Batalia o instrukcję przekładową Liturgiam Authenticam

Abstrakt

W 2017 roku Papież Franciszek powołał komisję do zbadania dalszej przydatności Instrukcji Liturgiam Authenticam, zatwierdzonej przez Jana Pawła II, a dotyczącej zasad tłumaczenia tekstów liturgicznych. Niniejszy artykuł wskazuje genezę tego wydarzenia niekoniecznie oznaczającego kolejny etap „dewojtylizacji” Kościoła, jak chcą konserwatywni komentatorzy watykańscy. Głównym powodem powołania tej komisji są kontrowersje związane z dwoma przekładami w języku angielskim – oficjalnym, zatwierdzonym w roku 2010 i utrzymanym w duchu Liturgiam Authenticam, oraz wcześniejszym, z roku 1998, dokonanym zgodnie z zasadami Instrukcji Pawła VI z roku 1969 zalecającej w istocie stosowanie w tłumaczeniu Biblii tzw. ekwiwalencji dynamicznej, w praktyce zaś współczesnego języka potocznego. Dla zrozumienia istoty sporu autor niniejszego artykułu przedstawia koncepcję ekwiwalencji dynamicznej pastora Eugene’a Nidy, wskazując jej mocne i słabe strony. Wśród tych pierwszych głównie fakt, że w latach wokółsoborowych była to pierwsza poważna, naukowa teoria przekładu. Koncepcji tej nie brak również słabych stron, widocznych na tle znaczącego rozwoju teorii przekładu w ciągu ostatnich 60 lat. Najpoważniejszą z nich jest fakt, że sprowadza ona akt przekładu do już istniejących zasobów języka docelowego, hamując tym samym jego rozwój. Jest to więc koncepcja odwrotna co do istoty wobec metody św. Hieronima, przyjmowanej w tradycji katolickiej. Według autora Instrukcja Liturgiam Authencticam bierze pod uwagę kilka dziesięcioleci praktyki przekładu biblijnego w duchu posoborowym, z jej sukcesami i porażkami. Konkluzje płynące z tej analizy są następujące:

1. Absolutyzacja ekwiwalencji dynamicznej, jako „jedynej naukowej teorii przekładu”, świadczy o braku współpracy środowisk biblijnych z środowiskami rozwijającymi współczesne teorie przekładu.
2. Instrukcja Liturgiam Authenticam skupia się na tym, co zapobiega procesowi desakralizacji liturgii – widocznemu w wielu Kościołach protestanckich, ale też w wielu posoborowych środowiskach katolickich.