Odmienność przebiegu choroby niedokrwiennej serca u kobiet w kontekście wybranych cech osobowości
Abstract
Celem pracy jest charakterystyka wybranych cech osobowości u kobiet z chorobą niedokrwienną serca oraz (a) określnie ich związku z aktywnością i biernością zawodową, (b) określenie zależności w sposobach radzenia sobie z bólem wieńcowym. Badaniami objęto N = 100 kobiet w wieku od 33 do 80 lat (M = 60; 36, SD = 9; 55), hospitalizowanych w Klinice Kardiologii w Lublinie, u których wykonano badanie angiograficzne w celu oceny stanu naczyń wieńcowych. Badania psychologiczne zostały przeprowadzone za pomocą Wywiadu Klinicznego, Arkusza Samopoznania R.B. Cattella, Inwentarza Osobowości NEO-FFI P.T. Costy i R.R. McCrae’a, Kwestionariusza Strategii Radzenia Sobie z Bólem (CSQ) A.K. Rosenstiel i F.J. Keefe.
Otrzymane wyniki badań wskazują, że w stuosobowej grupie kobiet z chorobą niedokrwienną serca poziom niepokoju i lęku jest bliski poziomowi neurotycznemu. W strukturze niepokoju i lęku dominują silne tendencje do obwiniania siebie i przeżywania poczucia winy oraz wysoki jest poziom wewnętrznego napięcia. Wśród charakterystycznych cech osobowości wyraźnie dominowały cechy ekstrawersji, ugodowości i sumienności. Strategią o największym znaczeniu w radzeniu sobie z bólem u kobiet z ChNS było „modlenie się i pokładanie nadziei”, „deklarowanie radzenia sobie” i „odwracanie uwagi”.
U kobiet z chorobą niedokrwienną serca wskazane jest stosowanie psychoterapii mającej na celu obniżenie tendencji autoagresywnych oraz obniżenie wysokiego poziomu napięcia wewnętrznego. Działania psychoterapeutyczne prowadzone wśród kobiet z ChNS powinny być skoncentrowane na wzmacnianiu odporności psychicznej oraz na wypracowaniu sposobów radzenia sobie z chorobą poprzez podejmowanie zadań dających szansę wzbogacania własnego rozwoju.
Literaturhinweise
Broda, G. & S. Rywik, Wieloośrodkowe ogólnopolskie badanie zdrowia ludności — projekt WOBASZ: Zdefiniowanie problemu oraz cele badania, Kardiologia Polska 63(6) (Suppl. 4) (2005), s. 601–604.
Cybulska, B. & W.B. Szostak, Zaburzenia gospodarki lipidowej w okresie przed- i pomenopauzalnym, [w:] Choroby serca u kobiet (1. wyd.) [red.] G. Świątecka, Gdańsk : Wydawnictwo Via Medica, 2000, s. 100–109.
Fleet, R., K. Lavoie & B.D. Beitman, Is Panic Disorder Associated with Coronary Artery Disease? A Critical Review of the Literature, Journal Psychosomatic Research 48 (2000), s. 347–356.
Frasure-Smith, N., In Hospital Symptoms of Psychological Stress as Predicators of Long-Term Outcome after Myocardial Infarction in Men, American Journal of Cardiology 67 (1991), s. 121–127.
Frasure-Smith, N., F. Lesperance, M. Juneau, M. Talajic & M.G. Bourassa, Gender, Depression, and One-Year Prognosis after Myocardial Infarction, Psychosomatic Medicine 61(1) (1999), s. 26–37.
Gorczyński, T., Behawioralne czynniki ryzyka, [w:] Choroby serca u kobiet (1. wyd.) [red.] G. Świątecka, Gdańsk : Wydawnictwo Via Medica, 2000, s. 71–86.
Grace, S.L., R. Fry, A. Cheung & D.E. Stewart, Cardiovascular Disease, BMC Womens Health 4 (Suppl 1) (2004), S15, URL : http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2096681/.
Hermann, D., Serce kobiety, [przeł.] J. Prądzyńska, Warszawa : Wydawnictwo Albatros, 2013.
Jankowski, P., Behawioralne i psychosocjalne (palenie tytoniu, depresja, status socjospołeczny, ruch i sport) czynniki ryzyka miażdżycy, [w:] Choroby serca u kobiet (3. wyd.) [red.] G. Świątecka, Gdańsk : Wydawnictwo Via Medica, 2015, s. 253–268.
Juczyński, Z., Narzędzia pomiaru w promocji i psychologii zdrowia, Warszawa : Pracownia Testów Psychologicznych Polskiego Towarzystwa Psychologicznego, 2001.
Keogh, E. & M. Herdenfeldt, Gender, Coping and Perception of Pain, Pain 97(3) (2002), s. 195–201.
Kubica, A., E. Zabielska, A. Sukiennik, T. Żółkiewska, J. Kubica & J. Lackowski, Somatyczne i psychiczne uwarunkowania odmiennego przebiegu choroby niedokrwiennej serca u kobiet i mężczyzn, Forum Kardiologów 10(4) (2005), s. 138–141.
Łazowski, J., [red.] Problemy psychosomatyczne w pierwotnym nadciśnieniu tętniczym i chorobie wieńcowej, Warszawa : Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich, 1982.
Łoboz-Grudzień, K. & J. Jaroch, Udział kobiet w badaniach klinicznych w kardiologii, [w:] Choroby serca u kobiet (3. wyd.) [red.] G. Świątecka, Gdańsk : Wydawnictwo Via Medica, 2015, s. 167–183.
