Józefa Życińskiego koncepcja emergencji
Abstract
Emergentyzm jest teorią, która wyjaśnia mechanizm ewolucyjnych zmian zachodzących w przyrodzie. W tej teorii podkreśla się, że nowe funkcje i właściwości pojawiające się na wyższych poziomach złożonych systemów są nieredukowalne do tych na niższych poziomach, ale uwzględniają funkcje i właściwości niższych poziomów złożoności. Teoria emergencji wyjaśnia, w jaki sposób z wielu względnie prostych składników powstają (pojawiają się) złożone systemy. Idea emergentyzmu występuje w pismach filozoficznych Józefa Życińskiego w kontekście dyskusji o możliwości takiej interpretacji procesów ewolucyjnych, w której biologiczną teorię ewolucji można połączyć w spójny sposób z teologiczną doktryną o Bogu, Stwórcy wszechświata. W artykule przedstawiono główne idee sformułowane przez Życińskiego na temat tej teorii. Pierwsza część zawiera charakterystykę pewnych podstawowych pojęć, takich jak emergencja, superweniencja, przyczynowość odgórna; w drugiej części omówiono implikacje koncepcji Życińskiego, ważne dla rozumienia naturalizmu metodologicznego i ontologicznego.Literaturhinweise
Ellis, G. F. R., Natures of existence (temporal and eternal), [w:] The far-future universe. Eschatology from a cosmic perspective, [red.] G. F. R. Ellis, Philadelphia, London: Templeton Foundation Press, 2002, s. 316–354.
Ellis, G. F. R., On the nature of causation in complex systems. Transactions of the Royal Society of South Africa 63/1 (2008), s. 69–84, url: https://pdfs.semanticscholar.org/7d00/ a3cc8778761f31b0e1e5d757472330fd9c05.pdf ([dost.] 24. 08. 2018).
Ellis, G. F. R., True complexity and its associated ontology, [w:] Science and ultimate reality. Quantum theory, cosmology, and complexity, [red.] J. D. Barrow, P. C. W. Davies & J. Harper C. L., Cambridge: Cambridge University Press, 2004, s. 607–636, url: https://pdfs.semanticscholar.org/d8a9/ b3ccd55fbc6cc0a54c5958dbdbc0b126c28e.pdf ([dost.] 19. 09. 2002).
Ellis, G. F. R., J. Murugan & C. Tsagas, The emergent universe: An explicit construction. Classical and Quantum Gravity 21/1 (2004), s. 223–249, url: http://citeseerx.ist.psu.edu/viewdoc/download? doi=10.1.1.577.8046&rep=rep1&type=pdf ([dost.] 14. 10. 2016).
Eriugena, J. S., Periphyseon. Księga 1, [przeł.] A. Kijewska, Kęty: Wydawnictwo Marek Derewiecki, 2009.
Gould, S. Y., Skały wieków. Nauka i religia w pełni życia, [przeł.] J. Bieroń, Poznań: Zysk i S-ka, 2002.
Heisenberg, W., Ponad granicami, [przeł.] K. Wolicki, Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1979.
Heller, M., Filozofia jest przygodą człowieka będącego w drodze, [w:] Rozmowy o filozofii, [red.] A. Zieliński, M. Bagiński & J. Wojtysiak, Lublin: Redakcja Wydawnictw Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, 1996, s. 213–248.
Heller, M., Ostateczne wyjaśnienia wszechświata, Kraków: Universitas, 2008.
Jodkowski, K., Nienaukowy fundament nauki. Lectiones & Acroases Philosophicae 6/1 (2013), s. 59–108, url: http://www.academia.edu/7438364/_2013_Jodkowski_ Nienaukowy_fundament_nauki.
Jodkowski, K., Zasadnicza nierozstrzygalność sporu ewolucjonizm-kreacjonizm. Przegląd Filozoficzny – Nowa Seria 21/3(83) (2012), s. 201–222, url: http:
//journals.pan.pl/Content/93743/PDF/v10271-012-0075-5.pdf.
Kim, J., “Strong” and “global” supervenience revisited. Philosophy and Phenomenological Research 48/2 (1987), s. 315–326.
Kim, J., Supervenience as a philosophical concept. Metaphilosophy 21/1-2 (1990), s. 1–27.
Kłósak, K., Z zagadnień filozoficznego poznania Boga, Kraków: Polskie Towarzystwo Teologiczne, 1979.
Metallmann, J., Determinizm i pojęcie emergencji w biologii. Przegląd Filozoficzny 41 (1938), s. 45–53.
Miłkowski, M. & R. Poczobut, [red.] Analityczna metafizyka umysłu. Najnowsze kontrowersje, Warszawa: Instytut Filozofii i Socjologii PAN, 2008.
Pabjan, T., Józefa Życińskiego koncepcja ewolucyjnego emergentyzmu. Tarnowskie Studia Teologiczne 31/2 (2012), s. 11–26, url: https://www.filozofiawnauce.pl/files/attachment/t._pabjan_jozefa_zycinskiego_koncepcja_ewolucyjnego_emergentyzmu.pdf.
