Wanderers – Pilgrims – Soldiers – Emigrants
Themes in the War Poetry of the Second Polish Corps
Abstract
The main purpose of the article is to review imageries and experiences of a specific group of poets organized within the frame of the Second Polish Corps during World War II, and to analyze its most characteristic motifs within a deeper historical context of Polish romanticism, as “replayed” in the paths and roles of the Corps poets-soldiers. The study is based on the extensive use of all available books of verses and other literary publications of the Corps, which were produced on the long way from the Soviet Union, where the bulk of Corps was formed in 1941–1942, through the Middle East, Italy, to the final exile station, London in most cases. This material is analyzed within the reference framework of the Polish poetry of World War II studies, as well as comparative studies on the Polish romantic literary tradition, especially that of the Great Emigration. This comparative point of view and method of analysis is used in all parts of the chronologically organized text. From a short presentation of the history of the Corps variegated cultural life which accompanied its development from 1941 to 1945, it proceeds to similarly succinct picture of the group of more than 80 active poets publishing in the Corps. The study centers its analysis on the main theme forming the time-perception of the world presented in soldier poetry: the motif of the road or path. It reveals a phenomenon of uniting very different poetic “schools” and styles (from extreme avant-gardist and futurist, through neoromanticism, to cabaret texts) under the pressure of the war and exile experiences, as well as the strength of the great romantic tradition of Polish poetry formed along a very similar path: from Russia, Siberia, through the Middle East, to Italy, where Polish soldiers had fought under Napoleon, to London and Paris, centers of the Great Emigration. Topoi of martyrdom, strengthened through Siberia and the Holy Land connections, homelessness, martial experiences in Italy, a “treason” of Western allies (Teheran and Yalta conferences) are effectively “refreshed” in this comparative approach.
Literaturhinweise
Baker Kenneth (ed.), The Faber Book of War Poetry (London: Faber and Faber, 1997). Bednarczyk Czesław, Na postojach. Irak. Iran. Palestyna. Liban (Tel-Awiw: published by the author, 1943).
Bednarczyk Czesław, Rodzaje niezgodności (Londyn: Oficyna Poetów i Malarzy, 1979).
Bednarczyk Czesław, Ziemia trudna (Londyn: Oficyna Poetów i Malarzy, 1954). Bielatowicz Jan (ed.), Azja i Afryka. Antologia poezji polskiej na Środkowym Wschodzie (Palestyna: Oddz. Propagandy i Kultury D-twa Armii Polskiej na Wschodzie, 1944).
Bielatowicz Jan (ed.), Nasze granice w Monte Cassino. Antologia walki (Rzym: Oddział Kultury i Prasy 2. Korpusu, 1945).
Bielatowicz Jan (ed.), Poezja karpacka. Zbiór wierszy żołnierzy Brygady Strzelców Karpackich (Jerusalem: W Drodze, 1944).
Bielatowicz Jan (ed.), Przypływ. Poeci 2. Korpusu (Rzym: Oddział Kultury i Prasy 2. Korpusu, 1946).
Biesiadowska Ludwika, Po drodze. Zbiór poezji po drodze z Wilna czy Nowogródka na Syberię, a przez Persję, Irak, Palestynę i Egipt do Turcji (Glasgow: Książnica Polska, 1945).
Brochwicz-Lewiński Stanisław, Droga do Polski. Sekstyny niepolityczne (Jerozolima: published by the author, 1946).
Bujnowski Józef, Brzozom w płomieniach (Włochy: Referat Kultury i Prasy Bazy 2. Korpusu, 1945).
Czuchnowski Marian, Pola minowe (Londyn: Oficyna Poetów i Malarzy, 1951). Glinka Ksawery, Krwawa róża. Wiersze (Jerozolima: published by the author, 1944).
Hemar Marian, Dwie Ziemie Święte (Londyn: King & Staples, 1942).
Hemar Marian, Lata londyńskie (Londyn: Stowarzyszenie Pisarzy Polskich, 1946).
