National Democracy in the Parliamentary Elections in the Kielce, Jędrzejów and Włoszczowa Districts in 1922
Abstract
In November 1922, elections to the Sejm and Senate of the first term were held in the reborn Republic of Poland. The main right-wing political option that fought for votes was National Democracy. It entered the elections as part of a broader coalition called the Christian Union of National Unity. This article is an attempt to describe and analyze the participation of this political force in one of the constituencies in the Kielce Voivodeship, which included three counties: Kielce, Jędrzejów and Włoszczowa. Based on archival sources and press publications, I took a closer look at the two basic forms of the National Democrats’ election campaign. The first one was to organize open meetings with voters, and the second one was to influence through the printed publications. In the discussed area, the left-wing party PSL “Wyzwolenie” had a strong influence, appealing to the largest electorate – the peasants. In order to obtain a satisfactory electoral result, National Democracy had to fight primarily for the votes of this social class.
References
Archiwum Państwowe w Kielcach: Urząd Wojewódzki Kielecki I (1918–1939). Starostwo Powiatowe Kieleckie I (1918–1939). Akta Miasta Kielc (1795–1952).
Do Przewielebnego Duchowieństwa obrz. Łać. W dyecezjach: krakowskiej, tarnowskiej i przemyskiej (Kraków: Czytelnia Starych Druków Biblioteki Uniwersytetu Jagiellońskiego, 1922).
Faryś Janusz i in. (red.), Dziennik Juliusza Zdanowskiego, t. IV: 13 IV 1921 – 31 XII 1922 (Szczecin: Wydawnictwo Naukowe Wydziału Humanistycznego Uniwersytetu Szczecińskiego „Minerwa”, 2014).
Ojczyzna. Tygodnik oświatowo-społeczny dla wszystkich, nr 24-47 (1922).
Program Związku Ludowo-Narodowego uchwalony przez zjazd 8000 delegatów z całej Polski w dniu 27 października 1919 r. w Warszawie (Warszawa, 1919).
Rzepeccy Tadeusz i Witold, Sejm i Senat 1922–1927 (Poznań: Wielkopolska Księgarnia Nakładowa K. Rzepeckiego, 1923).
Statystyka wyborów do Sejmu i Senatu odbytych w dniu 5 i 12 listopada 1922 roku (Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 1926).
Statystyka wyborów do Sejmu Ustawodawczego (Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 1921).
Ustawa z dnia 17 marca 1921 r. – Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej (Dz.U. 1921, nr 44, poz. 267).
Ustawa z dnia 28 lipca 1922 r. – Ordynacja wyborcza do Sejmu (Dz.U. 1922, nr 66, poz. 590).
Ustawa z dnia 5 sierpnia 1922 r. w sprawie wolności zgromadzeń przedwyborczych (Dz.U. 1922, nr 66, poz. 594).
Adamczyk Jan Leszek i in. (red.), Kielce przez stulecia (Kielce: Muzeum Historii Kielc – Jedność, 2014).
Ajnenkiel Andrzej, Historia Sejmu Polskiego, t. 2, cz. 2: II Rzeczpospolita (Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1989).
Ajnenkiel Andrzej, Od „rządów ludowych” do przewrotu majowego. Zarys dziejów politycznych Polski 1918–1926 (Warszawa: Wiedza Powszechna, 1964).
Ajnenkiel Andrzej, Spór o model parlamentaryzmu polskiego do roku 1926 (Warszawa: Książka i Wiedza, 1972).
Bergmann Olaf, Narodowa Demokracja a Żydzi 1918–1929 (Poznań: Wydawnictwo Poznańskie, 2015).
Borkowski Jan i in. (red.), Zarys historii polskiego ruchu ludowego, t. II: 1918–1939 (Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, 1970).
Gapys Jerzy, Markowski Mieczysław B. (red.), Duchowieństwo polskie w latach niepodległości 1918–1939 i w okresie II wojny światowej (Kielce: Kieleckie Towarzystwo Naukowe – Akademia Świętokrzyska im. Jana Kochanowskiego, 2006).
Garlicki Andrzej, U źródeł obozu belwederskiego (Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1983).
Góra Władysław i in. (red.), Z dziejów ziemi kieleckiej (1918–1944) (Warszawa: Książka i Wiedza, 1970).
Jachymek Jan, Myśl polityczna PSL Wyzwolenie 1918–1931 (Lublin: Wydawnictwo Lubelskie, 1983).
Jastrzębski Cezary, Massalski Adam, Pielas Jacek, Wojciechowska Beata (red.), Dzieje ziemi i powiatu jędrzejowskiego (Jędrzejów: Powiat Jędrzejowski, 2018).
Krukowski Stanisław, Geneza konstytucji z 17 marca 1921 r. (Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, 1977).
