Plac miejski – ewolucja przestrzeni publicznych na przykładzie miasta Częstochowy

Słowa kluczowe: architektura, urbanistyka, przestrzeń miejska, rewitalizacja

Abstrakt

Częstochowa to miasto o bogatej historii i czytelnej strukturze przestrzennej. Istotne miejsce zajmują w nim tereny śródmiejskie. Stanowią przestrzeń o szczególnych walorach estetycznych i funkcjonalnych. Ich sposób zagospodarowania podkreśla znaczenie miasta i jest przykładem współczesnej kontynuacji miejskiej tradycji. Autorka prezentuje w artykule przestrzenie placów miejskich, które należą do obszarów śródmiejskich. Każdy z nich jest próbą odwołania się do przeszłości i nawiązania do teraźniejszości. Architektura tych miejsc i kontekst urbanistyczny o szczególnej wartości historycznej, kulturowej i społecznej zobowiązują do rzetelnej analizy działań projektowych, które mają być przykładem współczesnej kontynuacji miejskiej tradycji oraz mają kształtować wizję przyszłości tych miejsc. Twórcze poszukiwania najlepszych rozwiązań w ciągle zmieniającej się tkance miejskiej miasta są wynikiem spójnej polityki przestrzennej reprezentowanej przez władze miasta Częstochowy oraz środowisko architektów skupionych wokół stowarzyszenia architektów SARP (oddział w Częstochowie). Liczne konkursy architektoniczno-urbanistyczne organizowane przez SARP miały na celu zdefiniowanie obszarów problemowych i przedstawienie konkretnych rozwiązań koncepcyjnych, które stworzyłyby szansę na właściwe zagospodarowanie przestrzeni miasta. Opisane działania projektowe, w tym proces rewitalizacji przestrzeni miejskich, pokazują, jak skutecznie mogą być przekształcane obszary miejskie, w jaki sposób można tworzyć miejsca szczególne, istotne dla identyfikacji i tożsamości miasta. Poszanowanie kontekstu miejsca oraz jego twórcza kontynuacja wpisują się we współczesne tendencje dotyczące projektowania przestrzeni miejskich na terenach zurbanizowanych. Jest to szczególnie ważne dla podtrzymania dobrej tradycji planistycznej.

Bibliografia

Braun Juliusz, Częstochowa, urbanistyka i architektura (Warszawa: Arkady, 1979). Diagnoza społeczno-gospodarcza sporządzona na potrzeby Miejskiego Programu Rewitalizacji dla miasta Częstochowy na lata 2016-2025 (PROJEKT) (Częstochowa: Agencja Rozwoju Regionalnego w Częstochowie S.A., 2016).

Czarnecki Władysław, Planowanie miast i osiedli, t. 1: Wiadomości ogólne, planowanie przestrzenne (Warszawa, Poznań: PWN, 1960).

Czarnecki Władysław, Planowanie miast i osiedli, t. 2: Miejsca pracy i zamieszkania (Warszawa, Poznań: PWN, 1960).

Giedion Sigfried, Przestrzeń, Czas i Architektura. Narodziny nowej tradycji, przeł. Jerzy Olkiewicz (Warszawa: PWN, 1968).

Jacobs Jane, Śmierć i życie wielkich miast Ameryki, przeł. Łukasz Mojsak (Warszawa: Fundacja Centrum Architektury, 2020).

Januszkiewicz Krystyna, „Miejskie transformacje − Powrót do historii”, w: Centrum miastacentrum Wrocławia (Wrocław: Wydawnictwo Ossolineum, 1986), 155–157.

Jencks Charles, Le Corbusier − tragizm współczesnej architektury, przeł. Monika Biegańska (Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe, 1982).

Joedicke Jurgen, Architektur im Umbruch: Geschichte, Entwiclung, Ausblick (Stuttgart: Karl Kramer Verlag, Stuttgart 1980).

Katalog wydany na zlecenie Urzędu Miasta Częstochowy, Konkurs SARP NR 882 na opracowanie koncepcji zagospodarowania śródmieścia Częstochowy (Częstochowa 1999/2000).

Kersten Krystyna (red.), Częstochowa. Dzieje Miasta i Klasztoru Jasnogórskiego, t. 4: Dzieje miasta i Klasztoru po 1945 roku. Monografia historyczna Częstochowy (Częstochowa: Urząd Miasta Częstochowy, 2007).

Kiryk Feliks (red.), Częstochowa: Dzieje Miasta i Klasztoru Jasnogórskiego, t. 1: Okres Staropolski. Monografia historyczna Częstochowy (Częstochowa: Urząd Miasta Częstochowy, 2002).

