The Personalistic Norm as a Condition of Personal Safety and the Holiness of the Human Person
Abstract
The article is devoted to the confrontation of two ways of human fulfillment in man’s temporal existence. For half a millennium, the two main trends have been present in the European culture: the Protestant one (now more and more often – post-Protestant) and the Catholic one. One of their determinants are two different principles, the observance of which is to bring about the fulfillment of man in his earthly life. These respectively are: the principle of utility and the personalistic norm. The principle of utility, although it has undoubtedly practical significance, cannot be the basis for the moral qualification of a human act. On the other hand, the personalistic norm, even thought it was explicitly formulated by Karol Wojtyla, it has always been present in Christian tradition and is the foundation of Catholic ethics. Nowadays it is related to the personalistic anthropology of the human person. Although twentiethcentury personalism is a philosophy of man, it has theological justification, like the anthropology of St. Thomas Aquinas. The two principles we refer to serve as the starting point for the actual task, i.e. comparing the characteristic of the human person with the postulate of securitological sciences to protect a man against threats. The article uses the following resources: 1) the works of philosophical classics of British utilitarianism and more contemporary ones concerning its criticism, 2) the works developing personalistic thought (of Jacques Maritain and Karol Wojtyła), 3) the securitological texts (of Marian Cieślarczyk, Krzysztof Drabik, and Teresa Grabińska) ; 4) the documents of the Catholic Church. The work is analytical and comparative in nature. The two analyzed and juxtaposed solutions concern two problems, i.e. the goal and method of improving the human person (to holiness) and the condition of the three layers of human safety. The main research hypothesis is that there is a compliance between a high level of personal safety (especially in its ontic cultural layer) and personalistic anthropology, the most general interpretation of which is the personalistic norm. On the ontical level, the personalistic norm defines the concept of humanity, which immediately affects interpersonal relationships marked by love. Due to its theological justification, a high level of personal safety has its own pattern of holiness which exceeds utilitarian human calculations.
References
Arystoteles, Etyka nikomachejska, tłum. Daniela Gromska, (Warszawa: Wydaw. Nauk. PWN, 2007).
Bentham Jeremy, Wprowadzenie do zasad moralności i prawodawstwa, tłum. Bogdan Nawroczyński, (Warszawa: PWN, 1958).
Cieślarczyk Marian, „Współczesne rozumienie bezpieczeństwa”, w Bezpieczeń- stwo w badaniach i teoriach naukowych, red. Bernard Wiśniewski, (Szczytno: Wydaw. WSPol, 2011).
Drabik Krzysztof, Etyczne aspekty bezpieczeństwa w starości (Warszawa: Wydaw. AON, 2011).
Grabińska Teresa, „Bezpieczeństwo ontyczno-kulturowe transczłowieka”, w Bez- pieczeństwo kulturowe a kultura bezpieczeństwa wobec zagrożeń współczesno- ści, Teresa Grabińska, Józef Ochmann i Juliusz Piwowarski, cz. I, (Wrocław: Wydaw. AWL, 2018).
Grabińska Teresa, Bezpieczeństwo personalne. Koncepcja trzech warstw (Wroc- ław: Wydaw. AWL, 2019).
Grabińska Teresa, Etyka a bezpieczeństwo personalne (Wrocław: Wydaw. WSOWL, 2013).
Grabińska Teresa, O filozofii Karola Wojtyły i nauczaniu Jana Pawła II w kon- tekście ochrony osoby i wspólnoty, (Kraków: Wydaw. Nauk. UPJPII, 2019).
Hobbes Thomas, Lewiatan czyli Materia i forma państwa kościelnego i świeckiego, tłum. Czesław Znamierowski, (Warszawa: Fund. Aletheia, 2005).
Hołub Grzegorz, Problem osoby we współczesnych debatach bioetycznych (Kra- ków: Księgarnia Akademicka, 2010).
Francis Hutcheson, An Inquiry into the Original of Our Ideas of Beauty and Virtue, (Indianapolis IN: Liberty Fund Inc., 2008).
Jan Paweł II, Adhortacja apostolska „Christifidelis laici” (Wrocław: Wydaw. TUM, 1998).
Jan Paweł II, Encyklika „Redemptor hominis” (Wrocław: Wydaw. TUM, 1994). Kant Immanuel, Uzasadnienie metafizyki moralności, tłum. Mścisław Wartenberg, (Warszawa: PWN, 1984).
