Jan Długosz o królowej Jadwidze Andegaweńskiej w podróży

Abstrakt

Celem artykułu jest przedstawienie podróży odbywanych w drugiej połowie XIV w. przez Jadwigę Andegaweńską, żonę pierwszego władcy z dynastii Jagiellonów na polskim tronie. Władysław Jagiełło sprawował rządy na rozległym obszarze państw polskiego i litewskiego – podobnie jak inni europejscy monarchowie – poprzez system objazdów. Jadwiga towarzyszyła małżonkowi w wykonywaniu monarszych obowiązków, a niekiedy go zastępowała, ale jej wyjazdy nie miały charakteru wyłącznie politycznego czy reprezentacyjnego. Królowa podróżowała także, a może nawet przede wszystkim, w celach rodzinno-towarzyskich i prywatnych. Podczas swych wojaży najczęściej odwiedzała małopolskie królewszczyzny, rzadziej natomiast kierowała się do innych regionów państwa czy poza jego granicę. Źródło użyte w badaniach ma charakter narracyjny i – co trzeba zastrzec – nie pochodzi bezpośrednio z okresu życia Jadwigi Andegaweńskiej. Są to późniejsze o kilkadziesiąt lat Roczniki Jana Długosza, informujące – nie zawsze bezbłędnie – o czasie i miejscu podjętej przez królową wyprawy. Pozwalają jednak – w dalece większym stopniu niż inne źródłapoznać okoliczności, jakie skłaniały małżonkę Władysława Jagiełły do opuszczania murów Wawelu. Opracowanie tematu jest możliwe również dzięki itinerarium królowej Jadwigi, zestawionemu przez Grażynę Rutkowską, umożliwiającemu przeprowadzenie analiz wykraczających poza ustalenia dotyczące harmonogramu tych wyjazdów oraz skorygowanie przekazu polskiego dziejopisarza. Przyjęcie w literaturze podziału królewskich wojaży na „małe” i „duże” pozwala dostrzec różnicę nie tylko w zasięgu terytorialnym, ale przede wszystkim w charakterze i celu podróży odbywanych przez Jadwigę. Królowa chętnie przebywała w małopolskich królewszczyznach wykorzystując czas na rekreację, ale gdy zachodziła taka konieczność, podejmowała także wysiłek związany z przejazdem do dalej położonych miejscowości, by włączać się w realizację polityki państwowej.