La nunziatura di Annibale Di Capua in Polonia (1586–1591) nell’ottica delle sue conoscenze patavine
Abstract
L’articolo presenta il problema dell’impatto delle conoscenze universitarie di Annibale Di Capua, instaurate durante gli studi giuridici a Padova, sulla sua successiva missione diplomatica come nunzio apostolico nello Stato polacco-lituano (1586–1591). Si è tenuto conto soprattutto dei contatti patavini del Di Capua con Stanisław Tarnowski, poi castellano di Sandomierz, e Jan Zamoyski, poi Gran Cancelliere ed Etmano. La fonte fondamentale utilizzata ai fini di questa analisi è il carteggio condotto dal Di Capua durante la sua missione polacco-lituana, nonché altri singoli testi di carattere diverso, che attestino i contatti instaurati a Padova dal giovane nobile napoletano. La ricerca condotta dimostra che il periodo di circa 25 anni, trascorso tra i tempi universitari e la permanenza dell’arcivescovo di Napoli presso la corte polacco-lituana, fu probabilmente troppo lungo, perché simili conoscenze, senza essere nel frattempo coltivate, potessero avere un’influenza significativa sull’attività diplomatica del Di Capua. I contatti dai tempi della gioventù con la nazione polacca a Padova non avrebbero avuto un impatto positivo nemmeno sulla conoscenza del contesto socio-politico in cui l’arcivescovo di Napoli si trovò alle soglie del terzo interregno (1587). Il nunzio giunse infatti nei confini dello Stato polacco-lituano senza alcun contatto attuale, non conoscendo le specificità del luogo in cui avrebbe operato, con poca conoscenza del sistema politico locale.
Riferimenti bibliografici
Archivio Apostolico Vaticano, Segreteria di Stato, Polonia 23, 28, 30. Archivio Magherini-Graziani, Vada, ms. 59.
Biblioteca Apostolica Vaticana, Chig. M.II.43.
Biblioteka Naukowa Polskiej Akademii Umiejętności i Polskiej Akademii Nauk w Krakowie, Teka Rzymska 45.
Banaszak Marian, Z dziejów dyplomacji watykańskiej. Poselstwa obediencyjne w latach 1534–1605, cz. 2: Dzieje poselstw polskich (Warszawa: Akademia Teologii Katolickiej, 1975).
Chioccarelli Bartolomeo, Bartolomaei Chioccarelli Antistitum praeclarissimae Neapolitanae ecclesiae catalogus ab apostolorum temporibus ad hanc usque nostram aetatem et ad annum MDCXLIII (Neapolis: Porrini, 1643).
Croce Benedetto, Storia del Regno di Napoli (Bari: Laterza, 1958).
Dubas-Urwanowicz Ewa, Mężowie stanu, awanturnicy czy zdrajcy? Dzieje rodu Zborowskich w XVI wieku (Warszawa: DiG, 2018).
Gregorowicz Dorota, Tiara w grze o koronę. Stolica Apostolska wobec wolnych elekcji w Rzeczypospolitej Obojga Narodów w drugiej połowie XVI wieku (Kraków: Polska Akademia Umiejętności, 2019).
Grzybowski Stanisław, Jan Zamoyski (Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1994).
Guicciardini Francesco, La historia d’Italia (Venezia: Gabriel Giolito di Ferrari, 1568).
Heidenstein Rajnold, Dzieje Polski od śmierci Zygmunta do r. 1594 ksiąg XII, vol. II (Petersburg: B. M. Wolff, 1857).
Lepszy Kazimierz (red.), Archiwum Jana Zamoyskiego, kanclerza i hetmana wielkiego koronnego 1585–1588, vol. IV (Kraków: Polska Akademia Umiejętności, 1948).
Lepszy Kazimierz, Walka stronnictw w pierwszych latach panowania Zygmunta III (Kraków: Gebethner & Wolff, 1929).
Niesiecki Kasper, Herbarz polski Kaspra Niesieckiego S. J. powiększony dodatkami z poźniejszych autorów, rękopismów, dowodow urzędowych. T. IX (Lipsk: Breitkopf i Haertel, 1842).
Pittorru Fabio, Torquato Tasso: l’uomo, il poeta, il cortigiano (Milano: Bompiani, 1982).
Sieniawski Emilian, Das Interregnum und die Königswahl in Polen vom J. 1587 (Breslau: L. Freund, 1868).
