Pierwsze próby wyjaśnienia zjawisk elektrycznych i magnetycznych

  • Robert Janusz

Abstract

Filozofię można nazwać „matką” naukowych teorii: czysto empirycznych i czysto matematycznych. Historia elektryczności i magnetyzmu ukazuje ważne jednoczenie się obu podejść. Unifikacja dokonująca się w nauce pozwala oczyszczać filozofię z mitycznych naleciałości, zaś nauce daje realistyczne odniesienie do świata, bez którego groziłby jej pusty formalizm. Omawiane tu problemy ukazują, że formy (struktury) matematyczne są właściwą bazą dla nauki i przez to wskazują na filozoficzną, racjonalnie precyzyjną podstawę (logos) naszej rzeczywistości.

References

Arystoteles, Fizyka. [w:] Arystoteles. Dzieła wszystkie, [przekład, wstęp i komentarz] K. Leśniak, t. 2, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1990.

Arystoteles, Meteorologika. [w:] Arystoteles. Dzieła wszystkie, [przekład, wstęp i komentarz] A. Paciorek, t. 2, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1990.

Arystoteles, O duszy. [w:] Arystoteles. Dzieła wszystkie, [przekład, wstęp i komentarz] P. Siwek, t. 3, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1992.

Augustyn, św., Pisma katechetyczne, Warszawa: PAX, 1952.

Baigrie, B., Electricity and Magnetism. A Historical Perspective, (Greenwood Guides to Great Ideas in Science), Westport, Connecticut — London: Greenwood Press, 2007, Google Books: 3XEc5xkWxi4C.

Bartholomæus Anglicus, Bartholomæi Anglici De genuinis rerum cœlestium terrestrium et inferarum proprietatibus libri XVIII, ok. 1220–1250, Frankfurt 1601,1964, [w:] A Source Book in Medieval Science, [red.] E. Grant, Frankfurt: Minerva, 1974, §58, s. 367, Google Books: fAPN::3w4hAUC.

Benedykt XVI, Wróćmy do filozofii, by lepiej zrozumieć współczesność.

[Przemówienie 7 VI] Do uczestników VI Europejskiego Sympozjum Nauczycieli Akademickich. L’Osservatore Romano 7–8 (2008), 21 (wyd. pol.) Boyle, R. P. &

R. Janusz, The Vilnius Photometric System — Studying Stars and Interstellar Matter at the Vatican Observatory, [w:] The Vatican Observatory, Castel Gandolfo: 80th Anniversary Celebration, t. 51, (Astrophysics and Space Science Proceedings), 2017, s. 89–108, doi: 10.1007/978-3-319-67205-2_6.

Diogenes Laertios, Żywoty i poglądy słynnych filozofów, [Warszawa]: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1982.

el−Sayed el−Aswad, Creation Myth: Cosmogony and Cosmology.

[w:] Archetypes and Motifs in Folklore and Litearature. A Handbook, [red.] J. Garry & H. El-Shamy, Armonk (NY) — London: M.E. Sharpe, 2005, Google Books: Cn6pWMverBIC.

Encyklopedia PWN, url: http://encyklopedia.pwn.pl.

Fredro, A., Śluby panieńskie, czyli Magnetyzm serca, 1833.

Grabowska, J., Polski bursztyn, Warszawa: Wydawnictwo Interpress, 1983.

Grant, E., [red.] A Source Book in Medieval Science, Harvard University Press, 1974, Google Books: fAPN::3w4hAUC.

Grotowski, M., M. Sadziewiczowa, W. Werner & S. Ziemecki, [oprac.] Dzieje rozwoju fizyki w zarysach, t. 2: Elektryczność i magnetyzm. Optyka. Budowa materji, 2 wyd., Warszawa: Nakładem Redakcji „Mathesis Polskiej”, 1931.

Grzebień, L., [oprac. z. in.] Encyklopedia wiedzy o jezuitach na ziemiach Polski i Litwy, 1564–1995, Kraków: Wydz.Filozoficzny TJ, 1996.

Guthrie, W. K. C., Orpheus and Greek Religion: A Study of the Orphic Movement, Princeton University Press, 1952, Google Books: -C6wNyrxUO8C.

Leśniak, K., Komentarz. [w:] Lucretius, O naturze wszechrzeczy, [przeł.] E. Szymański, [Warszawa]: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1957, s. 261–424.

Lindsay, E., Maskelyne and Meteors. Irish Astronomical Journal 8/3 (1967), s. 69–72.

Lubac, H. d., Ateizm i sens człowieka, Paris: Editions de Dialogue, 1969.

Lucretius, O naturze wszechrzeczy, [przeł.] E. Szymański, [Warszawa]: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1957.

Maclagan, D., Creation Myths: Men’s Introduction to the World, London: Thames i Hudson, 1977.

Maryniarczyk, A., W. Daszkiewicz, T. Zawojska & A. Szymaniak, [red.] Powszechna encyclopedia filozofii, Lublin: Polskie Towarzystwo Tomasza z Akwinu, 2000-2009, url: http://www.ptta.pl/pef/.

