Nuncjatura Annibala z Kapui w Rzeczypospolitej (1586–1591) w perspektywie jego padewskich znajomości
Abstrakt
Artykuł przedstawia problem wpływu uniwersyteckich znajomości Annibala z Kapui, zawartych podczas studiów prawniczych w Padwie, na jego późniejszą misję dyplomatyczną na urzędzie nuncjusza apostolskiego w polsko-litewskiej Rzeczypospolitej (1586–1591). Pod uwagę wzięte zostały przede wszystkim padewskie kontakty Di Capui ze Stanisławem Tarnowskim, późniejszym kasztelanem sandomierskim, oraz Janem Zamoyskim, późniejszym kanclerzem i hetmanem. Podstawowym źródłem wykorzystanym na potrzeby niniejszej analizy była korespondencja prowadzona przez Annibala z Kapui w czasie misji w Rzeczypospolitej, a także pojedyncze teksty o innym charakterze, zaświadczające o zawieranych w Padwie przez młodego neapolitańskiego szlachcica znajomościach. Z przeprowadzonej analizy wynika, że okres około 25 lat, jaki minął od czasów studenckich do pobytu arcybiskupa Neapolu na polsko-litewskim dworze, był prawdopodobnie zbyt długi, aby podobne znajomości, których w tzw. międzyczasie nie kultywowano, mogły istotnie oddziaływać na działalność Annibala z Kapui jako dyplomaty. Młodzieńczy kontakt ze środowiskiem nacji polskiej w Padwie nie wpłynął także pozytywnie na znajomość społeczno-politycznego kontekstu, w jakim znalazł się arcybiskup Neapolu u progu trzeciego interregnum (1587). Nuncjusz przybył w granice Rzeczypospolitej bez żadnych aktualnych kontaktów, nie znając specyfiki miejsca, w którym przyszło mu działać, z niewielką wiedzą na temat polsko-litewskiego systemu ustrojowego.
Bibliografia
Archivio Apostolico Vaticano, Segreteria di Stato, Polonia 23, 28, 30. Archivio Magherini-Graziani, Vada, ms. 59.
Biblioteca Apostolica Vaticana, Chig. M.II.43.
Biblioteka Naukowa Polskiej Akademii Umiejętności i Polskiej Akademii Nauk w Krakowie, Teka Rzymska 45.
Banaszak Marian, Z dziejów dyplomacji watykańskiej. Poselstwa obediencyjne w latach 1534–1605, cz. 2: Dzieje poselstw polskich (Warszawa: Akademia Teologii Katolickiej, 1975).
Chioccarelli Bartolomeo, Bartolomaei Chioccarelli Antistitum praeclarissimae Neapolitanae ecclesiae catalogus ab apostolorum temporibus ad hanc usque nostram aetatem et ad annum MDCXLIII (Neapolis: Porrini, 1643).
Croce Benedetto, Storia del Regno di Napoli (Bari: Laterza, 1958).
Dubas-Urwanowicz Ewa, Mężowie stanu, awanturnicy czy zdrajcy? Dzieje rodu Zborowskich w XVI wieku (Warszawa: DiG, 2018).
Gregorowicz Dorota, Tiara w grze o koronę. Stolica Apostolska wobec wolnych elekcji w Rzeczypospolitej Obojga Narodów w drugiej połowie XVI wieku (Kraków: Polska Akademia Umiejętności, 2019).
Grzybowski Stanisław, Jan Zamoyski (Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1994).
Guicciardini Francesco, La historia d’Italia (Venezia: Gabriel Giolito di Ferrari, 1568).
Heidenstein Rajnold, Dzieje Polski od śmierci Zygmunta do r. 1594 ksiąg XII, vol. II (Petersburg: B. M. Wolff, 1857).
Lepszy Kazimierz (red.), Archiwum Jana Zamoyskiego, kanclerza i hetmana wielkiego koronnego 1585–1588, vol. IV (Kraków: Polska Akademia Umiejętności, 1948).
Lepszy Kazimierz, Walka stronnictw w pierwszych latach panowania Zygmunta III (Kraków: Gebethner & Wolff, 1929).
Niesiecki Kasper, Herbarz polski Kaspra Niesieckiego S. J. powiększony dodatkami z poźniejszych autorów, rękopismów, dowodow urzędowych. T. IX (Lipsk: Breitkopf i Haertel, 1842).
Pittorru Fabio, Torquato Tasso: l’uomo, il poeta, il cortigiano (Milano: Bompiani, 1982).
