Organizm żywy w ujęciu Piotra Lenartowicza SJ

  • Jolanta Koszteyn
Słowa kluczowe: Piotr Lenartowicz SJ, cykl życiowy, dynamika rozwojowa, orientacja, manipulacja, behawior

Abstrakt

Kluczowe w filozofii Lenartowicza było pojęcie organizmu żywego (osobnika lub osoby) rozumianego jako cykl życiowy, który będąc powiązany z innymi podobnymi cyklami wplata się w sieć linii pokoleń danego rodzaju istot żywych. Fundamentem cyklu życiowego jest dynamika rozwojowa rozpoczynająca się w momencie poczęcia organizmu. Patrząc na osobnika z perspektywy jego rozwoju, można powiedzieć, że w swej najgłębszej istocie jest on nie tyle i nie przede wszystkim całościową funkcjonalną strukturą, która przejawia życie, ile jest raczej żywą dynamiką, której jednym z zasadniczych przejawów jest zintegrowane budowanie, odbudowywanie (nieustanna przemiana metaboliczna), naprawianie (regeneracja) i modyfikowanie różnorakich skorelowanych struktur ciała, czyli maszyn molekularnych, organelli i organów, które warunkują zachodzenie różnorodnych procesów biochemicznych i fizjologicznych oraz umożliwiają selektywne interakcje ze środowiskiem abiotycznym i biotycznym.

Bibliografia

Arnqvist, G. & F. Johansson, Ontogenetic reaction norms of

predator-induced defensive morphology in dragonfly larvae.

Ecology 79/6 (1998), ss. 1847–1858.

Berrill, N. J. & G. Karp, Biologia rozwoju, [red.] B. Matuszewski &

A. Tarkowski, [przeł.] B. Cymborowski & inni, Warszawa:

PWN, 1983.

Carter, G. S. & L. C. Beadle, Reports of an expedition to Brazil and

Paraguay in 1926–27, supported by the Trustees of the Percy

Sladen Memorial Fund and the Executive Committee of the

Carnegie Trust for Scotland. The Fauna of the swamps of the

Paraguayan Chaco in relation to its environment. —

III. Respiratory adaptations in the Oligochaeta. Zoological

Journal of the Linnean Society 37/253 (1931), ss. 379–386.

Chilcott, G. S. & K. T. Hughes, Coupling of flagellar gene expression to

flagellar assembly in Salmonella enterica serovar Typhimurium

and Escherichia coli. Microbiology and Molecular Biology

Reviews 64/4 (2000), ss. 694–708.

Czapik, A., Podstawy protozoologii, Warszawa: PWN, 1980.

Dobson, C. M., Chemical space and biology. Nature 432 (2004),

ss. 824–828.

Drack, M., Ludwig von Bertalanffy’s organismic view on the theory of

evolution. Journal of Experimental Zoology, Part B: Molecular

and Developmental Evolution 324/2 (2015), ss. 77–90.

Fabre, J. H., Z życia owadów, [przeł.] Z. Bohuszewiczówna &

M. Górska, Warszawa: Wydawnictwo ALFA, 1994.

Fritz-Laylin, L. K. & C. Fulton, Naegleria: a classic model for de novo

basal body assembly. Cilia 5, 10 (2016), ss. 1–6, url:

http://doi.org/10.1186/s13630-016-0032-6.

Fulton, C., Naegleria: A research partner for cell and developmental

biology. Journal of Eukaryotic Microbiology 40/4 (1993),

ss. 520–532.

Goodsell, D. S., Tajemnice życia. Co potrafią żywe komórki, [przeł.]

B. Cybulska, Warszawa: Wydawnictwo Naukowo-Techniczne,

Greenwood, P. G., Nudibranch nematocysts, [w:] The biology of

nematocysts, [red.] D. A. Hessinger & H. M. Lenhoff, San Diego,

New York: Academic Press, 1988, ss. 445–462.

Greenwood, P. G. & R. N. Mariscal, The utilization of cnidarian

nematocysts by aeolid nudibranchs: Nematocyst maintenance and

release in spurilla. Tissue and Cell 16/5 (1984), ss. 719–730.

Guggenheim, K. Y., Rudolf Schoenheimer and the concept of dynamic

state of body constituents. The Journal of Nutrition 121/11 (1991),

ss. 1701–1704.

