Symbole w przestrzeni miejskiej Częstochowy przekaźnikiem tradycji, wartości oraz sztuki
Abstrakt
Częstochowa, której początki sięgają XI wieku, jest miastem położonym w województwie śląskim. Prawa miejskie otrzymała w 1356 roku. To największe centrum kultu religijnego w Polsce, do którego w 2022 roku przybyło z całego świata 2,5 mln pielgrzymów, a ich celem była Jasna Góra. Częstochowa jest miastem akademickim, rozwijającym się ośrodkiem kultury i sztuki. Artykuł poświęcony jest zarówno historycznym, jak i współczesnym obiektom Częstochowy, których najważniejszą wartością jest ich wymiar symboliczny. Autorka zaprezentowała obiekty religijne, architektoniczne, artystyczne, które są upamiętnieniem ważnych postaci dla historii miasta związanych z literaturą, teatrem, malarstwem, rzeźbą oraz działalnością społecznikowską na rzecz mieszkańców. Przedmiotem badań jest analiza pod kątem przeobrażeń współczesnych znaczeń i symboli, którym poddana została przestrzeń krajobrazowa jednej z najsłynniejszych arterii miejskich, jaką jest Aleja Najświętszej Maryi Panny. Tematyka badań dotyczy analizy przykładów obiektów artystycznych zlokalizowanych na obszarze głównej arterii miasta oraz sąsiadującego z nią Starego Rynku położonego w dzielnicy zwanej Starym Miastem, którymi przemieszczają się nie tyko mieszkańcy i turyści, ale także rzesze pielgrzymów krajowych i zagranicznych zmierzających do dominującego w krajobrazie miejskim Sanktuarium Jasnogórskiego. W tej przestrzeni miejskiej znalazła swoje miejsce także sztuka, którą uznano za dobre tło i scenę dla działań artystycznych w postaci m.in. rzeźb, pomników i murali upamiętniających twórczość artystów, tworząc w ten sposób przestrzeń do rozmyślań, emocji i wspomnień. Artykuł kończą rozważania, czy we współczesnych czasach można połączyć dążenie do tworzenia nowoczesnej przestrzeni publicznej z zachowaniem ciągłości historycznej i niezaprzeczalnych miejskich wartości.
Bibliografia
Białostocki Jan, Sztuka cenniejsza niż złoto, t. II (Warszawa: PWN, 1974). Biegańska Mieczysława, Biegański Władysław, Władysław Biegański: życie i praca (Warszawa: Wydawnictwo Kasy im. Mianowskiego, Instytut Popierania Nauki, 1930).
Braun Juliusz, Częstochowa urbanistyka i architektura (Warszawa: Wydawnictwo Arkady, 1977).
Franta Anna, Reżyseria przestrzeni. O doskonaleniu przestrzeni publicznej miasta (Kraków: Politechnika Krakowska, 2004).
Jackowski Antoni, Święta przestrzeń świata (Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2003).
Kosiński Wojciech, Miasto i piękno miasta (Kraków: Wydawnictwo Politechniki Krakowskiej, 2011).
Lorens Piotr, Tematyzacja przestrzeni publicznej miasta (Gdańsk: Wydawnictwo Politechniki Gdańskiej, 2008).
Lynch Kevin, Obraz miasta (Kraków: Wydawnictwo Archivolta, 2011). Nadworski Henryk, Sacrum przestrzeni kościelnych (Kielce: Wydawnictwo Jedność, 2005).
Pawlikowska-Piechotka Anna, Wartości kultura a zrównoważony rozwój miasta (Warszawa: Instytut Gospodarki Przestrzennej i Komunalnej, 1998).
Piasecka Małgorzata, Sętkowski Juliusz, Sienkiewicz. IV LO im. H. Sienkiewicza w Częstochowie 1862–2012 (Częstochowa: Muzeum Częstochowskie, 2012). Rozanow Zofia, Smulikowska Ewa (oprac.), Częstochowa. Część 1. Stare i Nowe Miasto Katalog Zabytków Sztuki (Warszawa: Wydawnictwo Instytut Sztuki PAN, 1995).
Suleja Włodzimierz, Józef Piłsudski (Wrocław–Warszawa–Kraków: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1995).
Snoch Bogdan, Mała encyklopedia Częstochowy (Częstochowa: Wydawca Towarzystwo Przyjaciół Częstochowy, 2002).
Wallis Aleksander, Socjologia przestrzeni, wyb. i oprac. Elżbieta Grabska-Wallis, Maria Ofierska; posłowie Janusz Ziółkowski (Warszawa: Niezależna Oficyna Wydawnicza, 1990).
Malinowska-Petelenz Beata, „Między tradycją a nowoczesnością, czyli współczesne sacrum w przestrzeni miejskiej”, Czasopismo Techniczne. Architektura 102 (2005) 9-A.
Tubielewicz-Michalczuk Malwina, „Selected Educational Buildings and Their Role in Contemporary Education, on the Example of Częstochowa”, Przestrzeń i Forma 53 (2023): 91–108.
Tubielewicz-Michalczuk Malwina, “The Public Spaces of Częstochowa in the 21st Century”, w: Architecture in Perspective 13, eds. Perinkova Martina, Juttnerova Sandra, Videcka Lucie (Ostrava: Technical University of Ostrava, 2019), 111–113.
Copyright (c) 2023 Uniwersytet Ignatianum w Krakowie
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Rocznik przyjmuje do druku wyłącznie materiały, które nie wchodzą w żaden konflikt interesów, żaden konflikt z prawem autorskim itp. Redakcja prowadzi działania przeciw: plagiatom, ghostwriting1, guest/honorary authorship2 itp. Autor pracy zbiorowej, który jest pierwszy na liście, bierze na siebie odpowiedzialność i ma obowiązek przedstawić wkład wszystkich współautorów. Jeśli publikacja powstała dzięki dedykowanym środkom finansowym, należy ujawnić to np. w Podziękowaniu, przypisie itp. Ew. przedruki wymagają jawnego zgłoszenia i okazania odpowiedniego pozwolenia wydawniczego. Autorzy / Recenzenci nierzetelni narażają się na reakcję właściwą stosownym instytucjom.
______
1 Ma to miejsce, gdy osoba mająca istotny wkład jest pominięta na liście Autorów czy w Podziękowaniu.
2 Zachodzi, gdy na liście autorskiej pojawia się osoba mająca znikomy/żaden udział w pracy.