Sieniawski Emilian, Das Interregnum und die Königswahl in Polen vom J. 1587 (Breslau: L. Freund, 1868).
Tasso Torquato, Il Rinaldo del Signor (Mantova: Aldo Manuzio il Giovane, 1582). Windakiewicz Stanisław, Padwa, Studyum z dziejów cywilizacyi polskiej (Kraków: W drukarni Czasu, 1891).
Woś Jan Władysław, Annibale di Capua nunzio apostolico e arcivescovo di Napoli (1544–1595). Materiali per una biografia (Roma: Fondazione Giovanni Paolo II, 1984).
Woś Jan Władysław, Fonti per la storia della nunziatura polacca di Annibale di Capua (1586–1591) (Trento: Università degli Studi di Trento, 1992).
Woś Jan Władysław, Santa Sede e Corona Polacca nella corrispondenza di Annibale di Capua (1586–1591) (Trento: Università degli Studi di Trento, 2004).
Caccamo Domenico, „Bovio, Girolamo”, in Dizionario Biografico degli Italiani, vol. 13 (Roma: Istituto dell’Enciclopedia Italiana, 1971), 561–562.
Dubas-Urwanowicz Ewa, „Działalność polityczna Hannibala z Kapui w bezkrólewiu po śmierci Stefana Batorego”, in Teresa Chynczewska-Hennel, Katarzyna Wiszowata-Walczak (red.), Nuncjatura Apostolska w Rzeczypospolitej (Białystok: IHiNP UWB, 2012), 145–159.
Dubas-Urwanowicz Ewa, „Między troską o losy Kościoła w Rzeczpospolitej a sympatią do Habsburgów. Hannibal z Kapui w Rzeczpospolitej w latach 1588–1591”, in Mariusz R. Drozdowski, Wojciech Walczak, Katarzyna Wiszowata-Walczak (red.), Od Kijowa do Rzymu. Z dziejów stosunków Rzeczypospolitej ze Stolicą Apostolską i Ukrainą (Białystok: Instytut Badań nad Dziedzictwem Kulturowym Europy, 2012), 431–451.
Gregorowicz Dorota, „Dylematy papieskiej dyplomacji. Stanowisko polityczne Stolicy Apostolskiej a działalność nuncjusza Annibale Di Capua wobec elekcji 1587 roku”, in Mariusz Markiewicz, Dariusz Rolnik, Filip Wolański (red.), Wokół wolnych elekcji. O znaczeniu idei wyboru ‒ między prawami a obowiązkami w państwie polsko-litewskim XVI–XVIII wieku (Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego 2016), 143–164.
Skowron Ryszard, „Nuncjusz i ambasador. Korespondencja Annibala z Capui z San Clemente (1586–1591)”, in Mariusz R. Drozdowski, Wojciech Walczak, Katarzyna Wiszowata-Walczak (red.), Od Kijowa do Rzymu. Z dziejów stosunków Rzeczypospolitej ze Stolicą Apostolską i Ukrainą (Białystok: Instytut Badań nad Dziedzictwem Kulturowym Europy, 2012), 453–467.
Badalamenti Guido, „Un manuale diplomatico del tardo ‘500: la missione di Annibale di Capua alla corte imperiale di Praga”. Civis. Studi e testi, XI (1987), 195–202.
Woś Jan Władysław, „Istruzione per Annibale di Capua presso la corte imperiale (1576)”, Rivista di studi crociani, X (1973): 448–452.
Copyright (c) 2025 Uniwersytet Ignatianum w Krakowie
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Rocznik przyjmuje do druku wyłącznie materiały, które nie wchodzą w żaden konflikt interesów, żaden konflikt z prawem autorskim itp. Redakcja prowadzi działania przeciw: plagiatom, ghostwriting1, guest/honorary authorship2 itp. Autor pracy zbiorowej, który jest pierwszy na liście, bierze na siebie odpowiedzialność i ma obowiązek przedstawić wkład wszystkich współautorów. Jeśli publikacja powstała dzięki dedykowanym środkom finansowym, należy ujawnić to np. w Podziękowaniu, przypisie itp. Ew. przedruki wymagają jawnego zgłoszenia i okazania odpowiedniego pozwolenia wydawniczego. Autorzy / Recenzenci nierzetelni narażają się na reakcję właściwą stosownym instytucjom.
______
1 Ma to miejsce, gdy osoba mająca istotny wkład jest pominięta na liście Autorów czy w Podziękowaniu.
2 Zachodzi, gdy na liście autorskiej pojawia się osoba mająca znikomy/żaden udział w pracy.
