Filozofia i literatura

Komplikacje i transakcje

Abstrakt

Niniejszy artykuł omawia kwestie relacji między filozofią a literaturą, ich wzajemnych uwikłań, różnic i podobieństw. Celem tekstu jest namysł nad różnymi koncepcjami prezentującymi zależności między tymi dwoma dyskursami. Stanowisko pierwsze głosi odrębność filozofii i literatury, stanowisko drugie osłabia granice między nimi. Ten drugi pogląd ma swoje dwie wersje: jedna głosi osłabienie odrębności dyskursów w imię znaczenia czy wskazywanych sensów, druga zaś akcentuje ich wewnętrzne uwikłanie, które można by opisać w odniesieniu do dwóch zjawisk – literackości filozofii i filozoficzności literatury. Kolejnymi poruszanymi przez autora zagadnieniami są filozofia egzystencjalna jako szczególny przykład koincydencji literatury i filozofii oraz filozofia literatury jako dyscyplina eksponująca między innymi filozoficzność literatury oraz filozoficzno-metodologiczne podstawy jej badań. Interpretacji poddane zostały klasyczne dzieła Platona oraz innych filozofów starożytnej Grecji, prace Romana Ingardena, Johna Austina, Tadeusza Komendanta, Alberta Camusa i Martina Heideggera. Analiza tych dzieł skonfrontowana została z lekturą takich pisarzy jak Fiodor Dostojewski, Franz Kafka, Herman Hesse, Witold Gombrowicz oraz Tadeusz Różewicz. Artykuł ma charakter teoretyczny i wpisuje się w dyscyplinę zwaną filozofią literatury. Autor przyjmuje w nim perspektywę hermeneutyczną, zaznaczając jednak, że hermeneutyka nie jest metodą w sensie ścisłym. Tekst stawia tezę o wzajemnym uwikłaniu dyskursu filozoficznego i literackiego, mimo że historycznie niejednokrotnie podkreślano odrębność tych dwóch porządków.