Miejsce Henryka Lisickiego w środowisku krakowskich konserwatystów
Abstrakt
Celem artykułu jest prezentacja zachowawczych poglądów publicysty i historyka Henryka Lisickiego oraz roli, jaką odgrywał w ramach śro- dowiska krakowskich konserwatystów (stańczyków). Podstawą źródłową artykułu są monografie, broszury oraz rozprawy, eseje i felietony publi- kowane przez Lisickiego w „Przeglądzie Polskim”. W celu wskazania na ile myśl polityczna Lisickiego była oryginalna, a na ile powielała poglądy czołowych „stańczyków”, wykorzystano także publikacje: Waleriana Kalin- ki, Stanisława Tarnowskiego, Michała Bobrzyńskiego, Józefa Szujskiego i Stanisława Koźmiana. Opracowując zawarty w pracy temat, posiłkowa- no się publikacjami specjalistów z zakresu historii polskiej i zachodniej myśli konserwatywnej (Ryszarda R. Ludwikowskiego, Bohdana Szlachty, Jacka Bartyzela, Józefa Szackiego) oraz poglądów stańczyków (Michała Jaskólskiego, Wojciecha Dutki, Stanisława Filipowicza, Henryka Micha- laka). Badając powyższe zagadnienie, posłużono się metodą porównaw- czą, zestawiając podobieństwa i różnice poglądów Lisickiego oraz jego współpracowników ze środowiska stańczyków. Główną tezą sformułowaną w pracy jest wskazanie, iż mimo że Lisicki nie należał do grona liderów, to jego bliskie związki intelektualne ze Stanisławem Koźmianem wpłynęły przez niego na zyskanie wyróżniającej pozycji w gronie krakowskich kon- serwatystów. Analiza jego prac przyniosła potwierdzenie powyższego twierdzenia. Wykazała silne związki intelektualne między Lisickim i Koź- mianem. Niemniej stwierdzono także własne, oryginalne refleksje bohatera artykułu, koncentrujące się na zdefiniowaniu stosunku konserwatystów do XIX-wiecznych procesów demokratyzacyjnych (ewolucja zachodnich monarchii absolutnych w kierunku konstytucyjnym oraz poszerzanie praw wyborczych). Stąd też symptomatyczne zarówno dla Lisickiego, jak i jego środowiska było dowodzenie konieczności m.in. zbliżenia z umiarkowanymi liberałami (w celu zneutralizowania zagrożeń ze strony zrewoltowanych pod wpływem radykałów mas ludowych).
Bibliografia
Kalinka Waleryan, „Przegrana Francji i przyszłość Europy”, w Dzieła, t. 4, Pisma pomniejsze, cz. 2, (Kraków: Spółka Wydawnicza Polska, 1984), 234–293.
Koźmian Stanisław, „Bezkarność”, w Pisma polityczne, (Kraków: Drukarnia „Czasu”, 1903).
Lisicki Henryk, „Listy z Ameryki, Przegląd Polski 2 (1874): 4–16.
Lisicki Henryk, „Klemens książę Metternich 1775–1859” cz. 2, Przegląd Powszechny 2 (1884): 194–232.
Lisicki Henryk, „Nowa doktryna M.[ichała] Bobrzyńskiego”, Przegląd Polski 3 (1885): 430–437.
Lisicki Henryk, „Nowa doktryna”, Przegląd Polski 4 (1885): 427–438.
Lisicki Henryk, „Z dziejów domu Koburgów” cz. 2, Przegląd Polski 9 (1889): 147–169.
Popiel Paweł, „List do ks. Jerzego Lubomirskiego”, w Pisma, t. 1, Paweł Popiel, (Kraków: Nakładem Rodziny, 1893).
Szujski Józef, „Portrety przez Nie-Van-Dycka”, w O fałszywej historii jako mistrzyni fałszywej polityki. Rozprawy i artykuły, red. Henryk Michalak (Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1991), 67–78.
Tarnowski Stanisław, Józef Kasznica. Wspomnienie pośmiertne, (Kraków: Drukarnia „Czasu”, 1887), 17–21.
Tarnowski Stanisław, „Nasze położenie polityczne”, w Z doświadczeń i rozmyślań. Wybór pism, red. Arkady Rzegocki, (Kraków: Ośrodek Myśli Politycznej, 2002).
Wodzicki Ludwik, „Austria w chwili przesilenia”, Przegląd Polski 1, (1866): 590–597.
Wodzicki Henryk, „Rzemieślnicy prezydentami”, Przegląd Polski 4, (1867): 301–306.