Konarski Feliks, Piosenki z plecaka Helenki (Rzym: published by the author, 1946).
Konarski Feliks, Rozmowa z Niną. Recording from F. Konarski’s author’s evening in London, POSK, 28 06 1985; from the article author’s archive.
Konarski Feliks, Wiersze sercem pisane… (Chicago: Hollywood Press, 1972). Krakowiecki Anatol, Książka o Kołymie (Londyn: Katolicki Ośrodek Wydawniczy “Veritas”, 1950).
Krakowiecki Anatol, Na latającym dywanie (Londyn: Katolicki Ośrodek Wydawniczy “Veritas”, 1951).
Lam Stanisław (ed.), Antologia poezji polskiej 1939–1945 (Paryż: Księgarnia Polska w Paryżu, 1945).
Legeżyński Stefan, Sydria. Wiersze Jerozolimskie (Tel-Awiw: “Przez Lądy i Morza”, 1944).
Międzyrzecki Artur, Namiot z Kanady. Wiersze 1942–1944. Rosja-Iran-Irak-Palestyna-Liban-Egipt (Tel-Awiw: “Przez Lądy i Morza”, 1944).
Obertyńska Beata (under the name Marta Rudzka), W domu niewoli (Rzym: Oddział Kultury i Prasy 2. Korpusu, 1946).
Obertyńska Beata, W domu niewoli (Warszawa: PAX, 1991). Obertyńska Beata, Wiersze wybrane (Warszawa: PIW, 1983).
Olechowski Jan, Chwila nocna. Poezje 1945–1950 (Londyn: Oficyna Poetów i Malarzy, 1950).
Olechowski Jan, Prostą jak sosna wyrosnąć... (Rzym: Oddział Kultury i Prasy 2. Korpusu, 1944).
Ożarowski Bohdan, Droga do ojczyzny. ZSRR. Środkowy Wschód. Italia. Anglia (Londyn: Oficyna Poetów i Malarzy, 1990).
Paff Lucjan, Jutro odwet (Tel Awiw: Drukarnia Azriel, 1943).
Przyłuski Bronisław, Obrona mgieł (Londyn: Katolicki Ośrodek Wydawniczy “Veritas”, 1949).
Redzisz Bolesław, Droga do Polski (Bagdad: Wydział Informacji i Propagandy A.P. na Wschodzie, 1943).
Terlecka Halina, Stepem i oceanem (Edynburg: Składnica Księgarska, 1944).
Wedow Janusz, W drodze do ojczyzny. Wiersze wybrane (Tel Awiw: Harcerskie Biuro Inform., 1942).
Wittlin Józef, Orfeusz w piekle (Paryż: Instytut Literacki, 1963). Zaściński Jan, Pieśń o Warze (Warszawa: Bellona, 1999).
Żdanowicz Witold (ed.), Śląsk pamięci Monte Cassino (Katowice: Muzeum Śląskie, 1999).
Żywina Józef, Rozmowa z księżycem (Rzym: Oddział Kultury i Prasy 2. Korpusu, 1945).
Kaminski Eugeniusz, “***”, Przy Kierownicy w Tobruku 1/100 (1941): 1.
Marynowicz Władysław, “Odlot szpaków”, Przy Kierownicy w Tobruku 3, no. spec. (July 1943): 9.
Międzyrzecki Artur, “Ja jestem tutaj obcy, ja jestem tutaj inny…”, Na Szlaku Kresowej 2/10 (1945): 13.
Redzisz Bolesław, “Idziemy”, Pion (Bejrut) 1/1 (1946): 1.
Dobek Czesław, “Jesteśmy znowu wojskiem”, Orzeł Biały 2/1 (1942): 3.
Szyfer Witold, “Generałowi”. Na Szlaku Kresowej 1/14 (1944): 4.
Szyfer Witold, “Wiosna”. Na Szlaku Kresowej 2/2-3 (1945): 25. (?) Czyżewski, “Spływa deszcz”, Junak 3/13 (1945): 3.