Petrie, B., Global supervenience and reduction. Philosophy and Phenomenological Research 48/1 (1987), s. 119–130.
Poczobut, R., Między redukcją a emergencją. Spór o miejsce umysłu w świecie fizycznym, Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, 2009.
Poczobut, R., Superweniencja. Zarys problematyki. Filozofia Nauki 8/2 (2000), s. 25–44, url: http://bazhum.muzhp.pl/media//files/ Filozofia_Nauki/Filozofia_Nauki-r2000-t8-n2/Filozofia_Nauki- r2000-t8-n2-s25-44/Filozofia_Nauki-r2000-t8-n2-s25-44.pdf.
Popper, K. R. & J. C. Eccles, The self and its brain: An argument for interactionism, Berlin: Springer-Verlag, 1977.
Savellos, E. E. & U. D. Yalcin, [red.] Supervenience. New essays, Cambridge: Cambridge University Press, 1995.
Życiński, J., Bóg i ewolucja. Podstawowe pytania ewolucjonizmu chrześcijańskiego, Lublin: Towarzystwo Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, 2002.
Życiński, J., Bóg w ontycznej strukturze świata. Pluralistyczna ontologia przyrody w ujęciu George’a E. R. Ellisa. [w:] Transcendencja i naturalizm, [red.] T. Adamczyk, Kraków: Copernicus Center Press, 2014, s. 33–48.
Życiński, J., Filozoficzne aspekty matematyczności przyrody, [w:] Filozofować w kontekście nauki, [red.] M. Heller, A. Michalak & J. Życiński, Kraków: Polskie Towarzystwo Teologiczne, 1987, s. 170–185.
Życiński, J., Naturalizm ontonologiczny a rola superwieniencji w ewolucji biologicznej. Roczniki Filozoficzne 51/3 (2003), s. 7–18.
Życiński, J., Pluralistyczna ontologia przyrody w ujęciu Georgeʼa F.R. Ellisa. Studia Philosophiae Christianae 40/2 (2004), s. 123–134, url: http://bazhum.muzhp.pl/media//files/Studia_Philosophiae_ Christianae/Studia_Philosophiae_Christianae-r2004-t40- n2/Studia_Philosophiae_Christianae-r2004-t40-n2-s123- 134/Studia_Philosophiae_Christianae-r2004-t40-n2-s123- 134.pdf.
Życiński, J., Pole potencjalności a ewolucja Wszechświata, [w:] Nauka-Religia-Dzieje, XIII Seminarium w serii seminariów z Castel Gandolfo 25-27 września 2005 r., Lublin: Materia i forma. Potencja i akt, [red.] J. A. Janik, Kraków: Uniwersytet Jagielloński, 2006, s. 49–60.
Życiński, J., Rola determinacji odgórnej i konwergencji biologicznej w ewolucji Wszechświata. Roczniki Filozoficzne 59/2 (2011), s. 367–378, url: https://www.kul.pl/files/57/roczniki_ filozoficzne/2011_59_2/367_zycinski.pdf.
Życiński, J., Świat matematyki i jej materialnych cieni. Elementy platonizmu w podstawach matematyki, Kraków: Copernicus Center Press, 2013.
Życiński, J., Teizm i filozofia analityczna, t. 2, Kraków: Społeczny Instytut Wydawniczy Znak, 1988.
Życiński, J., Wszechświat emergentny. Bóg w ewolucji przyrody, Lublin: Wydawnictwo KUL, 2009.
Życiński, J., Wybrane zagadnienia z filozofii nauki (część 1), [w:] Z zagadnień filozofii przyrodoznawstwa i filozofii przyrody, [red.] M. Lubański & S. W. Ślaga, t. 10, Warszawa: Akademia Teologii Katolickiej, 1988, s. 97–103.
Rocznik przyjmuje do druku wyłącznie materiały, które nie wchodzą w żaden konflikt interesów, żaden konflikt z prawem autorskim itp. Redakcja prowadzi działania przeciw: plagiatom, ghostwriting1, guest/honorary authorship2 itp. Autor pracy zbiorowej, który jest pierwszy na liście, bierze na siebie odpowiedzialność i ma obowiązek przedstawić wkład wszystkich współautorów. Jeśli publikacja powstała dzięki dedykowanym środkom finansowym, należy ujawnić to np. w Podziękowaniu, przypisie itp. Ew. przedruki wymagają jawnego zgłoszenia i okazania odpowiedniego pozwolenia wydawniczego. Autorzy / Recenzenci nierzetelni narażają się na reakcję właściwą stosownym instytucjom.
______
1 Ma to miejsce, gdy osoba mająca istotny wkład jest pominięta na liście Autorów czy w Podziękowaniu.
2 Zachodzi, gdy na liście autorskiej pojawia się osoba mająca znikomy/żaden udział w pracy.