Maurin, K., Matematyka a fizyka, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2010.

Platon, Ion, [przeł.] W. Witwicki, Warszawa: Wydawnictwo Recto Bis, 1994.

Platon, Timajos. [w:] Timajos. Kritias albo Atlantyk, [przekład, wstęp i komentarz] P. Siwek, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1986.

Pliniusz Starszy, Caii Plinii Secundi Naturalis historiæ ETC. , [red.] J. Hardouin, t. 1, lib. 1–6, Parisiis, 1685, Google Books: HKBAAAAAcAAJ.

Pliniusz Starszy, Historia naturalna. Wybór, [przeł.] I. Zawadzka & T. Zawadzki, Wrocław — Kraków: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1961.

Pliny the Elder, The natural history of Pliny. Translated, with copious notes and illustrations, by the late John Bostock and H.T. Rileyey, J. Bostock & H. Rileyey, London: H.G. Bohn, 1855, url: http://www.perseus.tufts.edu, Perseus.

Prini, P., La Technologie comme authentification du sacré, Akta kolokwium Międzynarodowego Ośrodka Studiów Humanistycznych i Instytutu Studiów Filozoficznych, Rzym, 6–12 I 1966, [w:] Mythe et foi, wyd. franc., Paryż: Aubier, 1966.

Siwek, P., Wstęp Tłumacza. [w:] Arystoteles. Dzieła wszystkie, O duszy, [przekład, wstęp i komentarz] P. Siwek, t. 3, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1992, s. 8–29.

Sojecki, C., [kier. zespołu], Leksykon PWN, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1972.

Suchodolski, B. & Z. Skubała-Tokarska, [red.] Historia nauki polskiej, t. 4: [Historia nauki polskiej] 1863–1918, Wrocław — Warszawa ETC. : wOssolineum wPAN, 1987.

Taylor, T., The Mystical Hymns of Orpheus. Translated from the Greek, and Demonstrated to Be the Invocations which were Used in the Eleusinian Mysteries, Chiswick: C. Whittingham College House, 1824, Google Books: MNEIAAAAQAAJ.

Teofrast, O kamieniach. [w:] Pliny the Elder, The natural history of Pliny. Translated, with copious notes and illustrations, by the late John Bostock and H.T. Rileyey, J. Bostock & H. Rileyey, London: H.G. Bohn, 1855, url: http://www.perseus.tufts.edu, (łac. Theophrastus, De lapidibus).

Tomasz z Akwinu, Compendium theologiæ, url: http://www.corpusthomisticum.org.

Tomasz z Akwinu, De substantiis separatis, url: http://www.corpusthomisticum.org.

Tomasz z Akwinu, Dzieła wybrane, Poznań: W drodze, 1984.

Tomasz z Akwinu, Summa contra Gentiles, url: http://www.corpusthomisticum.org.

Tomasz z Akwinu, Summa Theologiæ, url: http://www.corpusthomisticum.org.

Weinberg, S., Teoria pól kwantowych, t. 1: Podstawy, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1999.

Werner, W., Elektryczność i magnetyzm, [w:] Dzieje rozwoju fizyki w zarysach, t. 2: Elektryczność i magnetyzm. Optyka. Budowa materji, [oprac.] M. Grotowski, M. Sadziewiczowa, W. Werner & S. Ziemecki, 2 wyd., Warszawa: Nakładem Redakcji „Mathesis Polskiej”, 1931, s. 3–184.

West, M. L., Wschodnie Oblicze Helikonu. Pierwiastki zachodnioazjatyckie w greckiej poezji i micie, Kraków: Wyd. Homini, 2006, Google Books: 655IugT5xrcC.

Whittaker, E., A History of the Theories of Aether and Electricity, t. 1: The Classical Theories, London ETC. : Thomas Nelson i Sons Ltd, 1951.

Wróblewski, A., Historia fizyki od czasów najdawniejszych do współczesności, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2007.

Wróblewski, A., Prawda i mity w fizyce, Warszawa: Iskry, 1987.

Zmorzanka, A. Z., Orfizm, [w:] Powszechna encyclopedia filozofii, [red.] A. Maryniarczyk, W. Daszkiewicz, T. Zawojska & A. Szymaniak, t. 7, Lublin: Polskie Towarzystwo Tomasza z Akwinu, 2006, s. 843–847, url: http://www.ptta.pl/pef/.

Żybert, E., Hymny orfickie, [przeł.] E. Żybert, Wrocław: Oficyna Wydawnicza ATUT — Wrocławskie Wydawnictwo Oświatowe, 2012.

Published
2019-01-17
How to Cite
Janusz, R. (2019). Pierwsze próby wyjaśnienia zjawisk elektrycznych i magnetycznych. The Ignatianum Philosophical Yearbook, 24(2), 7-39. https://doi.org/10.5281/zenodo.2542179
Section
Peer-reviewed articles