Jacek Bartyzel, „Umierać, ale powoli!”. O monarchistycznej i katolickiej kontrrewolucji w krajach romańskich 1815–2000 (Kraków: Arkana, 2000).
Bobrzyński Michał, Historia Polski w zarysie, t. 1, wyd. 2, (Warszawa: Gebethner i Wolff, 1880).
Dutka Wojciech, Zapomniany stańczyk. Rzecz o Stanisławie Koźmianie (1836– 1922) (Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek, 2015).
Filipowicz Stanisław, Ujarzmienie rozumu politycznego: polityczne horyzonty krakowskiej szkoły historycznej (Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, 1984).
Grzybowski Konstanty, „Szkoła historyczna krakowska”, w Polska myśl filozoficzna i społeczna, red. Barbara Skarga, t. 2, (Warszawa: Książka i Wiedza, 1975). Jaskólski Michał, Historia–Naród–Państwo. Zarys syntezy myśli politycznej konserwatystów krakowskich w latach 1866–1934, (Kraków: Wydawnictwo Aureus, 1991).
Jaskólski Michał, Kaduceus polski. Myśl polityczna konserwatystów krakowskich 1866–1934, (Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1990).
Kasparek Franciszek, Prawo polityczne ogólne z uwzględnieniem austriackiego razem ze wstępną nauką ogólną o państwie, t. 2, (Kraków: Drukarnia UJ, 1881).
Lisicki Henryk, Aleksander Wielopolski: 1803–1877, t. 1–4, (Kraków: Drukarnia „Czasu”, 1878).
Lisicki Henryk, Antoni Zygmunt Helcel: 1808–1870, t. 1–2, (Kraków: Drukarnia „Czasu”, 1882).
Lisicki Henryk, Alfred książę Windisch-Graetz, feldmarszałek austriacki, 1787– 1862 (Kraków: Drukarnia „Czasu”, 1887).
Łazuga Waldemar, „Stanisław Tarnowski – publicysta”, w Stanisław Tarnowski 1837–1917. Materiały z Posiedzenia Naukowego PAU w dniu 14 listopada 1997 r., red. Rita Majdowska, (Kraków: Polska Akademia Umiejętności, 1999). Michalak Henryk, Józef Szujski, 1835–1883. Światopogląd i działanie (Łódź: Wydawnictwo Łódzkie, 1978).
Szacki Jerzy, Kontrrewolucyjne paradoksy. Wizje świata francuskich antagonistów Wielkiej Rewolucji (1789–1815) (Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1965).
Szlachta Bogdan, Z dziejów polskiego konserwatyzmu (Kraków: Wydawnictwo Dante, 2000).
Szujski Józef, Historii polskiej treściwie opowiedzianej ksiąg dwanaście (Warszawa: Gebethner i Wolff, 1889).
Śpiewak Paweł, „Wstęp”, w Raport o pauperyzmie, Alexis de Tocqueville, komentarz Gertrude Himmelfarb, (Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, 2009), 12–38.
Tudesq André Jean, Les grands notables en France (1840–1849). Étude historique d’une psychologie sociale, t. 21, (Paris: Presse Universitaires de France, 1964).
Stankiewicz Witold, Lisicki Henryk (1839–1899), w Polski Słownik Biograficzny, t. 17, (Warszawa: Zakład Naukowy im. Ossolińskich, 1972), 450–451.
Rett Ludwikowski Ryszard, „Z rozważań nad modelem polskiego konserwatyzmu drugiej połowy XIX w., Czasopismo Prawno-Historyczne 2/26 (1976): 177–184.
Copyright (c) 2019 Akademia Ignatianum w Krakowie
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Rocznik przyjmuje do druku wyłącznie materiały, które nie wchodzą w żaden konflikt interesów, żaden konflikt z prawem autorskim itp. Redakcja prowadzi działania przeciw: plagiatom, ghostwriting1, guest/honorary authorship2 itp. Autor pracy zbiorowej, który jest pierwszy na liście, bierze na siebie odpowiedzialność i ma obowiązek przedstawić wkład wszystkich współautorów. Jeśli publikacja powstała dzięki dedykowanym środkom finansowym, należy ujawnić to np. w Podziękowaniu, przypisie itp. Ew. przedruki wymagają jawnego zgłoszenia i okazania odpowiedniego pozwolenia wydawniczego. Autorzy / Recenzenci nierzetelni narażają się na reakcję właściwą stosownym instytucjom.
______
1 Ma to miejsce, gdy osoba mająca istotny wkład jest pominięta na liście Autorów czy w Podziękowaniu.
2 Zachodzi, gdy na liście autorskiej pojawia się osoba mająca znikomy/żaden udział w pracy.
