Bari and the Neapolitan Sums
Polish-Spanish Dispute over Queen Bona Sforza’s Inheritance
Abstract
The purpose of the article is to show the legal basis and course of the legal dispute between the rulers of Poland and Spain over the rights to Queen Bona’s Neapolitan inheritance, which consisted of the principalities of Bari and Rossano, movable property and a loan granted by the queen to the King of Spain in the amount of 430,000 ducats secured at the customs house in Foggia (the so-called Neapolitan sums). The complicated dynastic dispute, which lasted a century and a half, is documented by several thousand sources of various types scattered in archives across Europe from Krakow to Simancas and from Naples to Stockholm. Some of them, especially from 1548–1572, were published in Polish and Italian collections. The entirety of the Polish kings’ efforts to regain Bona’s inheritance has not yet seen a full and modern study. The starting point of the analysis was to determine the legal situation of the queen’s Neapolitan estates at the time of her decision to leave Poland. Against this background, the most important elements of the diplomatic game that Bona played with Emperor Charles V and King Philip II are indicated, as well as the conditions of her return to Bari. The queen’s death in November 1557 and her last will, in which she bequeathed the principalities of Bari and Rossano to Philip II, with Sigismund Augustus inheriting only movable property and Neapolitan sums, opened a new phase in the history of the Polish-Spanish dispute. Sigismund Augustus built an exceptionally extensive and well-functioning diplomatic network for the negotiations to recover his mother’s entire inheritance. In the end, the king succeeded in recovering only part of the movable property and retained the right to the Neapolitan sums, which, with the death of Anna Jagiellon, passed to the Republic. Consequently, successive electoral kings until the War of the Spanish Succession solicited in Madrid and Naples for regular interest payments on Neapolitan sums.
References
Archivo General w Simancas: Secretarías provinciales, leg. 226, Estado, leg. 1040
Archiwum Akt Dawnych w Warszawie: Libri Legationum: 14, 15, 16, Metryka Koronna 94
Biblioteca Apostolica Vaticana, Urb. Lat. 1039
Biblioteka Czartoryskich w Krakowie, rkps 75, 136, 320
Biblioteka im. Ossolińskich we Wrocławiu, rkps 155 Biblioteca Nacional de España w Madrycie, ms 7905
Acta Tomiciana, ed. Tytus Działyński, t. 7 (Poznań, 1857).
Akta podkanclerskie Franciszka Krasińskiego 1569–1573, wyd. Władysław Krasiński i Władysław Chomętowski, t. I–III (Warszawa: Drukarnia Jana Jaworskiego, 1869–1871).
Elementa ad Fontium Editiones, t. 8: Documenta Polonica ex Archivo Generali Hispaniae in Simancas, pars 1, ed. Walerian Maysztowicz (Romae: Institutum Historicum Polonicum, 1963).
Elementa ad Fontium Editiones, t. 17: Res Polonicae ex Archivo Musei Britanici, pars II, ed. Charles H. Talbot (Romae: Institutum Historicum Polonicum, 1977).
Falco Alfonso, L’ultimo testamento di Bona Sforza (Bari: Giuseppe Leterza, 2000).
„Korespondencja Stanisława Hozjusza kardynała, biskupa warmińskiego”, t. III (1558–1561), cz. I (1558–1560), opr. Henryk D. Wojtyska, Studia Warmińskie 17 (1980); t. V (1564) opr. Alojzy Szorc, Studia Warmińskie 13 (1976); VI (1565), opr. Alojzy Szorc, Studia Warmińskie 15 (1978).
Lellis Carlo de, Discorso delle Famiglie nobili de Regno di Napoli, t. 3 (Napoli: Honofrio Sauio, 1671).
Listy oryginalne Zygmunta Augusta do Mikołaja Radziwiłła Czarnego, wyd. Stanisław A. Lachowicz (Wilno: T. Glückberg, 1842).
Mąkowski Stanisław, Memoriali alla Maesta Cattolica di Filippo Quarto Re di Spagna e bigletti a diversi ministri scritii da Stanislao Makoski...de dall anno 1638 sino al 1647 [Madryt, 1647].
