Stylistyka i symbolika współczesnych obiektów sakralnych archidiecezji częstochowskiej
Abstrakt
Kościoły katolickie wybudowane na terenie archidiecezji częstochowskiej od roku 1945 do współczesności cechuje duża różnorodność stylistyczna. Celem pracy jest przedstawienie rozwoju form i stylistyki obiektów sakralnych we wskazanym okresie. Praca powstała w wyniku badań własnych autorki przeprowadzonych na obszarze archidiecezji częstochowskiej. Obiekty sakralne powstające zaraz po II wojnie światowej realizowane były w dwóch różnych konwencjach estetycznych. Wznoszono kościoły o charakterze zachowawczym, nawiązujące do stylistyki poprzednich epok, budowane w stylu zwanym synkretyzmem, oraz budowle modernistyczne. W latach 60. i 70. ubiegłego stulecia dominującą w budownictwie sakralnym tendencją stylistyczną pozostał modernizm. Lata 80., to czas, gdy pojawiały się już projekty kościołów postmodernistycznych i modernizm zaczynał mieć charakter zachowawczy. Jednak na terenie archidiecezji częstochowskiej nadal powstawało w tym czasie wiele obiektów modernistycznych. Równocześnie, zaczynając od późnych lat 80. XX w., pojawiają się na terenie archidiecezji pierwsze kościoły postmodernistyczne. Budowle sakralne powstające po roku 1989, gdy budownictwo kościelne przeżywało okres wielkiego rozkwitu po latach licznych przeszkód i restrykcji charakterystycznych dla czasów PRL, cechuje największa różnorodność: od obiektów neohistorycznych po neomodernistyczne, a także kościoły wznoszone w stylu regionalnym. W pracy przedstawiono w sposób chronologiczny przykłady budynków kościołów powstających w poszczególnych dekadach od roku 1945 aż do czasów współczesnych, skupiając się na ich stylistyce, geometrii oraz symbolice.
Bibliografia
Braun Janusz, „…Stał się bramą. Rzecz o budowie kościoła”, Niedziela 12 (1983): 3.
„Budowa Wyższego Seminarium Duchownego w Częstochowie”, Niedziela 24 (1983): 7; Niedziela 36: 1, 6, 7.
Cichońska Izabela, Popera Karolina, Snopek Kuba, Architektura VII dnia (Wrocław: Fundacja Bęc Zmiana, 2016).
Frankowska Beata, Parafia pod Wezwaniem Św. Maksymiliana Marii Kolbego w Radomsku (Radomsko, 2000).
Kowalski Jan, Źrenica oka Diecezji. Siedemdziesięciolecie Wyższego Seminarium Duchownego Kościoła Częstochowskiego (1926-2001) (Częstochowa: Częstochowskie Wydawnictwo Archidiecezjalne „Regina Poloniae”, 2001).
Majdowski Andrzej, Inwestycje kościelne i współczesna architektura sakralna w Polsce. Metodologia i zarys problematyki badawczej (Toruń, 2008).
Markowski Stanisław, Kościół częstochowski (Częstochowa: Biblioteka „Niedzieli”, 2000).
Mazur Antoni, Moje kościoły 1952-2002 (Kraków: Wydawnictwo „Czuwajmy”, 2003).
Mikołajczyk Marian, Mielczarek Józef (red.), Archidiecezja Częstochowska. Katalog 1993 (Częstochowa: Częstochowskie Wydawnictwo Archidiecezjalne „Regina Poloniae”, 1993).
Mikołajczyk Marian, Mielczarek Józef (red.), Archidiecezja Częstochowska. Katalog 2000 (Częstochowa: Częstochowskie Wydawnictwo Archidiecezjalne „Regina Poloniae”, 2000).
Mikołajczyk Marian, Mielczarek Józef (red.), Archidiecezja Częstochowska. Katalog 2011 (Częstochowa: Częstochowskie Wydawnictwo Archidiecezjalne „Regina Poloniae”, 2011).
Mikołajczyk Marian, Władza ludowa a Diecezja Częstochowska (Częstochowa: Kuria Metropolitalna w Częstochowie, „Tygodnik Niedziela”, 2000).
Mus Angelika, Nowak Piotr, „Skala i symbolika współczesnej architektury”, Zeszyty Naukowe Towarzystwa Doktorantów UJ Nauki Humanistyczne 7 (2013) 2: 75–87.
Musialik Zdzisław, Moja walka o utworzenie parafii Popów, Olsztyn k. Częstochowy (Częstochowa 1993).
Nowak Jan, „Budownictwo sakralne w 50-leciu diecezji częstochowskiej 19251975”, Częstochowskie Studia Teologiczne 1 (1975): 266–270.
Pośpieszalski Stanisław, „Kościół w polu”, Niedziela 50 (1983): 2, 6.
