The Paduan doctor as a model of the learned man in the modern era and his reception in the First Republic of Poland
Abstract
The objective of this article is to provide an introduction to the subject of the formation of the Polish intellectual elite in the modern era. The author conducted an analysis of this phenomenon based on research into the medical community, which was the source of numerous eminent scholars who not only dealt with medicine, but also had a considerable impact on the development of culture in the First Republic. The author’s thesis, which is also reflected in the existing literature on the subject, posits that among this group of adepts of ars medica, a special place should be given to those who, in their search for knowledge, reached the city located on the Bacchiglione canal. Padua, the subject of our discussion, witnessed a remarkable evolution over several centuries, spanning the Renaissance and the Age of Enlightenment. This period saw Padua emerge as a hub for significant advancements in the natural sciences, including medicine. It is therefore unsurprising that a sizeable number of Polish-Lithuanian students were enrolled at the university there. The works of eminent graduates of the renowned Gymnasium Patavinum, as evidenced by the author, serve not only as a testament to the past, but also as a source of insight into the nature of intellectual development. Furthermore, they provide a rationale for examining the formation of a scholar’s personal model, informed by the biographies and achievements of physician-intellectuals. From this perspective, it is also necessary to consider the relationships that our scholars formed with their mentors during their university education. Evidence of profound respect for the Paduan professors can be discerned in the treatises published by Polish physicians. Mentions, dedications, and above all, the discernible continuity of ideas and the conviction of the moral value of the work done and of the constant expansion of knowledge possessed, which can still be found in the published texts of Polish „Paduan” scholars, serve as a key source of inspiration for those interested in the intellectual influences of eminent scientists who lived in the lands of the First Republic from the 16th to the 18th century.
References
Erazm z Rotterdamu, Pochwała głupoty, przeł. i objaśnił Edwin Jędrkiewicz (Wrocław: Zakład im. Ossolińskich. Wydawnictwo PAN, 1953).
Górnicki Łukasz, O elekcyi, wolności, prawie i obyczajach polskich rozmowa Polaka z Włochem dzieło Łukasza Górnickiego (Sanok: Wydanie Kazimierza Józefa Turowskiego, 1855).
Marcin z Urzędowa, Herbarz polski, to iest o przyrodzeniu zioł i drzew rozmaitych y innych rzeczy do lekarztw należących, księgi dwoje (Kraków: w Drukarni Łazarzowej, 1595). Szymon z Łowicza, Enchiridion medicinae pro tyrunculis huius artis, quam compe[n]diosissime (Cracouiae: in officina Ungleriana, 1537).
Mercuriale Girolamo, De Morbis Puerorum Tractatus Locupletissimi, Variaq[ue]; doctrina referti non folúm Medicis, verumetiam Philosophis magnopere utiles; / Ex ore Excellentissimi Hieronymi Mercurialis Foroliuiensis Medici clarissimi diligenter excepti, atque in Libros tres digesti ; Opera Iohannis Chrosczieyoioskij (Wenecja: Meietti, Paolo. Druk, 1583).
Oczko Wojciech, Cieplice (Kraków: w Drukarniey Lazarzowey […], [po 10 VII] 1578).
Oczko Wojciech, Przymiot (Kraków: w Drukarniey Lazarzowey […], 1581).
Oczko Wojciech, Przymiot i Cieplice. Opatrzone Życiorysem i oceną stanowiska naukowego W. Oczki / przez Edwarda Klinka ; oraz rozprawą O języku dzieł / przez Ad. Ant. Kryńskiego. Wyd. jubileuszowe (Warszawa: Tow. Lekarskie Warszawskie, 1881).
Sebastian Petrycy z Pilzna, Instrvctia abo navka, iak się sprawowac czasv moru : w ktorey się zamyka 1. ochrona […], 2. leczenie […] / dla prostych napisana, krom discursow przez doc. Sebastyana Petrycego medyka (Kraków: w drukarni Mikołaia Loba, 1613).
Sebastian Petrycy z Pilzna, Przydatki do Ekonomiki i Polityki Arystotelesowej, oprac. Wiktor Wąsik, wstępem poprz. Konstanty Grzybowski (Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1956).
Sebastian Petrycy z Pilzna, Przydatki do Etyki Arystotelsowej, oprac. Wiktor Wąsik, wstępem poprz. Konstanty Grzybowski (Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1956).
Struś Józef, Sphygmicae artis Iam mille dvcentos annos perditae et desideratae libri V. a Iosepho Strvthio Posnaniense medico recens conscripti […], (Basileae: per Joannem Oporinum, 1555).
Sykst Erazm, O Cieplicach we skle: ksiąg troie. Przez Erasma Syxta philozophiey y medycyny doktora napisanych (Zamość: w Drukarni Akademiey drukował Chrzystoph Wolbramczyk, 1617).