Hansel, M. H., Animal architecture and building behaviour, London,

New York: Longman, 1984.

Hansel, M. H., Built by animals. The natural history of animal

architecture, New York: Oxford University Press, 2007.

Jan Paweł II, Pamięć i tożsamość, Kraków: Społeczny Instytut

Wydawniczy Znak, 2005.

Jura, C., Organizm żywy, [w:] Encyklopedia Biologiczna, [red.]

C. Jura & H. Krzanowska, t. 7, Kraków: OPRES, 2000, s. 370.

Koelsch, G., J. Loy, X. Lin & J. Tang, Activation mechanism of

pepsinogen as compared to the processing of HIV protease

gag-pol precursor protein, [w:] Aspartic proteinases, [red.] M. N.

G. James, (Advances in Experimental Medicine and Biology, vol.

, New York, London: Plenum Press, 1998, ss. 245–252.

Koszteyn, J. & P. Lenartowicz, Biological adaptation: dependence or

independence from environment?, Forum Philosophicum 2

(1997), ss. 71–102.

Lemańska, A., Filozofia przyrody a nauki przyrodnicze. Wybrane

zagadnienia w teorii filozofii przyrody, Warszawa: Akademia

Teologii Katolickiej, 1998.

Lemańska, A., Filozofia przyrody a wyniki nauk przyrodniczych.

Studia Philosophiae Christianae 43/1 (2007), ss. 115–123.

Lenartowicz, P., Czy empiria biologiczna ma jakieś znaczenie dla

filozofii człowieka, [w:] Antropologia, [red.] S. Janeczek,

(Dydaktyka Filozofii, t. 1), Lublin: Wydawnictwo KUL, 2010,

ss. 237–272.

Lenartowicz, P., Czy istnieją „dusze” roślin i zwierząt, a jeśli tak, to

skąd się one biorą?, [w:] Philosophiae et Musicae. Księga

Pamiątkowa z okazji Jubileuszu 75-lecia urodzin Prof. Stanisława

Ziemiańskiego SJ, [red.] R. Darowski, Kraków: Wyższa Szkoła

Filozoficzno-Pedagogiczna „Ignatianum”, Wydawnictwo WAM,

, ss. 467–488.

Lenartowicz, P., Elementy filozofii zjawiska biologicznego, Kraków:

Wydawnictwo WAM, 1986.

Lenartowicz, P., Elementy teorii poznania, Kraków: Wydawnictwo

WAM, Akademia Ignatianum, 2014.

Lenartowicz, P., Phenotype-genotype dichotomy: An essay in

theoretical biology, Roma: Pontificia Universitas Gregoriana,

Lenartowicz, P., Pojęcie całości i przyczyny w dziejach embriologii,

[w:] Studia z historii filozofii. Księga pamiątkowa z okazji

-lecia pracy naukowej ks. Profesora Pawła Siwka SJ, [red.]

R. Darowski, Kraków: Wydział Filozoficzny Towarzystwa

Jezusowego, 1980, ss. 207–244.

Lenartowicz, P. & J. Koszteyn, Descriptive foundations of the

metaphysics of life, [w:] Proceedings of the Metaphysics for the

Third Millennium Conference, September 5-8, 2000, t. 1, Roma:

Escuela Idente, 2000, ss. 513–518.

Lenartowicz, P. & J. Koszteyn, On some problems concerning

observation of biological systems. Analecta Husserliana 66

(2000), ss. 107–119.

Lenartowicz, P. & J. Koszteyn, Substancja i poznanie a filozofia nauki.

Edukacja Filozoficzna 24 (1997), ss. 83–87.

Lenartowicz, P. & J. Koszteyn, Wyjściowe przesłanki teorii życia

biologicznego, [w:] W poszukiwaniu istoty życia. Pamięci

ks. prof. Szczepana Ślagi, [red.] G. Bugajak & A. Latawiec,

Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Kardynała Stefana

Wyszyńskiego, 2005, ss. 25–40.

Lenartowicz, P., J. Koszteyn & P. Janik, Rola zjawisk zintegrowanych

w argumentacji za istnieniem Stwórcy, [w:] Między filozofią

przyrody a ekofilozofią, [red.] A. Latawiec & G. Bugajak,

Warszawa: Wydawnictwo UKSW, 1999, ss. 120–144.

