150-lecie dekanatu mysłowickiego na tle przemian narodowych, społecznych i gospodarczych
Abstract
Stale wzrastająca liczba ludności w dekanacie bytomskim w dobie gwałtownej industrializacji i urbanizacji oraz powstanie nowych parafii wymusiły niejako dokonanie podziału tego dekanatu. Biskup wrocławski Henryk III Förster podpisał w piątek, 28 sierpnia 1868 r., dekret, na mocy którego z części wschodniej wspomnianego dekanatu bytomskiego został utworzony nowy dekanat mysłowicki. Od tej daty minęło już sto pięćdziesiąt lat. W historię dekanatu mysłowickiego wpisały się losy wiernych: świeckich i duchownych, w czasach cesarstwa niemieckiego, odrodzonej Polski, nazizmu i komunizmu, transformacji ustrojowej końca XX wieku i umacniania demokracji. Osoby duchowne, świeckie i konsekrowane dokładały starań, aby każda z parafii dekanatu mysłowickiego była wspólnotą wspólnot, budowanych na słowie Bożym, posłudze sakramentalnej i służbie. I cieszą się, że z tego dekanatu wyszedł sługa Boży kardynał August Hlond SDB i był z nim związany biskup sufragan katowicki Teofil Bromboszcz – proboszcz mysłowicki.
References
Franciscus, Adhortatio apostolica Evangelii gaudium, „Acta Apostolicae Sedis”, A. 105: 2013, nr 12 (6 XII).
Jan Paweł II, Encyklika Sollicitudo rei socialis (1987), [w:] Jan Paweł II, Dzieła zebrane, T. 1: Encykliki, Kraków 2006.
II. Źródła archiwalne rękopiśmienne
Archiwum Archidiecezjalne w Katowicach – AAKat:
Dekanat mysłowicki, Konwenty (1923–1961), sygn. AD 37.
Archiwum Parafii Nawiedzenia Najświętszej Maryi Panny w Mysłowicach- -Brzezince – APBrz: Akta Dekanatu Mysłowickiego – ADM:
a) Okólniki (bez sygn.).
b) Protocolla conventum decanatus Nicopoliensis 1849–1865 (bez sygn.).
c) Rekolekcje kapłańskie (bez sygn.).
d) Różne dokumenty (bez sygn.).
e) Sprawy dekanackie (bez sygn.).
f) Konwenty (1923–1935).
g) Konwenty (1936–1939).
III. Źródła drukowane
Diecezja Katowicka, Katowice 1958.
Długosz J., Liber beneficiorum dioecesis Cracoviensis, wyd. A. Przeździecki, T. 2, Kraków 1864.
Główny Urząd Statystyczny. Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2013 r. Informacje i opracowania statystyczne, Warszawa 2013.
Handbuch des Bistums Breslau und seines Delegatur-Bezirks für das Jahr 1909, Breslau 1909.
Handbuch des Bistums Breslau und seines Delegatur-Bezirks für das Jahr 1912, Breslau 1912.
Jubileuszowy Schematyzm Archidiecezji Katowickiej, Cz. 1, Katowice 2015.
Katalog Archidiecezji Katowickiej, Katowice 2001.
Katalog Diecezji Katowickiej, Katowice 1977.
Katalog Diecezji Katowickiej, Katowice 1981.
Konferencja Episkopatu Polski. Informator, Warszawa 2014.
Monumenta Polonae Vaticana, T. 1: Acta Camerae Apostolicae, Vol. 1: 1207–1344, red, J. Ptaśnik, Cracoviae 1913.
Rocznik Diecezjalny, Stalinogród 1953.
Rocznik Diecezjalny, Stalinogród 1955.
Rocznik Diecezji Katowickiej, Katowice 1947.
Rocznik Diecezji Katowickiej, Katowice 1970.
Rocznik Diecezji Śląskiej (Katowickiej), Katowice 1930.
Rocznik Diecezji Śląskiej (Katowickiej), Katowice 1932.
Rocznik Diecezji Śląskiej (Katowickiej), Katowice 1934.
Rocznik Diecezji Śląskiej (Katowickiej), Katowice 1938.
„Rozporządzenia Administracji Apostolskiej Śląska Polskiego”, R. 1: 1923.
Schematismus des Bisthums Breslauunds eines Delegatur-Bezirks für das Jahr 1846, Breslau 1846.
Schematismus des Bisthums Breslauund seines Delegatur-Bezirks für das Jahr 1869, Breslau 1869.
Schematyzm Archidiecezji Katowickiej, Katowice 1993.
Wsłuchani w Ducha. Uchwały II Synodu Archidiecezji Katowickiej, red. G. Strzelczyk, M. Jóźwik, Katowice 2016.
