Intuicjonizm L. Brouwera
źródła, rozwój, znaczenie badań logików polskich
Abstrakt
Artykuł jest poświęcony logice intuicjonistycznej L.E.J. Brouwera. Są w nim omówione źródła i cele tej logiki – była jednym z nurtów konstruktywistycznych w filozofii matematyki i miała przezwyciężyć kryzys podstaw matematyki – oraz główne etapy jej rozwoju (A. Heyting, K. Gӧdel), a zwłaszcza znaczenie badań nad nią logików polskich (Z. Zawirski, J. Łukasiewicz, A. Tarski, S. Jaśkowski). Wnioski uzasadnione w artykule na kanwie ustaleń historycznych mają także znaczenie dla metafilozoficznej dyskusji nad rozumieniem matematyki, podstawowych praw logiki oraz relacji języka do rzeczywistości.
Bibliografia
Czeżowski Tadeusz, Logika. Podręcznik dla studiujących nauki filozoficzne (Warszawa: Państwowy Zakład Wydawnictw Szkolnych, 1948).
Heyting Arend, Die formalen Regeln der intuitionistischen Logik (Berlin: Deütsche Akademie der Wissenschaften zu Berlin, 1930).
Iwanicki Józef, Dedukcja naturalna i logistyka (Warszawa: Nakładem Polskiego Tow. Teologicznego w Warszawie, 1949).
Körner Stephan, What is Philosophy? One Philosopher’s Answer (London: Wydawnictwo Allen Lane, 1969).
Kuiper Johannes John Carel, Ideas and Explorations. Brouwer’s Road to Intuitionism (Utrecht: Uniwersytet Utrecht, 2004).
Mostowski Andrzej, Logika matematyczna (Warszawa–Wrocław: 1948). Murawski Roman, Filozofia matematyki. Zarys dziejów (Warszawa: Wydawnictwo Naukowe UAM, 1995).
Priest Graham, Richard Routley, Jean Norman, Paraconsistent Logic: Essays on the Inconsistent (Wien: Philosophia Verlag, München-Hamden, 1989).
Śleziński Krzysztof, Towards Scientific Metaphysics, t. 1: In the Circle of the Scientific Metaphysics of Zygmunt Zawirski. Development and Comments on Zawirski’s Concepts and their Philosophical Context, Polish Contemporary Philosophy and Philosophical Humanities, t. 15, red. Jan Hartman (Berlin: Wyd. Peter Lang, 2019).
Bornstein Benedykt, „Zarys teorii logiki dialektycznej”, w Benedykta Bornsteina niepublikowane pisma z teorii poznania, logiki i metafizyki. Wybór i opracowanie oraz wprowadzenie i komentarze, red. Krzysztof Śleziński (Katowice: Uniwersytet Śląski, 2014), 128–190.
Brouwer Luitzen Egbertus Jan, „Consciousness, Philosophy and Mathematics”, w Collected Works. Philosophy and Foundations of Mathematics, t. I, red. Arend Heyting (Amsterdam–Oxford–New York: North-Holland Publishing Company; American Elsevier Publishing Company, 1975), 480–481.
Brouwer Luitzen Egbertus Jan, „Historical Background, Principles and Methods of Intuitionism”, w Collected Works. Philosophy and Foundations of Mathematics, t. I, red. Arend Heyting (Amsterdam–Oxford–New York: NorthHolland Publishing Company; American Elsevier Publishing Company, 1975), 508–515.
Brouwer Luitzen Egbertus Jan, „Life, Art and Mysticism”, w Collected Works. Philosophy and Foundations of Mathematics, t. I, red. Arend Heyting (Amsterdam–Oxford–New York: North-Holland Publishing Company; American Elsevier Publishing Company, 1975), 1–9.
Brouwer Luitzen Egbertus Jan, „Mathematik, Wissenschaft und Sprache”, w Collected Works. Philosophy and Foundations of Mathematics, t. I, red. Arend Heyting (Amsterdam–Oxford–New York: North-Holland Publishing Company; American Elsevier Publishing Company, 1975), 417–428.
Brouwer Luitzen Egbertus Jan, „On the Foundations of Mathematics”, w Collected Works. Philosophy and Foundations of Mathematics, t. I, red. Arend Heyting (Amsterdam–Oxford–New York: North-Holland Publishing Company; American Elsevier Publishing Company, 1975), 12–101.
