Józefa Życińskiego koncepcja emergencji
Abstract
Emergentyzm jest teorią, która wyjaśnia mechanizm ewolucyjnych zmian zachodzących w przyrodzie. W tej teorii podkreśla się, że nowe funkcje i właściwości pojawiające się na wyższych poziomach złożonych systemów są nieredukowalne do tych na niższych poziomach, ale uwzględniają funkcje i właściwości niższych poziomów złożoności. Teoria emergencji wyjaśnia, w jaki sposób z wielu względnie prostych składników powstają (pojawiają się) złożone systemy. Idea emergentyzmu występuje w pismach filozoficznych Józefa Życińskiego w kontekście dyskusji o możliwości takiej interpretacji procesów ewolucyjnych, w której biologiczną teorię ewolucji można połączyć w spójny sposób z teologiczną doktryną o Bogu, Stwórcy wszechświata. W artykule przedstawiono główne idee sformułowane przez Życińskiego na temat tej teorii. Pierwsza część zawiera charakterystykę pewnych podstawowych pojęć, takich jak emergencja, superweniencja, przyczynowość odgórna; w drugiej części omówiono implikacje koncepcji Życińskiego, ważne dla rozumienia naturalizmu metodologicznego i ontologicznego.References
Ellis, G. F. R., Natures of existence (temporal and eternal), [w:] The far-future universe. Eschatology from a cosmic perspective, [red.] G. F. R. Ellis, Philadelphia, London: Templeton Foundation Press, 2002, s. 316–354.
Ellis, G. F. R., On the nature of causation in complex systems. Transactions of the Royal Society of South Africa 63/1 (2008), s. 69–84, url: https://pdfs.semanticscholar.org/7d00/ a3cc8778761f31b0e1e5d757472330fd9c05.pdf ([dost.] 24. 08. 2018).
Ellis, G. F. R., True complexity and its associated ontology, [w:] Science and ultimate reality. Quantum theory, cosmology, and complexity, [red.] J. D. Barrow, P. C. W. Davies & J. Harper C. L., Cambridge: Cambridge University Press, 2004, s. 607–636, url: https://pdfs.semanticscholar.org/d8a9/ b3ccd55fbc6cc0a54c5958dbdbc0b126c28e.pdf ([dost.] 19. 09. 2002).
Ellis, G. F. R., J. Murugan & C. Tsagas, The emergent universe: An explicit construction. Classical and Quantum Gravity 21/1 (2004), s. 223–249, url: http://citeseerx.ist.psu.edu/viewdoc/download? doi=10.1.1.577.8046&rep=rep1&type=pdf ([dost.] 14. 10. 2016).
Eriugena, J. S., Periphyseon. Księga 1, [przeł.] A. Kijewska, Kęty: Wydawnictwo Marek Derewiecki, 2009.
Gould, S. Y., Skały wieków. Nauka i religia w pełni życia, [przeł.] J. Bieroń, Poznań: Zysk i S-ka, 2002.
Heisenberg, W., Ponad granicami, [przeł.] K. Wolicki, Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1979.
Heller, M., Filozofia jest przygodą człowieka będącego w drodze, [w:] Rozmowy o filozofii, [red.] A. Zieliński, M. Bagiński & J. Wojtysiak, Lublin: Redakcja Wydawnictw Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, 1996, s. 213–248.
Heller, M., Ostateczne wyjaśnienia wszechświata, Kraków: Universitas, 2008.
Jodkowski, K., Nienaukowy fundament nauki. Lectiones & Acroases Philosophicae 6/1 (2013), s. 59–108, url: http://www.academia.edu/7438364/_2013_Jodkowski_ Nienaukowy_fundament_nauki.
Jodkowski, K., Zasadnicza nierozstrzygalność sporu ewolucjonizm-kreacjonizm. Przegląd Filozoficzny – Nowa Seria 21/3(83) (2012), s. 201–222, url: http:
//journals.pan.pl/Content/93743/PDF/v10271-012-0075-5.pdf.
Kim, J., “Strong” and “global” supervenience revisited. Philosophy and Phenomenological Research 48/2 (1987), s. 315–326.
Kim, J., Supervenience as a philosophical concept. Metaphilosophy 21/1-2 (1990), s. 1–27.
Kłósak, K., Z zagadnień filozoficznego poznania Boga, Kraków: Polskie Towarzystwo Teologiczne, 1979.
Metallmann, J., Determinizm i pojęcie emergencji w biologii. Przegląd Filozoficzny 41 (1938), s. 45–53.
Miłkowski, M. & R. Poczobut, [red.] Analityczna metafizyka umysłu. Najnowsze kontrowersje, Warszawa: Instytut Filozofii i Socjologii PAN, 2008.
Pabjan, T., Józefa Życińskiego koncepcja ewolucyjnego emergentyzmu. Tarnowskie Studia Teologiczne 31/2 (2012), s. 11–26, url: https://www.filozofiawnauce.pl/files/attachment/t._pabjan_jozefa_zycinskiego_koncepcja_ewolucyjnego_emergentyzmu.pdf.