IV. Internet
Księża Archidiecezji Katowickiej, http://archidiecezjakatowicka.pl/ksiadz/ [dostęp: 23.05.2018].
Parafia św. Jadwigi w Szopienicach, http://www.encyklo.pl/ [dostęp: 30.04.2018].
V. Słowniki
Chorzowski Słownik Biograficzny. Edycja nowa, T. 1, red. Z. Kapała, Chorzów 2007.
Raciborzanie Tysiąclecia, red. K. Gruchot, G. Wawoczny, Racibórz 2002.
Słownik biograficzny katolickiego duchowieństwa śląskiego XIX i XX wieku, red. M. Pater, Katowice 1996.
Słownik biograficzny Ziemi Pszczyńskiej, red. A. Łysko, Pszczyna 1995.
Słownik polskich teologów katolickich 1918–1981, T. 5: a-j, red. L. Grzebień, Warszawa 1983.
VI. Artykuły i prace zwarte
Badura A., Parafia kochłowicka i jej mieszkańcy w źródłach historycznych XVII i XVIII wieku, [w:] Materiały do dziejów Rudy Śląskiej, red. P. Greiner, M. Lubina, Ruda Śląska 2007.
Bańka J., Biskup Teofil Bromboszcz (1886–1937), pierwszy sufragan diecezji katowickiej, „Nasza Przeszłość”, T. 23: 1966.
Bańka J., Dekanat pszczyński w czasie reformacji protestanckiej i odrodzenia katolickiego na tle stosunków kościelnych Śląska, Chorzów 1937.
Bednarski D., Sieć parafialna Kościoła katolickiego na obszarze powiatu bieruńsko-lędzińskiego, [w:] Powiat bieruńsko-lędziński. Wspólnota samorządowa, środowisko przyrodnicze, dziedzictwo językowo-kulturowe, życie religijne, red. D. Walencik, Bieruń 2008.
Bigdoń R., Rozwój sieci parafialnej w miastach i osiedlach centralnej części Górnośląskiego Okręgu Przemysłowego w latach 1850–1914 (na przykładzie starej parafii NMP w Bytomiu oraz terenów z nią graniczących), „Studia Teologiczno-Historyczne Śląska Opolskiego”, T. 3: 1973.
Bukowska-Floreńska I., Rodzina na Górnym Śląsku, Katowice 2007.
Chrząszcz J., Fest-Schriftzur 50–jährigen Jubel-Feier der katholischen St. Barbara-Pfarrgemeinde in Königshütte O.-S., Königshütte 1902.
Czaplicki B., Górnośląski duszpasterz ks. Leopold Markiefka (1813–1882) i jego dzieła, Lubliniec-Kokotek 2014.
Czapliński M., Kaszuba E., Wąs G., Żerelik R., Historia Śląska, Wrocław 2002.
Davies N., Europa. Rozprawa historyka z historią, Kraków 1998.
Dąbrowski W., Górny Śląsk w walce o zjednoczenie z Polską (Źródła i dokumenty z lat 1918–1922), Katowice 1923.
Drabina J., Kult świętych w kościołach dekanatu bytomskiego w średniowieczu, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego”, T. 1302, R. 2008 („Studia Religiologiczne”, z. 41).
Dziećkowice, red. A. Liskowacka i R. Brom, Katowice 2005.
Fojcik J., Materiały do dziejów ruchu śpiewaczego na Śląsku, Katowice 1961.
Gawrecká M., Od podziału Śląska do Wiosny Ludów (1740–1848), [w:] Historia Górnego Śląska. Polityka, gospodarka i kultura europejskiego regionu, red. J. Bahlcke, D. Gawrecki, R. Kaczmarek, Gliwice 2011.
Gogola Z., Postawa Kościoła wobec wydarzeń społeczno-politycznych w Polsce na początku lat osiemdziesiątych XX wieku, „Folia Historica Cracoviensia”, T. 20: 2014.
Górecki P., Parafie i kościoły diecezji gliwickiej, Gliwice–Opole 2017.
Greiner P., Historia gospodarcza Górnego Śląska (XVI-XX wiek), [w:] Historia Górnego Śląska. Polityka, gospodarka i kultura europejskiego regionu, red. J. Bahlcke, D. Gawrecki, R. Kaczmarek, Gliwice 2011.
Hlond A., Rozporządzenie o zarządzie majątkiem kościelnym, Poznań 1935.
Jacewicz W., Woś J., Martyrologium polskiego duchowieństwa rzymskokatolickiego pod okupacją hitlerowską w latach 1939–1945, T. 5, Warszawa 1977.
