Malarstwa Józefa Czapskiego – rozwój po okręgu

Słowa kluczowe: malarstwo, postimpresjonizm, Józef Czapski, Maisons-Laffitte

Abstrakt

Artykuł poświęcony jest twórczości Józefa Czapskiego, polskiego malarza, pisarza, epistolografa i diarysty, zmarłego w 1993 r. w Maisons-Laffitte. Artysta angażował się za życia również w sprawy ludzkie i w politykę. Niniejszy artykuł zajmuje się wyłącznie jego malarstwem. Po krótkim przedstawieniu biografii artystycznej Czapskiego dokonana została pogłębiona analiza jego dzieł. W artykule wykorzystane zostały listy i wspomnienia artysty oraz podstawowa literatura przedmiotu. Z przeprowadzonej analizy wynika, że twórczość Czapskiego jest zamknięta, nie przybędzie żadna nowa praca, ani rysunkowa, ani malarska, zarazem jednak jest otwarta, ponieważ wątki malarstwa Czapskiego pozostały niedomknięte. Dzieła Czapskiego są zbiorem uporządkowanym w tym sensie, że można wyróżnić linię okręgu, wzdłuż którego się układają. Z tym że początek drogi nie pokrywa się z jej końcem. Czapski porzuca swe pierwsze, raczej nieudolne prace ekspresjonistyczne, podejmując wyzwanie postimpresjonizmu sensu largo. Jednak nie satysfakcjonuje go wizja postimpresjonizmu i malarstwo skoncentrowane na czystych delektacjach barwnych. Powraca do pierwotnych zainteresowań de lhorreur de la vie, wchłaniając nauki i doświadczenia, które dało mu życie oraz przetrawienie i w konsekwencji porzucenie postimpresjonizmu. A więc kolor, rozumiany nie tak, jak go pojmował impresjonizm, lecz raczej tak, jak ekspresjonizm, jednak temperowany szkołą postimpresjonistyczną i sztuką francuską. Malarstwo Czapskiego zatacza krąg: droga zaczyna się „straszną głową”, doświadcza postimpresjonizmu i rozkwita malarstwem obrazującym l’horreur de la vie i niepokój skryty w ostrych barwach ostatnich pejzaży. Autor określa dorobek Józefa Czapskiego jako wielki, o czym decyduje ostatecznie jego twórczość, która skupia w sobie, niczym zwornik, wszystkie wątki: artysty malarza, pisarza oraz człowieka oddanego sprawom publicznym.

Bibliografia

„List Józefa Czapskiego do Zygmunta Mycielskiego z dnia 25.11.85”, Kamerton 57 (2013), 55.

„List Józefa Czapskiego do Zygmunta Mycielskiego z dnia 16.12.85”, Kamerton 57 (2013), 60.

„List Józefa Czapskiego do Zygmunta Mycielskiego, 8.04.86”, Kamerton 57 (2013), 64.

„List Józefa Czapskiego do Zygmunta Mycielskiego z dnia 17.09.86”, Kamerton 57 (2013), 74.

Listy Rainera Marii Rilkego do Klary Rilke-Westhoff, list z 12 X 1907, przeł. i oprac. Tomasz Ososiński (Gdańsk: słowo/obraz terytoria, 2016).

Albers Josef, Interaction of Color (New Haven and London: Yale University Press, 1963).

Cybis Jan, Notatki malarskie, Dzienniki 1956–1966, zapis z roku 1961, bliższej daty brak (Warszawa: PIW, 1980).

Journal des avant-gardes: les années vingt, les années trente. Texte de Jean-Luc Daval (Genève: Editions d’Art Albert Skira, 1980).

Czapski Józef, Oko (Paryż: Instytut Literacki, 1960).

Czapski Józef, Wspomnienia starobielskie (Warszawa: Niezależna Oficyna Wydawnicza, 1979).

Czapski Józef, Patrząc (Kraków: Znak, 1983).

Czapski Józef, „Pamiętając”, Zeszyty literackie 44/4 (1993).

Czapski Józef, Wyrwane strony (Paris: Les Éditions Noir sur Blanc, 1993). Czapski Józef, Na nieludzkiej ziemi (Kraków: Znak, 2011).

Giżycki Marcin, Słownik kierunków, ruchów i kluczowych pojęć sztuki drugiej połowy XX wieku (Gdańsk: słowo/obraz terytoria, 2002).

Leymarie Jean, Monnier Geneviève, Rose Bernice, Histoire d’un Art. Le Dessin (Genève: Editions d’Art Skira SA, 1979).

Lalewicz Janusz, Przedstawianie i znaczenie. Próba analizy semiologicznej rysunku (Gdańsk: słowo/obraz terytoria, 1995).

Nowak Janusz S., przedmowa do: Nie liczy się realizm, czy antyrealizm. Liczy się prawda. Pawilon Józefa Czapskiego. Przewodnik, opracowanie Janusz Nowak, (Kraków: Muzeum Narodowe w Krakowie, 2016).

Władysław Stróżewski, O wielkości (Kraków: Znak, 2002).

Taranczewski Paweł, „Hanna Rudzka-Cybisowa o Krakowie i Paryżu”, Porta Aurea 4 (1998): 99–113.

Skoczek Elżbieta, „Max Beckmann: cham i rzeźnik”, http://wsztuce.com/max-beckmann-cham-i-rzeznik/ (dostęp: 4.06.2021).

Opublikowane
2020-11-25
Jak cytować
Taranczewski, P. (2020). Malarstwa Józefa Czapskiego – rozwój po okręgu. Rocznik Filozoficzny Ignatianum, 26(1), 169-190. https://doi.org/10.35765/rfi.2020.2601.11
Dział
Artykuły