Tasso Torquato, Il Rinaldo del Signor (Mantova: Aldo Manuzio il Giovane, 1582). Windakiewicz Stanisław, Padwa, Studyum z dziejów cywilizacyi polskiej (Kraków: W drukarni Czasu, 1891).
Woś Jan Władysław, Annibale di Capua nunzio apostolico e arcivescovo di Napoli (1544–1595). Materiali per una biografia (Roma: Fondazione Giovanni Paolo II, 1984).
Woś Jan Władysław, Fonti per la storia della nunziatura polacca di Annibale di Capua (1586–1591) (Trento: Università degli Studi di Trento, 1992).
Woś Jan Władysław, Santa Sede e Corona Polacca nella corrispondenza di Annibale di Capua (1586–1591) (Trento: Università degli Studi di Trento, 2004).
Caccamo Domenico, „Bovio, Girolamo”, in Dizionario Biografico degli Italiani, vol. 13 (Roma: Istituto dell’Enciclopedia Italiana, 1971), 561–562.
Dubas-Urwanowicz Ewa, „Działalność polityczna Hannibala z Kapui w bezkrólewiu po śmierci Stefana Batorego”, in Teresa Chynczewska-Hennel, Katarzyna Wiszowata-Walczak (red.), Nuncjatura Apostolska w Rzeczypospolitej (Białystok: IHiNP UWB, 2012), 145–159.
Dubas-Urwanowicz Ewa, „Między troską o losy Kościoła w Rzeczpospolitej a sympatią do Habsburgów. Hannibal z Kapui w Rzeczpospolitej w latach 1588–1591”, in Mariusz R. Drozdowski, Wojciech Walczak, Katarzyna Wiszowata-Walczak (red.), Od Kijowa do Rzymu. Z dziejów stosunków Rzeczypospolitej ze Stolicą Apostolską i Ukrainą (Białystok: Instytut Badań nad Dziedzictwem Kulturowym Europy, 2012), 431–451.
Gregorowicz Dorota, „Dylematy papieskiej dyplomacji. Stanowisko polityczne Stolicy Apostolskiej a działalność nuncjusza Annibale Di Capua wobec elekcji 1587 roku”, in Mariusz Markiewicz, Dariusz Rolnik, Filip Wolański (red.), Wokół wolnych elekcji. O znaczeniu idei wyboru ‒ między prawami a obowiązkami w państwie polsko-litewskim XVI–XVIII wieku (Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego 2016), 143–164.
Skowron Ryszard, „Nuncjusz i ambasador. Korespondencja Annibala z Capui z San Clemente (1586–1591)”, in Mariusz R. Drozdowski, Wojciech Walczak, Katarzyna Wiszowata-Walczak (red.), Od Kijowa do Rzymu. Z dziejów stosunków Rzeczypospolitej ze Stolicą Apostolską i Ukrainą (Białystok: Instytut Badań nad Dziedzictwem Kulturowym Europy, 2012), 453–467.
Badalamenti Guido, „Un manuale diplomatico del tardo ‘500: la missione di Annibale di Capua alla corte imperiale di Praga”. Civis. Studi e testi, XI (1987), 195–202.
Woś Jan Władysław, „Istruzione per Annibale di Capua presso la corte imperiale (1576)”, Rivista di studi crociani, X (1973): 448–452.
Copyright (c) 2025 University Ignatianum in Cracow
Questo lavoro è fornito con la licenza Creative Commons Attribuzione - Non opere derivate 4.0 Internazionale.
Rocznik przyjmuje do druku wyłącznie materiały, które nie wchodzą w żaden konflikt interesów, żaden konflikt z prawem autorskim itp. Redakcja prowadzi działania przeciw: plagiatom, ghostwriting1, guest/honorary authorship2 itp. Autor pracy zbiorowej, który jest pierwszy na liście, bierze na siebie odpowiedzialność i ma obowiązek przedstawić wkład wszystkich współautorów. Jeśli publikacja powstała dzięki dedykowanym środkom finansowym, należy ujawnić to np. w Podziękowaniu, przypisie itp. Ew. przedruki wymagają jawnego zgłoszenia i okazania odpowiedniego pozwolenia wydawniczego. Autorzy / Recenzenci nierzetelni narażają się na reakcję właściwą stosownym instytucjom.
______
1 Ma to miejsce, gdy osoba mająca istotny wkład jest pominięta na liście Autorów czy w Podziękowaniu.
2 Zachodzi, gdy na liście autorskiej pojawia się osoba mająca znikomy/żaden udział w pracy.
