Rola pojęcia odpowiedzi właściwej w logice pytań

Uwagi i postulaty metodologiczne

Abstrakt

Zawarte w artykule uwagi dotyczą głównie roli pojęcia tzw. odpowiedzi właściwej w logice pytań. Celem tych uwag jest uzasadnienie postulatu oparcia jakiejkolwiek logiki pytań na takiej koncepcji struktury pytań i odpowiedzi, w której pojęcie odpowiedzi właściwej jest ściśle określone. Postulat ten jest adresowany do każdej logiki pytań, choć jest on poparty i zilustrowany głównie analizami i uwagami porównawczymi odnoszącymi się do koncepcji opartych na teorii pytań Ajdukiewicza oraz do najnowszych ujęć inferencyjnej logiki erotycznej (IEL). Analizy potwierdzają, że pojęcie odpowiedzi właściwej jest podstawowe w teoriach pytań, jest bowiem zakładane w definicjach niemalże wszystkich pojęć odnoszących się do pytań i odpowiedzi. W koncepcji Ajdukiewicza jest użyte wprost na przykład w definicjach warunków właściwego postawienia pytania oraz odpowiedzi całkowitych i odpowiedzi wyczerpujących. W IEL występuje wprost w definicjach: pytania trafnego, pojęcia założenia pytania (i jego odmian), relacji ewokowania pytania (przez zbiór zdań oznajmiających) i implikowania pytania (przez inne pytanie) itd.

Dlatego to podstawowe pojęcie powinno być dobrze zdefiniowane. Postulat ten dotyczy zwłaszcza takich teorii pytań, w których w języku symbolicznym dowodzi się twierdzeń dotyczących pytań i odpowiedzi – jak jest w IEL, w której jednak brak ścisłej definicji pojęcia odpowiedzi właściwej (są tylko ogólnikowe, pragmatyczne określenia sformułowane w języku naturalnym). W stronę dobrej definicji pojęcia odpowiedzi właściwej idzie określenie – przyjmowane przez Ajdukiewicza i w koncepcjach doń nawiązujących – że odpowiedź właściwa to taka, której budowa jest określona przez schemat struktury pytania. Określenie to powinno być jednak uzupełnione o trafną i ogólną koncepcję struktury pytań, której w zastanych koncepcjach brak. Dla potwierdzenia słuszności sformułowanego postulatu, w artykule zaproponowano nowe wyniki osiągnięte w teorii pytań, w której idee Ajdukiewicza są rozwinięte i uzupełnione o pełne ujęcie struktury pytań i dobrze zdefiniowane, tj. w sposób ogólny i ścisły, pojęcie odpowiedzi właściwej.