Sowicki Tadeusz, “***”, Goniec Karpacki 3/14 (1944): 3. Zelwerowicz Helena, “Ścieżka”. Ochotniczka 4/4 (1946): 14. Bazarewski Jerzy, “Powrót”, Na Szlaku Kresowej 2/7 (1945): 19.
Chłap-Nowakowa Justyna, Sybir, Bliski Wschód, Monte Cassino. Środowisko poetyckie 2. Korpusu i jego tworczość (Kraków: ARCANA, 2004).
Dybciak Krzysztof, “Powojenne spory. (Światopogląd emigracyjnego piśmiennictwa na terenie Wielkiej Brytanii w latach 1945–1956”, Arka 5/1 (1987): 22–36. Habielski Rafał, Polski Londyn (Wrocław: Wydawnictwo Dolnośląskie, 2000).
Jarzębski Jerzy, W Polsce czyli wszędzie (Warszawa: PEN, 1992).
Jaworska Róża Krystyna, “L’ Italia in tempo di guerra. Imagini della penisola da Taranto a Bologna, nella opere dei soldati del Second Corpo d’ Armata polacco”. In: Emanuele Kanceff and Richard Lewanski (ed.), Viaggiatori Polacchi in Italia, Biblioteca del viaggio in Italia 28 (Geneve: Centro Interuniversitario di Richerche sul “Viaggio in Italia”, 1988).
Ligęza Wojciech, “Miedzy autentykiem a mitem”, [the introduction]. In: Wiatr nas nosi po świecie. Antologia polskiej poezji powstałej na obczyźnie 1939–1945, ed. Bogusław Klimaszewski, Wojciech Ligęza (Kraków, Baran i Suszczyński, 1993), 17–41.
Ligęza Wojciech, “Problematyka ‘miejsc wspólnych’ we współczesnej polskiej poezji emigracyjnej”. In: “Ktokolwiek jesteś bez ojczyzny…” Topika polskiej współczesnej poezji emigracyjnej, ed. Wojciech Ligęza, Wojciech Wyskiel (Łódź: Biblioteka, 1995), 19–43.
Maciejewska Irena, “Topika tradycji narodowych”. In: Słownik literatury polskiej XX wieku, ed. Alina Brodzka, Mirosława Puchalska, Małgorzata Semczuk, Anna Sobolewska, Ewa Szary-
Matywiecka (Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1992), 1124–1130.
Nasiłowska Anna, “Topika-Motywy-Tematy”. In: Słownik literatury polskiej XX wieku, ed. Alina Brodzka, Mirosława Puchalska, Małgorzata Semczuk, Anna Sobolewska, Ewa Szary-
Matywiecka (Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1992), 1078–1082.
Przybylski Ryszard, Podróż Juliusza Słowackiego na Wschód (Kraków: Wydawnictwo Literackie, 1982).
Copyright (c) 2023 Jesuit University Ignatianum in Krakow
Dieses Werk steht unter der Lizenz Creative Commons Namensnennung - Keine Bearbeitungen 4.0 International.
Rocznik przyjmuje do druku wyłącznie materiały, które nie wchodzą w żaden konflikt interesów, żaden konflikt z prawem autorskim itp. Redakcja prowadzi działania przeciw: plagiatom, ghostwriting1, guest/honorary authorship2 itp. Autor pracy zbiorowej, który jest pierwszy na liście, bierze na siebie odpowiedzialność i ma obowiązek przedstawić wkład wszystkich współautorów. Jeśli publikacja powstała dzięki dedykowanym środkom finansowym, należy ujawnić to np. w Podziękowaniu, przypisie itp. Ew. przedruki wymagają jawnego zgłoszenia i okazania odpowiedniego pozwolenia wydawniczego. Autorzy / Recenzenci nierzetelni narażają się na reakcję właściwą stosownym instytucjom.
______
1 Ma to miejsce, gdy osoba mająca istotny wkład jest pominięta na liście Autorów czy w Podziękowaniu.
2 Zachodzi, gdy na liście autorskiej pojawia się osoba mająca znikomy/żaden udział w pracy.
