Nuncjusze prascy oraz ich stosunek do innowierców na przełomie XVI i XVII wieku
Abstrakt
Miejscem pobytu cesarza Rudolfa II na przełomie XVI i XVII w. była Praga, która stała się również centrum międzynarodowej dyplomacji oraz siedzibą dyplomatów z różnych mocarstw. Należeli do nich także stali nuncjusze apostolscy, którzy na dworze cesarskim reprezentowali papieża będącego głową Kościoła katolickiego, jak również władcą suwerennego Państwa Kościelnego. W trakcie ich wieloletniej i ciągłej pracy w stolicy Królestwa Czeskiego musieli pogodzić się z faktem, że ich rezydencja znajduje się w wyraźnie niekatolickim mieście, gdzie nawet jedna z konfesji korzystała z pełnej ochrony prawnej państwa. Praca oparta na korespondencji nuncjuszy oraz kolejnych powiązanych z tym źródłach w kontekście rozwoju ziem czeskich analizuje sposób, w jaki dyplomaci apostolscy podchodzili do swego bezpośredniego otoczenia z punktu widzenia różnic konfesyjnych. Pierwszoplanowo jednak bada, czy istniały dla nich jakiekolwiek akceptowalne odmiany podejścia do innowierców, czy i w jakim stopniu można było utrzymywać z nimi relacje oraz w których dziedzinach działalności dyplomatycznej dla nuncjuszy przekraczanie granicy konfesyjnej zasadniczo nie było możliwe. Z przeprowadzonego badania wynika zatem, że z jednej strony nie było realnie możliwe całkowite wyeliminowanie kontaktów z niekatolikami, a w niektórych przypadkach negocjacje z nimi uznano nawet za konieczne, ważne lub przynajmniej dopuszczalne. Z drugiej strony byliśmy świadkami prób jasnego zdefiniowania i oddzielenia się od różnych nurtów wyznaniowych i ich wyznawców, zwłaszcza jeśli otaczające społeczeństwo mogło ewentualnie interpretować kontakty w niewłaściwy sposób, podważając tym samym wiarygodność stanowiska nuncjusza papieskiego jako przedstawiciela dyplomatycznego papieża.
Bibliografia
Archivio Apostolico Vaticano, Fondo Borghese, serie II, 152.
Archivio di Stato Roma, Fondo Santacroce 87.
Die Hauptinstruktionen Clemens VIII. für die Nuntien und Legaten an den Europäischen
Fürstenhöfen (1592–1605), bearb. Klaus Jaitner (Tübingen: Max Niemeyer Verlag, 1984).
Epistulae et acta Antonii Caetani 1607–1611. Pars V. Julius 1609 – Februarius 1611, ed.
TomášČernušák (Pragae: Academia, 2017).
Epistulae et acta Caesaris Speciani 1592–1598. Pars I (Mai 1592–Dezember 1592), ed. Alena Pazderová (Pragae: Archivum Nationale, 2016).
Epistulae et acta Johannis Stephani Ferrerrii 1604–1607. Pars I (1604), ed. Zdeněk Kristen (Pragae: Institutum historicum, 1944).
Instruktionen und Relationen für die Nuntien und Legaten an den europäischen Fürstenhofen von Sixtus V. bis Innozenz IX. (1585–1591), bearb. Klaus Jaitner (Freiburg im Breisgau: Verlag Herder, 2021).
Le istruzioni generali di Paolo V. ai diplomatici pontifici 1605–1621, a cura di Silvano Giordano (Tübingen: Max Niemeyer Verlag, 2003).
Nuntiaturen des Orazio Malaspina und des Ottavio Santacroce. Interim des Cesare dell‘Arena (1578–1581), [Nuntiaturberichte aus Deutschland III/10], bearb. Alexander Koller (Berlin– Boston: De Gruyter, 2012).
Nuntiatur Giovanni Dolfins 1575–1576 [Nuntiaturberichte aus Deutschland III/8], Daniela Neri (bearb.) (Tübingen: Max Niemeyer Verlag, 1997).
Blet Pier, Histoire de la Représentation Diplomatique du Saint Siège des origines à l’aube du XIXe siècle (Città del Vaticano: Archivio Vaticano, 1982).
Černušák Tomáš et al., The Papacy and the Czech Lands. A History of Mutual Relations (Prague: Institute of History; Rome: Istituto Storico Ceco di Roma, 2016).
Černušák Tomáš, Marek Pavel, Gesandte und Klienten. Päpstliche und spanische Diplomaten im Umfeld von Kaiser Rudolf II. (Berlin–Boston: De Gruyter, 2020).
David V. Zdeněk, Finding the Middle Way. The Utraquists’ Liberal Challenge to Rome and Luther (Washington, DC: Woodrow Wilson Center Press; Baltimore: The Johns Hopkins University Press, 2003).
Eberhard Winfried, Konfessionsbildung und Stände in Böhmen 1478–1530 (München–Wien: R. Oldenbourg Verlag, 1981).