Kopania Jerzy, „Projekt udoskonalenia człowieka w świetle relacyjnej koncepcji osoby”, w Ulepszanie moralne człowieka. Perspektywa filozoficzna, red. Piotr Duchliński, Grzegorz Hołub, (Kraków: Wydaw. Nauk. AIK, 2019), 121–153. Locke John, Rozważania dotyczące rozumu ludzkiego, t. I i II, tłum. Bolesław J. Gawecki, (Warszawa: PWN, 1955).
Maritain Jacques, Dziewięć wykładów o podstawowych pojęciach filozofii moral- nej, tłum. Jarosław Merecki, (Lublin: Red. Wydawnictw KUL, 2001), 19–26. Maritain Jacques, Osoba ludzka i społeczeństwo, w idem, Pisma filozoficzne, tłum. Janina Fenrychowa, (Kraków: Społ. Instytut Wydaw. ZNAK, 1988), 327–345.
McIntyre Alasdair, Krótka historia etyki. Filozofia moralności od czasów Homera do XX wieku, tłum. Adam Chmielewski, (Warszawa: Wydaw. Nauk. PWN, 2000).
Mill John Stuart, „Utylitaryzm”, w idem, Utylitaryzm. O wolności, tłum. Maria Ossowska, (Warszawa: Wydaw. Nauk. PWN, 1995), 1–87.
Pismo Święte Starego i Nowego Testamentu, opr. Zespół Biblistów Polskich, (Poznań: Pallottinum, 1991).
Platon, „Lizys”, w Ion. Charmides. Lizys, tłum. Władysław Witwicki, (Kęty: Wydaw. ANTYK, 2002), 85–118.
Stoiński Andrzej, „Wybrane wątki krytyki utylitaryzmu”, Humanistyka i Przy- rodoznawstwo 20 (2014): 369–383.
Wojtyła Karol, Miłość i odpowiedzialność. Studium etyczne (Londyn: Katol. Ośro- dek Wydaw. „Veritas”, 1964).
Wojtyła Karol, „Osoba i czyn”, w idem, „Osoba i czyn” oraz inne studia antropo- logiczne, (Lublin: Towarzystwo Nauk. KUL, 2000), 43–344.
Zabierowski Mirosław, „Personalistyczna krytyka utylitaryzmu. Antropologicz- na analiza brytyjskiej filozofii czynu”, w Personálna obnova humanity na prahu 21. storočia, eds. Mária Klobušická i Milan Jozek, (Nitra: Wyd. Univ. K. Filozofa, 2009), 105–116.
Biesaga Tadeusz, Uzasadnienie norm moralnych w bioetyce, 27.04.2004, https:// www.mp.pl/etyka/podstawy_etyki_lekarskiej/16708,uzasadnienia-norm-moralnych-w-bioetyce (dostęp: 17.08.2020).
Konstytucja dogmatyczna o Kościele „Lumen gentium”, Dokumenty Soboru Watykańskiego II, 39-42, https://portal.tezeusz.pl/2009/01/21/konstytucja-dogmatyczna-o-kosciele-lumen-gentium/ (dostęp: 26.08.2020).
Powszechna Deklaracja Praw Człowieka, Paryż, ZO ONZ, rezolucja 217 A (III) z dnia 10 grudnia 1948 r., http://libr.sejm.gov.pl/tek01/txt/onz/1948.html (dostęp: 26.08.2020).
Copyright (c) 2021 Akademia Ignatianum w Krakowie
This work is licensed under a Creative Commons Attribution 4.0 International License.
The Yearbook only accepts materials for publication that are free of all conflicts of interest, and that in no way involve conflicts over authorship, copyright, etc. The Editors will take action against any cases of plagiarizing, ghostwriting1, guest/honorary authorship2, etc. Where co-authored work is concerned, the Author listed first is expected to take responsibility for the submission, and is required to make clear the contributions of all of the Co-Authors involved. In the event of the publication owing its existence to funding dedicated to this purpose, this fact should be made clear: e.g. in any note of thanks/acknowledgement, or in a footnote, etc. Explicit notification should be given of any form of reprinting, with the appropriate evidence of permission to publish being furnished as required. Any impropriety on the part of Authors/Reviewers risks exposing them to appropriate responses from the relevant institutions.
______
1 This term refers to instances of a person who has made an essential contribution being omitted from the list of authors, or from notes conveying gratitude and/or acknowledgement.
2 This occurs when a person who has made either an insignificant contribution or no contribution at all nevertheless appears on the list of authors.
