Polski medyk-„padewczyk” jako wzorzec człowieka uczonego w epoce nowożytnej i jego recepcja na ziemiach I Rzeczypospolitej

Abstrakt

Celem artykułu jest przybliżenie czytelnikowi zagadnień związanych z procesem kształtowania się polskiej elity intelektualnej w epoce nowożytnej. Autor podjął się analizy tego zjawiska na podstawie badań dotyczących środowiska lekarskiego, z którego wywodziło się wielu znakomitych uczonych – zajmujących się nie tylko medycyną, ale mających również niebagatelny wpływ na rozwój kultury na obszarze I Rzeczypospolitej. Zgodnie z tezą przyjętą przez autora, obecną również w literaturze przedmiotu, w owym gronie adeptów ars medica szczególne miejsce należy przyznać tym, którzy w poszukiwaniu wiedzy dotarli do miasta położonego nad kanałem Bacchiglione. Padwa – o niej bowiem mowa – stała się w ciągu kilku stuleci, poczynając od renesansu do epoki oświecenia, miejscem imponującego postępu w zakresie nauk przyrodniczych (w tym medycznych). Nie budzi więc zdziwienia współczesnych badaczy fakt, że wśród studentów tamtejszego uniwersytetu znalazła się całkiem duża liczba przybyszy z ziem polsko-litewskich. Dzieła pozostawione przez znamienitych absolwentów słynnego Gymnasium Patavinum są dla autora nie tylko świadectwem przeszłości. Stanowią również pretekst do zwrócenia uwagi na zagadnienie formowania wzorca osobowego uczonego na podstawie życiorysów i dokonań lekarzy-intelektualistów. Przyjmując taką perspektywę, nie sposób nie odnieść się także do relacji, które nawiązywali nasi uczeni ze swymi mistrzami w okresie nauki na uniwersytecie. Sygnały głębokiego szacunku dla padewskich profesorów odnajdujemy bowiem w wydawanych przez polskich medyków traktatach. Wzmianki, dedykacje, ale przede wszystkim zauważalna ciągłość idei oraz przekonanie o moralnej wartości wykonywanej pracy i ciągłego poszerzania posiadanej wiedzy, które do dziś odnajdujemy w opublikowanych tekstach polskich „padewczyków”, są wskazówką dla wszystkich zainteresowanych inspiracjami wybitnych naukowców, żyjących na ziemiach I Rzeczypospolitej od XVI do XVIII stulecia.