Syreński Szymon, Zielnik Herbarzem z ięzyka Łacinskiego zowią To iest Opisanie własne imion, kształtu, przyrodzenia, skutkow, y mocy Zioł wszelakich Drzew Krzewin y korzenia ich, Kwiatu, Owocow, Sokow Miasg, Zywic y korzenia do potraw zaprawowania Takze Trunkow, Syropow, Wodek Lekiwarzow, Konfektow […] pilnie zebrane a porządnie zapisane przez D. Simona Syrennivsa (Cracoviae: w Drukarni Bazylego Skalskiego, 1613).
Barry Jonathan, Bigotti Fabrizio, Santorio Santori and the Emergence of Quantified medicine, 1614–1790. Corpuscularianism, Technology and Experimentation (Cham: Palgrave Macmillan, 2021).
L’Università di Padova. Otto secoli di storia, a cura di Piero del Negro (Padova: Signumpadova editrice, 2002).
Lenart Mirosław, Miles pius et iustus. Żołnierz chrześcijański katolickiej wiary w kulturze i piśmiennictwie dawnej Rzeczypospolitej (XVI–XVIII w.) (Warszawa: Instytut Badań Literackich PAN, 2009).
Świderska-Włodarczyk Urszula, Homo nobilis: wzorzec szlachcica w Rzeczypospolitej XVI i XVII wieku (Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2017). Szumowski Władysław, Historia medycyny filozoficznie ujęta, wyd. czwarte, poprawione i uzupełnione (Kęty: Wydawnictwo Marek Derewiecki, 2008).
Baker Sheila, „Painting the Plague”, w Plague Image and Imagination from Medieval to Modern Times, ed. Christos Lynteris (London: Palgrave Macmillan Cham, 2021), 37–67.
Lenart Mirosław, „Wzorce osobowe doby potrydenckiej w perspektywie idei walki”, w Formowanie kultury katolickiej w dobie potrydenckiej: powszechność i narodowość katolicyzmu polskiego, red. Justyna Dąbkowska-Kujko (Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, 2017), 351–387.
Mandressi Rafael, „Sekcje zwłok i anatomia”, w Historia ciała. Od renesansu do oświecenia, red. Georges Vigarello (Gdańsk: Wydawnictwo słowo/obraz terytoria, 2005), 283–301.
Pieczyński Maciej, „Boś szlachcic: wzorce i antywzorce szlacheckie w poezji późnego baroku”, w Wzorce osobowe w dawnej literaturze i kulturze polskiej, red. Bernadetta M. Puchalska-Dąbrowska, Elżbieta A. Jurkowska (Białystok: Wydawnictwo Prymat, 2018), 255–267.
Włodarski Maciej, „Medycy i śmierć w utworach renesansowych”, w Literatura renesansowa w Polsce i Europie. Studia dedykowane Profesorowi Andrzejowi Borowskiemu, red. Jakub Niedźwiedź (Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2016), 437–450.
Bieńkowski Tadeusz, „Aspekty edukacji staropolskiej (stanowe modele życia i wzory osobowe)”, Rozprawy z Dziejów Oświaty 41 (2002): 7–29.
Kłoczowski Jerzy, „Kler katolicki w Polsce średniowiecznej: problem pochodzenia i dróg awansu”, Kwartalnik Historyczny 88/4 (1981): 923–938.
Tazbir Janusz, „Wzorce osobowe szlachty polskiej w XVII wieku”, Kwartalnik Historyczny 83/4 (1976): 784–797.
Tygielski Wojciech, „Patavium virum me fecit. Padova come luogo di formazione delle antiche élite polacche”, Italica Wratislaviensia 12 (2021): 21–46.
Zemanek Alicja, „Z dziejów botaniki renesansu – padewskie inspiracje polskich zielnikarzy”, Kwartalnik Historii Nauki i Techniki 41/1 (1996): 31–58.
Copyright (c) 2025 University Ignatianum in Cracow
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NoDerivatives 4.0 International License.
The Yearbook only accepts materials for publication that are free of all conflicts of interest, and that in no way involve conflicts over authorship, copyright, etc. The Editors will take action against any cases of plagiarizing, ghostwriting1, guest/honorary authorship2, etc. Where co-authored work is concerned, the Author listed first is expected to take responsibility for the submission, and is required to make clear the contributions of all of the Co-Authors involved. In the event of the publication owing its existence to funding dedicated to this purpose, this fact should be made clear: e.g. in any note of thanks/acknowledgement, or in a footnote, etc. Explicit notification should be given of any form of reprinting, with the appropriate evidence of permission to publish being furnished as required. Any impropriety on the part of Authors/Reviewers risks exposing them to appropriate responses from the relevant institutions.
______
1 This term refers to instances of a person who has made an essential contribution being omitted from the list of authors, or from notes conveying gratitude and/or acknowledgement.
2 This occurs when a person who has made either an insignificant contribution or no contribution at all nevertheless appears on the list of authors.