Jaśkowski Stanisław, „Recherches sur le système de la logique intuitioniste”, w Actes du Congrès International de Philosophie Scientifique, t. VI: Philosophie des mathématiques, Actualités scientifiques et industrielles 393 (Paris: Hermann & Cie, 1936), 58–61.
Jaśkowski Stanisław, Elementy logiki matematycznej [skrypt] (Toruń: 1947).
Łukasiewicz Jan, „O intuicjonistycznym rachunku zdań”, w Z zagadnień logiki i filozofii. Pisma wybrane, red. Jan Słupecki (Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1961), 261–274.
Piotrowska Ewa, „Filozoficzne podstawy intuicjonizmu matematycznego w ujęciu L.E.J. Brouwera”, w Z zagadnień nad filozoficznymi podstawami nauk, red. Stefan Kaczmarek (Poznań: Wydawnictwo Nauk. Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza, 1981), 113–171.
Tarski Alfred, „Badania nad rachunkiem zdań”, w Pisma logiczno-filozoficzne. Metalogika, t II, red. Jan Zygmunt (Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2001), 7–14.
Tarski Alfred, „Podstawowe pojęcia metodologii nauk dedukcyjnych”, w Pisma logiczno-filozoficzne. Metalogika, t. II, red. Jan Zygmunt (Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2001), 51–60.
Brouwer Luitzen Egbertus Jan, „Intuitionism and Formalism”, Bulletin of the American Mathematical Society 20/2 (1913): 85–96.
Brouwer Luitzen Egbertus Jan, „Über Abbildung von Mannigfaltigkeiten”, Mathematische Annalen 71 (1912): 97–115.
Czarnecka Bożena, „Jana Łukasiewicza ujęcie intuicjonistycznego rachunku zdań”, Rocznik Filozoficzny 48/1 (2000): 231–237.
Feys Robert, „Les methodes de deduction naturelle”, Revue Philosophique de Louvain 44 (1946): 370–400.
Feys Robert, „Les methodes de deduction naturelle”, Revue Philosophique de Louvain 45 (1947): 60–72.
Gentzen Gerhard, „Untersuchungen über das logische Schliessen”, Mathematische Zeitschrift 39 (1934): 176–210.
Gödel Kurt, „Zum intuitionistischem Aussagenkalkül”, Academie der Wissenschaften in Wien, Mathematisch-naturwissenschaftliche Klasse 69 (1932): 65–66.
Łukasiewicz Jan, „Die Logik und das Grundlagenproblem”, Les Entretiens de Zürich sur les fondements et la méthode des sciences mathématiques 12/6–9 (1938) [Zürich, 1941]: 82–100.
Łukasiewicz Jan, „O logice trójwartościowej”, Ruch Filozoficzny 5 (1920): 170–171. Łukasiewicz Jan, „O pojęciu możliwości”, Ruch Filozoficzny 5 (1920): 169–170. Misiuna Krystyna, „O obliczach sprzeczności”, Filozofia Nauki 43/3 (2010): 55–78.
Park Sehie, Ninety Years of the Brouwer Fixed Point Theorem, „Vietnam Journal of Mathematics” 27/3 (1999): 187–222.
Suszko Roman, „W sprawie logiki bez aksjomatów”, Kwartalnik Filozoficzny 17 (1948): 199–205.
Zawirski Zygmunt, „Geneza i rozwój logiki intuicjonistycznej”, Kwartalnik Filozoficzny 16 (1946): 165–222.
Copyright (c) 2025 Uniwersytet Ignatianum w Krakowie
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Rocznik przyjmuje do druku wyłącznie materiały, które nie wchodzą w żaden konflikt interesów, żaden konflikt z prawem autorskim itp. Redakcja prowadzi działania przeciw: plagiatom, ghostwriting1, guest/honorary authorship2 itp. Autor pracy zbiorowej, który jest pierwszy na liście, bierze na siebie odpowiedzialność i ma obowiązek przedstawić wkład wszystkich współautorów. Jeśli publikacja powstała dzięki dedykowanym środkom finansowym, należy ujawnić to np. w Podziękowaniu, przypisie itp. Ew. przedruki wymagają jawnego zgłoszenia i okazania odpowiedniego pozwolenia wydawniczego. Autorzy / Recenzenci nierzetelni narażają się na reakcję właściwą stosownym instytucjom.
______
1 Ma to miejsce, gdy osoba mająca istotny wkład jest pominięta na liście Autorów czy w Podziękowaniu.
2 Zachodzi, gdy na liście autorskiej pojawia się osoba mająca znikomy/żaden udział w pracy.
