Královská koruna odměnou

První královské tituly v Čechách – Vratislav II., Vladislav II., Přemysl Otakar I

Abstrakt

Autor artykułu bada relacje kronikarzy dotyczące nadania lub przyznania królewskiego tytułu czeskiemu władcy od pierwszej koronacji królewskiej (Wratysław II) aż do ostatecznego ustanowienia państwa czeskiego jako królestwa pod rządami Przemysła Ottokara I oraz zmieniającą się interpretację tych wydarzeń w czeskiej historiografii średniowiecznej. Współcześni im kronikarze, tacy jak dziekan praski Kosmas, kanonik praski Wincenty, opat Milevska Jarloch czy nieznany praski kanonik na przełomie XII i XIII wieku, zasadniczo przedstawiali te wydarzenia zgodnie z historyczną rzeczywistością jako nagrodę za zasługi już oddane lub oczekiwane w przyszłości. Z biegiem czasu interpretacja tych wydarzeń ulega zmianie, a relacja „służba–nagroda” zostaje osłabiona. Rzecznik czeskiej szlachty na początku XIV wieku, tzw. Dalimil, przedstawiał nagrodę w postaci królewskiej korony w sposób niejednoznaczny, dostosowując narrację do swojej wizji historii Czech, w której decydującą rolę odgrywała szlachta, oraz do swojej niechęci wobec Niemców. Według niego to właśnie szlachta miała wybrać „koronę” dla Wratysława jako nagrodę dla czeskiego władcy. Władysław II według tzw. Dalimila miał wzbudzić niezadowolenie czeskich panów, ponieważ sprowadzał do kraju Niemców z Ratyzbony, gdzie miał zostać koronowany. Tzw. Dalimil zmodyfikował również przyczynę nadania korony Przemysłowi Ottokarowi I i rozszerzył „nagrodę” o inne korzyści. Přibík Pulkava z Radenína przedstawił wszystkie te wydarzenia w duchu oficjalnej ideologii Karola IV. Umiejscowił on początki królewskiego tytułu czeskiego władcy w najdawniejszych czasach. Korona nie była nagrodą za zasługi, lecz królestwo czeskie było potrzebne cesarzowi i Rzeszy jako następca dawnego Królestwa Morawskiego. Přibík Pulkava z Radenína, zgodnie z zamierzeniami Karola IV, podkreślał przede wszystkim przywileje nadawane czeskiemu władcy przy tych okazjach.