Stres zawodowy nauczycieli w kontekście relacji rodzinnych
Abstract
Celem artykułu jest przedstawienie wpływu stresu zawodowego nauczycieli na ich sytuację rodzinną. Stres zawodowy – z racji przemian ekonomicznych, społecznych i demograficznych, jakie zachodzą w dzisiejszym świecie – jest zjawiskiem przybierającym na sile. Rzutuje on na różnorakie sfery funkcjonowania człowieka, w tym także na życie rodzinne. Zmieniająca się rzeczywistość, a wraz z nią rynek pracy wymaga od współczesnego pracownika elastyczności w godzeniu ról zawodowych i rodzinnych. Problem ten dotyka w szczególności kobiet, które bardzo często, wypełniając rolę matki, żony, gospodyni i pracownika, nie radzą sobie z efektywnym godzeniem powierzonych im ról, co w konsekwencji rzutuje na ich sferę emocjonalną, psychiczną, zawodową, a także rodzinną.
Aktywność zawodowa kobiet w dzisiejszym świecie bardzo często jest związana z przeciążeniem wynikającym z mnogości ról, jakie musi ona pełnić na polu zawodowym i rodzinnym. Taki stan rzeczy ma swoje daleko idące konsekwencje: brak czasu dla rodziny, frustracja, zmęczenie, kłótnie z domownikami. W artykule przedstawiono zjawisko stresu zawodowego i jego konsekwencji oraz odniesiono to zagadnienie do stresu zawodowego nauczycieli, wykorzystując w tym celu analizę kart pamiętnika nauczycielki wychowania przedszkolnego oraz prowadzony w literaturze dyskurs.
References
Adamski F., Rodzina. Wymiar społeczno-kulturowy, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2002.
Baka Ł., Konflikt między pracą i rodziną a wypalenie zawodowe. Pośrednicząca rola zasobów osobowych, „Psychologia Społeczna” 4 (2011).
Bańka A., Psychologiczne doradztwo karier, Stowarzyszenie Psychologia i Architektura, Poznań 2016.
Byron K., A Metaanalytic Review of Work – Family Conflict and its Antecedents, „Journal of Vocational Behavior” 67 (2005).
Chmura-Rutkowska I., Getto nauczycielek – w pułapce stereotypu, w: Płeć i rodzaj w edukacji, red. M. Chomczyńska-Rubacha, WSHE, Łódź 2004.
Demerouti E., Geurts S.A., Kompier M., Positive and Negative Work – Home Inter-action: Prevalence and Corelates, „Equal Opportunities International” 23 (2005).
Duxbury L.E., Higgins C.A., Lee C., Work – Family Conflict; a Comparison by Gen-der, Family Type, and Perceived Control, „Journal of Family Issues” 15, 3 (1944).
Elliot F.R., The family: Change or Continuity?, MacMillan Press, Basingstoke – London 1986.
Giddens A., Przemiany intymności. Seksualność, miłość i erotyzm we współcze-snych społeczeństwach, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2015.
Giza-Poleszczuk A., Rodzina a system społeczny. Reprodukcja i kooperacja w perspektywie interdyscyplinarnej, Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2005.
Grzegorzewska M.K., Stres w zawodzie nauczyciela. Specyfika, uwarunkowania i następstwa, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2006.
Janicka I., Konflikt w relacji rodzina – praca a jakość życia, w: Rodzina i praca z perspektywy wyzwań i zagrożeń, red. L. Golińska, B. Dudek, Wydawnictwo Uni-wersytetu Łódzkiego, Łódź 2008.
Lazarus R.S., Folkman S., Stress appraisal and coping, New York 1984.
Leszkowicz-Baczyńska Ż., Między domem a pracą – wewnętrzne i zewnętrzne uwarunkowania zadowolenia z życia kobiet, w: Przemiany orientacji życiowej ko-biet zamężnych. Studium socjologiczne, red. A. Wachowiak, Wydawnictwo Fundacji Humaniora, Poznań 2002.
Łukasik J., Między szkołą a domem. Role zawodowe i rodzinne współczesnego nauczyciela, Wydawnictwo Uniwersytetu Pedagogicznego, Kraków 2009.
Mandal E., Kobiecość i męskość. Popularne opinie a badania naukowe, Wydaw-nictwo Żak, Warszawa 2003.
Ostrouch-Kamińska J., Partnerstwo w relacji małżeńskiej jako współczesna wartość wychowania, Problemy Wczesnej Edukacji, 2, 33, Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Sopot 2006.
Rostowska T., Małżeństwo, rodzina, praca a jakość życia, Wydawnictwo Impuls, Kraków 2009.
Somech A., Drach-Zahavy A., Strategies for Coping with Work-Family Conflict: the Distinctive Relationships of Gender Role Ideology, „Journal of Occupational Health Psychology” 12, 1 (2007).
