsce i Europie, [w:] Teoretyczne i metodyczne aspekty pracy socjalnej w środowisku, red. M. Czapka, M. Wójcik, Mysłowice 2012.
Wójcik M., Miejsce i znaczenie Górnośląskiej Wyższej Szkoły Pedagogicznej w kształtowaniu infrastruktury kulturalno-oświatowej Mysłowic, [w:] Tradycje i współczesność edukacji mysłowickiej, red. M. Wójcik, Mysłowice 2013.
Wójcik M., Od pedagogiki do antypedagogiki (granice reform oświatowych), [w:] Dylematy przemian oświatowych, red. A. Zając, T. 1, Rzeszów 1997.
Wójcik M., Ontologiczne i aksjologiczne podstawy wychowania duchowego na przykładzie katolickiej etyki wychowania (tradycje – potrzeby – możliwości), [w:] System edukacyjny w procesie przemian w latach 1989–1996. Wyzwania, konteksty i prognozy socjo-pedagogiczne, red. M.S. Szczepański, I. Wagner, B. Pawlica, Częstochowa 1997.
Wójcik M., Program wychowania rodzinnego Karola Miarki, [w:] W kręgu problematyki i metod polskiej pedagogiki, red. B. Żechowska, Prace Naukowe Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach, nr 1159, Katowice 1991.
Wójcik M., Soma i psyche – natura ludzka w refleksji filozoficznej, teologicznej i pedagogicznej, w: Soma i psyche w edukacji dojrzałych wiekiem kobiet i mężczyzn, red. E. Górnikowska-Zwolak, M. Wójcik, Mysłowice 2011.
Zalewski D., Wychować człowieka szlachetnego, Lublin 2003.