Łuczkowski Marcin, Aktywność polityczno-społeczna ziemiaństwa województwa kieleckiego w latach 1918–1939 (Opoczno: Muzeum Regionalne, 2022).
Maj Ewa, Komunikowanie polityczne Narodowej Demokracji 1918–1939 (Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, 2010).
Maj Ewa, Związek Ludowo-Narodowy 1919–1928. Studium z dziejów myśli politycznej (Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, 2000).
Massalski Adam, Szabat Barbara (red.), Z dziejów Włoszczowy i regionu włoszczowskiego (Kielce: Kieleckie Towarzystwo Naukowe, Włoszczowskie Towarzystwo Krzewienia Kultury, 1989).
Pałka Damian, Kościół katolicki wobec Żydów w Polsce międzywojennej (Kraków: Zakład Wydawniczy „NOMOS”, 2006).
Pietrzak Michał, Rządy parlamentarne w Polsce w latach 1919–1926 (Warszawa: Książka i Wiedza, 1969).
Radomski Grzegorz, Narodowa Demokracja wobec problematyki mniejszości narodowych w Drugiej Rzeczypospolitej w latach 1918–1926 (Toruń: Adam Marszałek, 2001).
Stachowiak Paweł, Korzenie „katolicyzmu endeckiego”. Nacjonalistyczna wizja religii i Kościoła w Polsce w latach 1887–1927 (Poznań: Wydawnictwo Naukowe Wyższej Szkoły Nauk Humanistycznych i Dziennikarstwa, 1999).
Walczak Eugeniusz, Chłopskie Stronnictwo Radykalne 1918–1928 (Warszawa: Muzeum Historii Polskiego Ruchu Ludowego, 2001).
Wapiński Roman, Narodowa Demokracja 1893–1939. Ze studiów nad dziejami myśli nacjonalistycznej (Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1980).
Wapiński Roman, Próba konsolidacji polskich klas posiadających pod hegemonią Narodowej Demokracji w latach 1918–1926 (Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich – Wydawnictwo PAN, 1974).
Wątor Adam, Działalność Związku Ludowo-Narodowego w latach 1919–1922 (Szczecin: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, 1992).
Wijaczka Jacek, Saletra Wojciech (red.), Dzieje powiatu kieleckiego 1810–2008 (Kielce: Wydawnictwo XYZ, 2009).
Adamczyk Mieczysław, „Polska prasa na Kielecczyźnie w latach 1918–1939”, Kwartalnik Historii Prasy Polskiej 26/1 (1987): 117–134.
Borowiec Tomasz, „Udział duchowieństwa rzymskokatolickiego diecezji kieleckiej w kampaniach parlamentarnych Związku Ludowo-Narodowego z 1922 i 1928 roku”, w: Łukasz Guldon, Edyta Majcher-Ociesa, Wiesława Rutkowska, Hubert Wilk, Świętokrzyskie Studia Archiwalno-Historyczne, t. VI (Kielce: Kieleckie Towarzystwo Naukowe, 2017), 93–123.
Faryś Janusz, „Konflikt Naczelnika Państwa z Sejmem Ustawodawczym w 1922 roku”, Dzieje Najnowsze, R. VII, z. 3 (1975), 39–52.
Iwanowicz Izabela, „Zjazdy (kongresy) Związku Ludowo-Narodowego w II Rzeczypospolitej”, Piotrkowskie Zeszyty Historyczne, t. 4 (2002), 215–228.
Biblioteka Sejmowa, Parlamentarzyści polscy, bs.sejm.gov.pl/F?func=find-b0&local_base=ars10 (dostęp 6.12.2023).
Copyright (c) 2024 Ignatianum University in Cracow
This work is licensed under a Creative Commons Attribution 4.0 International License.
The Yearbook only accepts materials for publication that are free of all conflicts of interest, and that in no way involve conflicts over authorship, copyright, etc. The Editors will take action against any cases of plagiarizing, ghostwriting1, guest/honorary authorship2, etc. Where co-authored work is concerned, the Author listed first is expected to take responsibility for the submission, and is required to make clear the contributions of all of the Co-Authors involved. In the event of the publication owing its existence to funding dedicated to this purpose, this fact should be made clear: e.g. in any note of thanks/acknowledgement, or in a footnote, etc. Explicit notification should be given of any form of reprinting, with the appropriate evidence of permission to publish being furnished as required. Any impropriety on the part of Authors/Reviewers risks exposing them to appropriate responses from the relevant institutions.
______
1 This term refers to instances of a person who has made an essential contribution being omitted from the list of authors, or from notes conveying gratitude and/or acknowledgement.
2 This occurs when a person who has made either an insignificant contribution or no contribution at all nevertheless appears on the list of authors.