Feldkamp F. Michael, La diplomazia pontificia (Milano: Jaca Book, 1995).
Fejtová Olga, „Já pevně věřím a vyznávám...“. Rekatolizace na Novém Městě Pražském v době předbělohorské (Praha: Scriptorium; Ústí nad Labem: Filozofická fakulta Univerzity Jana Evangelisty Purkyně, 2012).
Just Jiří et al., Luteráni v českých zemích v proměnách staletí (Praha: Lutherova společnost, 2009).
Kavka František, Anna Skýbová, Husitský epilog na koncilu tridentském a původní koncepce habsburské rekatolizace Čech. Počátky obnoveného pražského arcibiskupství (Praha: Universita Karlova, 1969).
Kettering Sharon, Patrons, Brokers, and Clients in Seventeenth-Century France (New York: Oxford University Press, 1986).
Koller Alexander, Imperator und Pontifex. Forschungen zum Verhältnis von Kaiserhof und römischer Kurie im Zeitalter der Konfessionalisierung (1555–1648) (Münster: Aschendorff Verlag, 2012).
Luhmann Niklas, Vertrauen. Ein Mechanismus der Reduktion sozialer Komplexität (Konstanz– München: UVK Verlagsgesellschaft, 2014).
Macek Josef, Faith and Piety of the Jagiellonian Age (Prague: Argo, 2001).
Misztal A. Barbara, Trust in Modern Societies. The Search for the Bases of Social Order (Cambridge: Polity Press, 1996).
Ohlidal Anna, “Präsenz und Präsentation. Strategien konfessioneller Raumbesetzung in Prag um 1600 am Beispiel des Prozessionswesens”, in: Formierung des konfessionellen Raumes in Ostmitteleuropa, ed. Evelin Wetter (Stuttgart: Franz Steiner Verlag, 2008), 207–217.
Pieper Anton, Zur Entstehungsgeschichte der ständigen Nuntiaturen (Freiburg im Breisgau: Herder‘sche Verlagshandlung, 1894).
Ăíčan Rudolf, The History of the Unity of Brethern. A Protestant Hussite Church in Bohemia and Moravia (Bethlehem: Moravian Church in America, 1992).
Stloukal Karel, Papežská politika a císařský dvůr pražský na předělu XVI. a XVII. věku (Praha: Filosofická fakulta Univerzity Karlovy, 1925).
Vetrauen. Die Grundlage des sozialen Zusammenhalts, hrsg. Martin Hartmann, Claus Offe, Frankfurt a. M. – New York: Campus Verlag, 2001).
Walf Knut, Die Entwicklung des päpstlichen Gesandtschaftswesens in dem Zeitabschnitt zwischen Dekretalenrecht und Wiener Kongress (1159–1815) (München: Max Hueber Verlag, 1966).
Černušák Tomáš, “Nunciatura u císařského dvora v prvních letech vlády Rudolfa II. a české země”, Český časopis historický 111 (2013): 728–742.
Janáček Josef, “Italové v předbělohorské Praze (1526–1620)”, Pražský sborník historický 16 (1983): 77–118.
Marek Pavel, “Cardinal Purple for Maximilian of Pernstein. A Contribution to Aristocratic Women’s Political Communication”, Theatrum Historiae 23 (2018): 97–111.
Stloukal Karel, “Počátky nunciatury v Praze. Bonhomini v Čechách v letech 1581–1584”, Český časopis historický 34 (1928): 1–24, 237–279.
Tremml-Werner Birgit, Goetze Dorothée, “A Multitude of Actors in Early Modern Diplomacy”, Journal of Early Modern History 23 (2019): 407–422.
Vácha Štěpán, “Sub utraque, sub una: eine Quelle zur sakralen Topographie des rudolphinischen Prag (zum Jahre 1618)”, Studia Rudolphina 12–13 (2013): 116–133.
Copyright (c) 2022 Akademia Ignatianum w Krakowie
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Rocznik przyjmuje do druku wyłącznie materiały, które nie wchodzą w żaden konflikt interesów, żaden konflikt z prawem autorskim itp. Redakcja prowadzi działania przeciw: plagiatom, ghostwriting1, guest/honorary authorship2 itp. Autor pracy zbiorowej, który jest pierwszy na liście, bierze na siebie odpowiedzialność i ma obowiązek przedstawić wkład wszystkich współautorów. Jeśli publikacja powstała dzięki dedykowanym środkom finansowym, należy ujawnić to np. w Podziękowaniu, przypisie itp. Ew. przedruki wymagają jawnego zgłoszenia i okazania odpowiedniego pozwolenia wydawniczego. Autorzy / Recenzenci nierzetelni narażają się na reakcję właściwą stosownym instytucjom.
______
1 Ma to miejsce, gdy osoba mająca istotny wkład jest pominięta na liście Autorów czy w Podziękowaniu.
2 Zachodzi, gdy na liście autorskiej pojawia się osoba mająca znikomy/żaden udział w pracy.