Jeziorski H., Dekanat Tarnowskie Góry (diecezja gliwicka), Bytom – Sucha Góra 1995.
Jeziorski H., Dekanat żygliński (diecezja gliwicka), Bytom – Sucha Góra 1995.
Jeziorski H., Kościoły i parafie rzymskokatolickie na ziemi tarnogórskiej. Tarnowskie Góry 2006.
Kant B., Sztygar Bożej kopalni. Obrazki z życia Sługi Bożego Augusta Hlonda salezjanina. W 120. rocznicę urodzin, Warszawa 2001.
Karkosz A., Duszpasterstwo w dekanacie mysłowickim w latach 1922–1939, Mysłowice 2017.
Kisielewski J., Światła w mroku. Pięćdziesiąt lat pracy Towarzystwa Czytelni Ludowych 1880–1930, Poznań 1930.
KlochB., Początki i rozwój sieci parafialnej archiprezbiteriatu żorskiego (do pierwszej połowy XVI w.), „Zaranie Śląskie”, R. 2005, nr 10.
Knossalla J., Das Dekanat Beuthen O/S in seinemschlesische Teil, Katowice 1935.
Kopiczko A., Reorganizacja Kościoła katolickiego w Prusach na podstawie bulli „De salute animarum”, [w:] Kościół w Polsce. Dzieje i kultura, T. 12, red. J. Walkusz, Lublin 2013.
Kostyra D., Musialik A., Klimont matką kościołów, Bieruń 2001.
Kudera J., Historia kościoła parafialnego w Bieruniu, Bieruń 1996.
Kudera J., Historia parafii mysłowickiej, Mysłowice 1934.
Kumor B., Ustrój i organizacja Kościoła polskiego w okresie niewoli narodowej 1772–1918, Kraków 1980.
Kumor B.S., Dzieje diecezji krakowskiej do roku 1795, T. 4, Kraków 2002.
Kumor J., Die Seelsorgsgeistlichen der Dekanate Beuthen (schlesischer Anteil) und Pless in der Jahren 1601–1619, „Archiv für Schlesische Kirchengeschichte”, T. 36: 1978.
Kupka J., 400-lecie Parafii Narodzenia Św. Jana Chrzciciela w Bojszowach, Bojszowy [1997].
Kurzeja J., Rozwój średniowiecznej sieci parafialnej w dekanacie Oświęcim, „Roczniki Humanistyczne”, T. 27: 1979, z. 2.
Kutrzeba S., Polska Odrodzona 1914–1939, Kraków 1988.
Łukomski G., Walka o kresy zachodnie 1918–1921. (Szkice historyczne), Kościan 1991.
Łysko S., Rejestr zakładów hutniczych na Górnym Śląsku w połowie XIX wieku, „Zeszyty Gliwickie”, T. 6: 1968.
Łysko S., Tradycje przemysłowe, [w:] Zabytki ludowej kultury na Śląsku i w Częstochowskiem, red. B. Bazielichowa, Bytom 1975.
MachaJ., Monografia Starego Chorzowa, parafii św. Marii Magdaleny, [w:] Chorzów (Stary). Trzy historie, Katowice 2007.
Main I., Rozwój sieci parafialnej w dekanacie Pszczyna do końca XVIII wieku, „Roczniki Humanistyczne”, T. 45: 1997, z. 2.
Malik R., Średniowieczne lokacje miejskie w granicach kasztelanii chrzanowskiej, „Wiadomości Konserwatorskie”, R. 2005, nr 18.
Maroń F., Proces kształtowania się wschodniej granicy biskupstwa wrocławskiego na tle wydarzeń politycznych przełomu XVIII i XIX wieku. Przyczynek do genezy ustaleń bulli „De saluteanimarum”, „Śląskie Studia Historyczno-Teologiczne”, T. 4: 1971.
Maroń F., Stulecie dekanatu mysłowickiego na tle problemów narodowych i społecznych związanych z rozwojem przemysłowym, „Śląskie Studia Historyczno-Teologiczne”, T. 3: 1970.
Michalkiewicz S., Zjednoczenie Górnego Śląska z Rzecząpospolitą, [w:] 60-lecie powstań śląskich, Katowice 1981.
Monografia gminy i parafii Chełm Śląski, red. J. Myszor, Chełm Śląski 2004.
Myszor J., Duszpasterstwo parafialne na Górnym Śląsku w latach 1821–1914, Katowice 1991.
Nowack A., Die Seelsorgsgeistlichen des Dekanats Pless in den Jahren 1655 und 1720, „Archivfürschlesische Kirchengeschichte”, T. 40: 1982.