Lengerken, H. von, Zur Brutbiologie des Pappelblattrollers (Byctiscus

populi L.) Zeitschrift für Angewandte Entomologie 32/4 (1951),

ss. 599–603.

Minelli, A., The development of animal form: Ontogeny, morphology

and evolution, Cambridge, New York: Cambridge University

Press, 2003.

Moore, J. A., Science as a way of knowing — developmental biology.

American Zoologist 27 (1987), ss. 415–573.

Morgan, T. H., Regeneration, Leipzig: Wilhelm Engelmann, 1907.

Nieuwkoop, P. D. & J. Faber, [red.] Normal table of Xenopus laevis

(Daudin) a systematical and chronological survey of the

development from the fertilized egg till the end of metamorphosis,

New York: Garland Publishing Inc., 1994.

Obermann, D., U. Bickmeyer & H. Wägele, Incorporated nematocysts

in Aeolidiella stephanieae (Gastropoda, Opisthobranchia,

Aeolidoidea) mature by acidification shown by the pH sensitive

fluorescing alkaloid Ageladine A. Toxicon 60/6 (2012),

ss. 1108–1116.

Pigliucci, M., How organisms respond to environmental changes: from

phenotypes to molecules (and vice versa). Trends in Ecology and

Evolution 11/4 (1996), ss. 168–173.

Prosser, C. L., Comparative animal physiology, Philadelphia: W. B.

Saunders Company, 1973.

Proust, M., Uwięziona, [przeł.] T. Boy-Żeleński, t. 2, Warszawa:

Towarzystwo Wydawnicze „Rój”, 1939.

Richter, C., T. Tanaka & R. Y. Yada, Mechanism of activation of the

gastric aspartic proteinases: pepsinogen, progastricsin and

prochymosin. Biochemical Journal 335/3 (1998), ss. 481–490.

Rose, S. & S. Bullock, Chemia życia, [przeł.] P. Pomorski, Warszawa:

Wydawnictwa Naukowo-Techniczne, 1993.

Ruppert, E. E. & R. D. Barnes, Invertebrate zoology, Fort Worth:

Saundres College Publishing, 1994.

Schlichting, C. D. & M. Pigliucci, Phenotypic evolution: a reaction

norm perspective, Sunderland, MA: Sinauer Associates, Inc.,

Schlosser, G., Functional and generative constraints on life cycle

evolution: an attempt on the architecture of constraints, [w:]

Integrating evolution and development: from theory to practice,

[red.] R. Sansom & R. N. Brandon, Cambridge MA: The MIT

Press, 2007, ss. 113–172.

Schoenheimer, R., The dynamic state of body constituents, (Harvard

University Monographs in Medicine and Public Health, No. 3),

Cambridge MA: Harward University Press, 1942.

Terashima, H., S. Kojima & M. Homma, Flagellar motility in bacteria:

structure and function of flagellar motor. International Review of

Cell and Molecular Biology 270 (2008), ss. 39–85.

Urban, J., Biology of Byctiscus populi (L.) (Coleoptera, Attelabidae).

Part II. Leafrolls, larvae and this year’s imagoes. Acta

Universitatis Agriculturae et Silviculturae Mendelianae

Brunensis 60/1 (2012), ss. 155–166.

Walsh, C., Synthesis and assembly of the cytoskeleton of Naegleria

gruberi flagellates. Journal of Cell Biology 98/2 (1984),

ss. 449–456.

Yang, J. & Y. Shen, Morphology, biometry and distribution of Difflugia

biwae Kawamura, 1918 (Protozoa: Rhizopoda). Acta

Protozoologica 44 (2005), ss. 103–111.

Zahradka, K., D. Slade, A. Bailone, S. Sommer, D. Averbeck,

M. Petranovic, A. B. Lindner & M. Radman, Reassembly of

shattered chromosomes in Deinococcus radiodurans. Nature 443

(2006), ss. 569–573.

Zhao, X., S. J. Norris & J. Liu, Molecular architecture of the bacterial

flagellar motor in cells. Biochemistry 53/27 (2014), ss. 4323–4333.

Opublikowane
2018-07-26
Jak cytować
Koszteyn, J. (2018). Organizm żywy w ujęciu Piotra Lenartowicza SJ. Rocznik Filozoficzny Ignatianum, 24(1), 71–96. https://doi.org/10.5281/zenodo.1321726
Dział
Artykuły recenzowane