Konkurs na koncepcję architektoniczną zagospodarowania placów Daszyńskiego i Biegańskiego w Częstochowie wraz z łączącym place odcinkiem Alei NMP. Komunikat SARP ISSN 0239-3549 (Warszawa: Drukarnia Tokawi, 2008), 40–45.

Krier Leon, Architektura.Wybór czy przeznaczenie (Warszawa: Arkady, 2001). Lynch Kevin, The Image of the City (Cambridge: MIT Press, 1960).

Miejski Program Rewitalizacji dla Częstochowy pn. „Rewitalizacja zespołu poklasztornego parafii św. Zygmunta w Częstochowie”. Projekt dofinansowany przez Unię Europejską z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Śląskiego na lata 2007–2013. Wnioskodawca: Rzymskokatolicka Parafia pw. św. Zygmunta w Częstochowie.

Newman Oskar (ed.), CIAM ’59 in Otterlo (Stuttgart 1961).

Rola Henryk, Czarnota Alfred, Krakowski Stefan, Błaszczyk Włodzimierz, Dzieje Częstochowy od zarania do czasów współczesnych (Katowice: Wydawnictwo Śląsk, 1964).

Rossi Aldo, L’Architettura della Citta (Padova, Marsilio, 1966).

Schulz-Norberg Christian, Bycie, przestrzeń i architektura (Warszawa: Murator, 2000).

Sobalski Franciszek, „Częstochowa w latach 1825–1905”, w: Dzieje Częstochowy od zarania do czasów współczesnych (Katowice: Wydawnictwo Śląsk, 1964), 81–109.

Sobalski Franciszek, Nowak Marek, „Krótka historia przemysłu Częstochowy XIX-XXI w.”, w: Ziemia Częstochowska Tom XLIII (Częstochowa: Wydawnictwo im. Stanisława Podobińskiego Akademii im. Jana Długosza w Częstochowie, 2017), 39–62.

Sołkiewicz-Kos Nina, „Częstochowa − fazy rozwoju i ich wpływ na współczesne rozwiązania funkcjonalno-przestrzenne”, w: Kreatywna urbanistyka, 100-lecie kształcenia urbanistycznego na Politechnice Lwowskiej, red. Bohdan Czerkes, Halyna Petryszyn (Lwów: Wydawnictwo Politechniki Lwowskiej, 2014), 478–482.

Sołkiewicz-Kos Nina, „Kontekst miejsca jako podstawa działań w przestrzeni miejskiej. Na przykładzie przestrzeni placów miejskich w Częstochowie”, Zeszyty Naukowe Politechniki Częstochowskiej. Budownictwo 177 (2021) 27: 225–229.

Sołkiewicz-Kos Nina, „The process of revitalization of urban spaceson the example of the city of Czestochowa”, w: Architecture in Perspective 11, ed. Perinkova Martina, Juttnerova Sandra, Videcka Lucie (Ostrava: Technical University of Ostrava, 2019) 84–87.

Stowarzyszenie Architektów Polskich SARP. Oddział w Częstochowie, Konkurs na koncepcję architektoniczną zagospodarowania i zabudowy Starego Rynku w Częstochowie wraz z odcinkami ulic: Mirowskiej, Senatorskiej i Stary Rynek (2014).

Szwed Ryszard (red.), Częstochowa. Dzieje Miasta i Klasztoru Jasnogórskiego, t. 3: W czasach Polski odrodzonej i II wojny światowej 1918–1945. Monografia historyczna Częstochowy (Częstochowa: Urząd Miasta Częstochowy, 2006). Tołwiński Tadeusz, Urbanistyka, t. 1: Budowa miasta w przeszłości (Warszawa: Wydawnictwo Trzaska, Evert i Michalski, Eugeniusz Kuthan, 1947).

Tołwiński Tadeusz, Urbanistyka, t. 2: Budowa miasta współczesnego (Warszawa: Wydawnictwo Trzaska, Evert i Michalski, Eugeniusz Kuthan, 1947).

Wallis Aleksander, Socjologia i kształtowanie przestrzeni (Warszawa: PWN, 1971). Venturi Robert, Complexity and Contradiction in Architecture (New York: Doubleday & Company, Garden City, 1966).

Opublikowane
2023-09-29
Jak cytować
Sołkiewicz-Kos, N. (2023). Plac miejski – ewolucja przestrzeni publicznych na przykładzie miasta Częstochowy. Rocznik Filozoficzny Ignatianum, 29(3), 91-110. https://doi.org/10.35765/rfi.2023.2903.7
Dział
Artykuły