Nowack A., Geschichte der Landpfarreien des Archipresbyterates Sohrau O.-S., Oppeln 1912.
Nowakowski A., Dzieje ustroju i prawa księstwa siewierskiego, Warszawa 1992.
Ogrodziński W., Dzieje dzielnicy śląskiej „Sokoła”, Związek Polskich Towarzystw Gimnastycznych „Sokół”, Katowice 1937.
Olszar H., Dekanat gorzycki. Powstanie, położenie, sieć parafialna i duchowieństwo, Krzyżanowice 2016.
Olszar H., Zespolenie modlitwy i pracy. 25 lat Metropolii Katowickiej czyli Górnośląskiej, Katowice 2017.
Parafia Bogucicka. Tradycja i współczesność, red. W. Świątkiewicz, J. Wycisło, Katowice 2000.
Pawlik J., Rozwój sieci parafialnej na Górnym Śląsku w latach 1870–1960, „Roczniki Humanistyczne”, T. 29: 1981, z. 2.
Piernikarczyk J., Historia górnictwa i hutnictwa na Górnym Śląsku, Katowice 1936.
Piwowarczyk A., Dekanat Mysłowicki w przeszłości i współcześnie, [w:] W 140. rocznicę utworzenia Dekanatu Mysłowickiego (1868–2008). Problematyka społeczno-oświatowa – przeszłość i teraźniejszość, red. A. Lipski, Mysłowice 2008.
Ponczek M., Towarzystwo Gimnastyczne „Sokół” na Górnym Śląsku. Zarys dziejów 1895–1939, Katowice 1987.
Problem polsko-niemiecki w traktacie wersalskim, red. J. Pajewski, Poznań 1933.
Prokop K.R., Poczet biskupów krakowskich, Kraków 1999.
Przybyszewski B., Zarys dziejów diecezji krakowskiej, cz. 3: Czasy najnowsze, Kraków 1998.
Rajman J., Pogranicze śląsko-małopolskie w średniowieczu, Kraków 2000.
Reiter J., Towarzystwo Oświaty na Śląsku im. św. Jacka, Opole 1968.
Sapia-Drewniak E., Działalność oświatowa polskich towarzystw na Górnym Śląsku na przełomie XIX i XX stulecia, SPI, T. 19: 2016, z. 2.
Skworc W., Budownictwo kościołów w diecezji katowickiej w latach 1945–1989, Katowice 1996.
Smogorzewski K., Sprawa Górnego Śląska na konferencji pokojowej w Paryżu, Katowice 1935.
Smołka L., Polak wielkich zasług – biskup sufragan diecezji katowickiej Teofil Bromboszcz (1886–1937), [w:] Z dziejów Galicji, Śląska, Polski i Niemiec. Prace ofiarowane Profesorowi Adamowi Galosowi w 70. rocznicę urodzin, red. M. Czapliński, R. Gelles, K. Matwijowski, Wrocław 1994.
Sobańska B., Sobański A., Biskupi Komitet Pomocy Uwięzionym i Internowanym, „Śląskie Studia Historyczno-Teologiczne”, T. 22: 1989, s. 51–54.
Sulik A., Historia Mysłowic do 1922 roku, Mysłowice 2000.
Sulik A., Historia Mysłowic 1922–1945, Mysłowice 2011.
Szejnert M., Czarny ogród, Kraków 2007.
Świątkiewicz W., Teologia i wybór. Socjologiczne studium religijności na Górnym Śląsku, Katowice – Wrocław 1997.
Urban W., Ostatni etap dziejów Kościoła w Polsce przed nowym tysiącleciem (1815–1965), Rzym 1966.
Walencik D., Przeszłość historyczna Imielina i jego mieszkańców, Imielin 2003.
Weltzel A., Geschichte des Ratiborer Archipresbyterats. Historisch topographischstatistische Beschreibung der zu demselben gehörigen Kirchen, Kapellen, Schulen usw. Als Ergänzung der Kirchengeschichte Ratibors und als Beiträge zur Adelsgeschichte Oberschlesiens aus Urkunden und amtlichen Acten, Ratibor 1885.
Wojtasn M., Akta wizytacji dekanatów bytomskiego i pszczyńskiego dokonanej w roku 1598 z polecenia Jerzego kardynała Radziwiłła, biskupa krakowskiego, Katowice 1938.
Zielińskin Z., Kościół w Polsce 1944–2002, Radom 2003.
Zielińskiv Z., Papiestwo i Papieże dwóch ostatnich wieków, Warszawa 1999.
Zimniak S., Dusza wybrana. Salezjański rodowód kardynała Augusta Hlonda Prymasa Polski, Warszawa – Rzym 2003.