Repelewicz Aleksandra, „Contemporary Churches of Czestochowa – Architectural and Urbanistic Aspects”, w: Environmental Challenges in Civil Engineering, eds. Zembaty Zbigniew, Bęben Damian, Perkowski Zbigniew, Rak Adam, Bosco Giovanni, Solanki Pranshoo (Springer, 2021): 153–165.
Repelewicz Aleksandra, „Improving the energy efficiency of church buildings”, Zeszyty Naukowe Politechniki Częstochowskiej. Budownictwo 177 (2021) 27: 209–212.
Repelewicz Aleksandra, „Rural churches of Archdiocese of Czestochowa”, w: Architecture in Perspective 13, eds. Perinkova Martina, Juttnerova Sandra, Videcka Lucie (Ostrava: Technical University of Ostrava, 2021), 244–247.
Repelewicz Aleksandra, „Sacral Architecture in Poland after 1945 with Particular Reference to the Archdiocese of Częstochowa”, Religions 12 (2021) 11: 952.
Repelewicz Aleksandra, Współczesne budownictwo sakralne Radomska (Częstochowa: Wydawnictwo Politechniki Częstochowskiej, 2012).
Rozanow Zofia, Smulikowska Ewa (red.), Katalog zabytków sztuki. Miasto Częstochowa. Część 1 (Warszawa: PAN, 1995).
Skrodzki Wojciech, „Z budowy Wyższego Seminarium Duchownego w Częstochowie”, Niedziela 50 (1984): 6.
Skrodzki Wojciech, Archikatedra Świętej Rodziny w Częstochowie (Częstochowa: Tygodnik Katolicki „Niedziela”, 2000).
Skubiś Ireneusz, „Konsekracja kościoła św. Wojciecha w Częstochowie”, Niedziela 44 (1985): 1, 4.
Słomian Józef, Czas świadków. Z historii zmagań o powstanie parafii i kościoła św. Wojciecha w Częstochowie (Częstochowa: Częstochowskie Wydawnictwo Archidiecezjalne „Regina Poloniae”, 2005).
Sznajder Andrzej, „Budownictwo kościołów w Myszkowie i powiecie myszkowskim w okresie PRL”, Zeszyty Myszkowskie 3 (2016): 121–139.
Sznajder Andrzej, Wlaźlak Władysław (red.), „Postanowiono załatwić odmownie. Budownictwo sakralne archidiecezji częstochowskiej (1957-1989) Wybór dokumentów (Katowice–Częstochowa–Rzeszów: Oddział Instytutu Pamięci Narodowej – Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu, 2008).
Uścinowicz Jerzy, Struktura symboliczna architektury świątyni: wprowadzenie do teologii wyrazu sztuki sakralnej (2011), https://repozytorium.uwb.edu.pl (dostęp: 24.03.2023).
Wlaźlak Władysław, „Duchowieństwo parafii NMP Zwycięskiej w Częstochowie”, w: 50-lecie parafii Najświętszej Marii Panny Zwycięskiej w Częstochowie (1957-2007), red. Władysław Wlaźlak (Częstochowa: „Educator”, 2007), 13–25.
Wlaźlak Władysław, „Rozwój sieci parafialnej i dekanalnej w diecezji częstochowskiej na przestrzeni jej historii”, w Błogosławione choć trudne czasy, red. Jan Kowalski (Częstochowa: Częstochowskie Wydawnictwo Archidiecezjalne „Regina Poloniae”, 2000).
Wlaźlak Władysław, 50-lecie parafii Najświętszej Maryi Panny Zwycięskiej w Częstochowie (1957-2007) (Częstochowa: Wydawnictwo AP, 2007).
Wlaźlak Władysław, Dzieje diecezji częstochowskiej w okresie działalności biskupa Zdzisława Golińskiego (1951-1963) (Kraków: Wydawnictwo Naukowe Papieskiej Akademii Teologicznej, 2000).
Wlaźlak Władysław, Dzieje parafii Borowno (Częstochowa: „Educator”, 2007).
Copyright (c) 2023 Akademia Ignatianum w Krakowie
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Rocznik przyjmuje do druku wyłącznie materiały, które nie wchodzą w żaden konflikt interesów, żaden konflikt z prawem autorskim itp. Redakcja prowadzi działania przeciw: plagiatom, ghostwriting1, guest/honorary authorship2 itp. Autor pracy zbiorowej, który jest pierwszy na liście, bierze na siebie odpowiedzialność i ma obowiązek przedstawić wkład wszystkich współautorów. Jeśli publikacja powstała dzięki dedykowanym środkom finansowym, należy ujawnić to np. w Podziękowaniu, przypisie itp. Ew. przedruki wymagają jawnego zgłoszenia i okazania odpowiedniego pozwolenia wydawniczego. Autorzy / Recenzenci nierzetelni narażają się na reakcję właściwą stosownym instytucjom.
______
1 Ma to miejsce, gdy osoba mająca istotny wkład jest pominięta na liście Autorów czy w Podziękowaniu.
2 Zachodzi, gdy na liście autorskiej pojawia się osoba mająca znikomy/żaden udział w pracy.