Petrie, B., Global supervenience and reduction. Philosophy and Phenomenological Research 48/1 (1987), s. 119–130.
Poczobut, R., Między redukcją a emergencją. Spór o miejsce umysłu w świecie fizycznym, Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, 2009.
Poczobut, R., Superweniencja. Zarys problematyki. Filozofia Nauki 8/2 (2000), s. 25–44, url: http://bazhum.muzhp.pl/media//files/ Filozofia_Nauki/Filozofia_Nauki-r2000-t8-n2/Filozofia_Nauki- r2000-t8-n2-s25-44/Filozofia_Nauki-r2000-t8-n2-s25-44.pdf.
Popper, K. R. & J. C. Eccles, The self and its brain: An argument for interactionism, Berlin: Springer-Verlag, 1977.
Savellos, E. E. & U. D. Yalcin, [red.] Supervenience. New essays, Cambridge: Cambridge University Press, 1995.
Życiński, J., Bóg i ewolucja. Podstawowe pytania ewolucjonizmu chrześcijańskiego, Lublin: Towarzystwo Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, 2002.
Życiński, J., Bóg w ontycznej strukturze świata. Pluralistyczna ontologia przyrody w ujęciu George’a E. R. Ellisa. [w:] Transcendencja i naturalizm, [red.] T. Adamczyk, Kraków: Copernicus Center Press, 2014, s. 33–48.
Życiński, J., Filozoficzne aspekty matematyczności przyrody, [w:] Filozofować w kontekście nauki, [red.] M. Heller, A. Michalak & J. Życiński, Kraków: Polskie Towarzystwo Teologiczne, 1987, s. 170–185.
Życiński, J., Naturalizm ontonologiczny a rola superwieniencji w ewolucji biologicznej. Roczniki Filozoficzne 51/3 (2003), s. 7–18.
Życiński, J., Pluralistyczna ontologia przyrody w ujęciu Georgeʼa F.R. Ellisa. Studia Philosophiae Christianae 40/2 (2004), s. 123–134, url: http://bazhum.muzhp.pl/media//files/Studia_Philosophiae_ Christianae/Studia_Philosophiae_Christianae-r2004-t40- n2/Studia_Philosophiae_Christianae-r2004-t40-n2-s123- 134/Studia_Philosophiae_Christianae-r2004-t40-n2-s123- 134.pdf.
Życiński, J., Pole potencjalności a ewolucja Wszechświata, [w:] Nauka-Religia-Dzieje, XIII Seminarium w serii seminariów z Castel Gandolfo 25-27 września 2005 r., Lublin: Materia i forma. Potencja i akt, [red.] J. A. Janik, Kraków: Uniwersytet Jagielloński, 2006, s. 49–60.
Życiński, J., Rola determinacji odgórnej i konwergencji biologicznej w ewolucji Wszechświata. Roczniki Filozoficzne 59/2 (2011), s. 367–378, url: https://www.kul.pl/files/57/roczniki_ filozoficzne/2011_59_2/367_zycinski.pdf.
Życiński, J., Świat matematyki i jej materialnych cieni. Elementy platonizmu w podstawach matematyki, Kraków: Copernicus Center Press, 2013.
Życiński, J., Teizm i filozofia analityczna, t. 2, Kraków: Społeczny Instytut Wydawniczy Znak, 1988.
Życiński, J., Wszechświat emergentny. Bóg w ewolucji przyrody, Lublin: Wydawnictwo KUL, 2009.
Życiński, J., Wybrane zagadnienia z filozofii nauki (część 1), [w:] Z zagadnień filozofii przyrodoznawstwa i filozofii przyrody, [red.] M. Lubański & S. W. Ślaga, t. 10, Warszawa: Akademia Teologii Katolickiej, 1988, s. 97–103.
The Yearbook only accepts materials for publication that are free of all conflicts of interest, and that in no way involve conflicts over authorship, copyright, etc. The Editors will take action against any cases of plagiarizing, ghostwriting1, guest/honorary authorship2, etc. Where co-authored work is concerned, the Author listed first is expected to take responsibility for the submission, and is required to make clear the contributions of all of the Co-Authors involved. In the event of the publication owing its existence to funding dedicated to this purpose, this fact should be made clear: e.g. in any note of thanks/acknowledgement, or in a footnote, etc. Explicit notification should be given of any form of reprinting, with the appropriate evidence of permission to publish being furnished as required. Any impropriety on the part of Authors/Reviewers risks exposing them to appropriate responses from the relevant institutions.
______
1 This term refers to instances of a person who has made an essential contribution being omitted from the list of authors, or from notes conveying gratitude and/or acknowledgement.
2 This occurs when a person who has made either an insignificant contribution or no contribution at all nevertheless appears on the list of authors.