Maas, A.H., Y.T. van der Schouw, V. Regitz-Zagrosek, E. Swahn, Y.E. Appelman, G. Pasterkamp, H. Ten Cate, P.M. Nilsson, M.V. Huisman, H.C. Stam, K. Eizema & M. Stramba-Badiale, Red Alert for Women’s Heart: The Urgent Need for More Research and Knowledge on Cardiovascular Disease in Women: Proceedings of the Workshop Held in Brussels on Gender Differences in Cardiovascular Disease, 9 September 2010, European Heart Journal 32(11) (2011), s. 1362–1368.
Majewicz, A. & J.T. Marcinkowski, Epidemiologia chorób układu krążenia: Dlaczego w Polsce jest tak małe zainteresowanie istniejącymi programami profilaktycznymi?, Problemy Higieny i Epidemiologii 89(3) (2008), s. 322–325.
Matysiakiewicz, J. & R. Pudlo, Mechanizmy łączące depresję i zdarzenia sercowe, Lęk i Depresja 11(4) (2006), s. 281–291.
Melloni, C., J.S. Berger, T.Y. Wang, F. Gunes, A. Stebbins, K.S. Pieper, R.J. Dolor, P.S. Douglas, D.B. Mark & L.K. Newby, Representation of Women in Randomized Clinical Trials of Cardiovascular Disease Prevention, Circulation Cardiovascular Quality and Outcomes 3(2) (2010), s. 135–142.
Moser, D.K., K. Dracup, S. McKinley, K. Yamasaki, C.J. Kim, B. Riegel, C. Ball, L.V. Doering, K. An & M. Barnett, An International Perspective on Gender Differences in Anxiety Early After Acute Myocardial Infarction, Psychosomatic Medicine 65(4) (2003), s. 511–516.
Nasiłowska-Barud, A., Charakterystyka czynników osobowości w ujęciu teorii P.T. Costy i R.R. McCrae'a oraz analiza zespołów potrzeb psychicznych u kobiet z chorobą niedokrwienną serca, [w:] Zdrowie – stres – choroba w wymiarze psychologicznym, [red.] H. Wrona-Polańska, Kraków : Oficyna Wydawnicza Impuls, 2008, s. 271–278.
Nasiłowska-Barud, A., Niektóre psychosomatyczne aspekty cukrzycy, (Rozprawa doktorska), Katolicki Uniwersytet Lubelski, 1981.
Nasiłowska-Barud, A., Zmiany psychosomatyczne u chorych po świeżym zawale serca w okresie pięcioletniej rehabilitacji, (Rozprawa habilitacyjna), Akademia Medyczna w Lublinie, 1996.
Norrbrink, C., B. Molin & T. Lundeberg, [red.] Ból z perspektywy fizjologii, [przeł.] P. Zborowski, Poznań : Wydawnictwo Exemplum, 2013.
Płużek, Z., [et al.], Problemy psychosomatyczne w chorobie wrzodowej
żołądka i dwunastnicy, [red.] J. Łazowski, Warszawa : Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich, 1978.
Reczuch, K. & K. Wrabec, Charakterystyka i odmienności kliniczne choroby niedokrwiennej serca u kobiet, Kardiologia Polska 52 (Supl. 3) (2000), s. 12–16.
Stramba-Badiale, M., Women and Research on Cardiovascular Diseases in Europe: A Report from the European Heart Health Strategy (EuroHeart) Project, European Heart Journal 31(14) (2010), s. 1677–1681d, URL : http://eurheartj.oxfordjournals.org/content/ehj/31/14/1677.full.pdf.
Świątecka, G., J. Kubica & K. Reczuch, Choroba niedokrwienna serca, [w:] Choroby serca u kobiet (1. wyd.) [red.] G. Świątecka, Gdańsk : Wydawnictwo Via Medica, 2000, s. 165–187.
Zachariae, R., H. Melchiorsen, O. Frøbert, P. Bjerring & J.P. Bagger, Experimental Pain and Psychologic Status of Patients with Chest Pain with Normal Coronary Arteries or Ischemic Heart Disease, American Heart Journal 142(1) (2001), s. 63–71.
Zawadzki, B., J. Strelau, P. Szczepanik & M. Śliwińska, Inwentarz Osobowości NEO-FFI Costy i McCrae, Warszawa : Pracownia Testów Psychologicznych Polskiego Towarzystwa Psychologicznego, 1998.
Zozulińska-Ziółkiewicz, D. & B. Wierusz-Wysocka, Otyłość, zespół metaboliczny i cukrzyca jako czynniki ryzyka chorób układu sercowo-naczyniowego, [w:] Choroby serca u kobiet (3. wyd.) [red.] G. Świątecka, Gdańsk : Wydawnictwo Via Medica, 2015, s. 239–252.
Rocznik przyjmuje do druku wyłącznie materiały, które nie wchodzą w żaden konflikt interesów, żaden konflikt z prawem autorskim itp. Redakcja prowadzi działania przeciw: plagiatom, ghostwriting1, guest/honorary authorship2 itp. Autor pracy zbiorowej, który jest pierwszy na liście, bierze na siebie odpowiedzialność i ma obowiązek przedstawić wkład wszystkich współautorów. Jeśli publikacja powstała dzięki dedykowanym środkom finansowym, należy ujawnić to np. w Podziękowaniu, przypisie itp. Ew. przedruki wymagają jawnego zgłoszenia i okazania odpowiedniego pozwolenia wydawniczego. Autorzy / Recenzenci nierzetelni narażają się na reakcję właściwą stosownym instytucjom.
______
1 Ma to miejsce, gdy osoba mająca istotny wkład jest pominięta na liście Autorów czy w Podziękowaniu.
2 Zachodzi, gdy na liście autorskiej pojawia się osoba mająca znikomy/żaden udział w pracy.