Polski dyplomata na papieskim dworze. Wybór listów Jerzego z Tyczyna do Marcina Kromera (1554–1585), przełożył i opr. Jerzy Axer (Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1982).
Testament Zygmunta Augusta, wyd. Anton Franaszek, Olga Łaszczyńska, Stanisław E. Nahlik (Kraków: Państwowe Zbiory Sztuki na Wawelu, 1975).
Z dworu Stanisława Hozjusza. Listy Stanisława Reszki do Marcina Kromera 1568–1582, wyd. i tłum. Jadwiga A. Kalinowska (Olsztyn: Ośrodek Badań Naukowych im. Wojciecha Kętrzyńskiego i Towarzystwo Naukowe im. Wojciecha Kętrzyńskiego, 1992).
Żaboklicki Krzysztof, Lettere inedite (1554–1556) di Bona Sforza, regina di Polonia al suo agente italiano Pompeo Lanza (Varsavia–Roma: Accademia Polacca delle Scienze, Biblioteca e Centro di Studi a Roma, 1998).
Bogucka Maria, Bona Sforza (Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1989). Cioffari Gerardo, Bona Sforza: donna del Rinascimento tra Italia e Polonia (Bari: Centro Studi Nicolaiani, 2000).
Cynarski Stanisław, Zygmunt August (Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1988).
Czermak Wiktor, Ostatnie lata Jana Kazimierza (Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1972).
Hernando Sánchez Carlos J., Castilla y Nápoles en siglo XVI. El virrey Pedro de Toledo. Linaje, estado y cultura (1532–1553) (Valladolid: Junta de Castilla y León, 1994).
Kantecki Klemens, Sumy neapolitańskie. Opowiadanie historyczne (Warszawa: Gebethner i Wolff, 1881).
Link-Lenczowska Stanisława, „Cascie, stipi, padiglioni, spalliere... Wyposażenie komnat pałacu w Bari w świetle pośmiertnego inwentarza królowej Bony”, w: Amicissima: studia Magdalenae Piwocka oblata (Cracoviae: Fundacja Nomina Rosae. Ogród Dawnej Kultury, 2010), 165–178.
Pepe Ludovico, Storia della successione degli Sforzeschi negli stati di Puglia e Calabria e documenti (Bari: V.Vecchi, Triani, 1900).
Piwocka Magdalena, „Ze studiów nad klejnotami królowej Bony. O niektórych precjozach w pośmiertnym inwentarzu mobiliów królowej”, w: Dawna i nowsza biżuteria w Polsce, ed. Katarzyna Kluczwajd (Toruń: Muzeum Okręgowe, Toruński Oddział SHS, 2008).
Pociecha Władysław, Królowa Bona (1494–1557). Czasy i ludzie Odrodzenia, t. 2 (Poznań: Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk, 1949).
Pociecha Władysław, „Sumy neapolitańskie”, w: Kalendarz Ilustrowanego Kuriera Codziennego na rok 1932 (Kraków: Wydawnictwo Ilustrowanego Kuriera Codziennego, b.r.).
Quirini-Popławska Danuta, Działalność Włochów w Polsce w I połowie XVI wieku. Na dworze królewskim w dyplomacji i hierarchii kościelnej (Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1973).
Rodríguez-Salgado María José, Un imperio en transición. Carlos V, Felipe II y su mundo, 1551–1559 (Barcelona: Crítica, 1992).
Ruiz Martín Felipe, Carlos V y la Confederación Polaco-Lituana (Madrid: Editorial Maestre, 1954).
Skowron Ryszard, Dyplomaci polscy w Hiszpanii w XVI i XVII wieku (Kraków: TAiWPN Universitas, 1997).
Skowron Ryszard, „Bari, la Polonia, l’Europa. La eredita di Bona oggetto di gioco nell’arena internazionale nel XVI e XVII seclo/ Bari, Polska, Europa. Dziedzictwo Bony jako przedmiot gry na arenie międzynarodowej w XVI i XVII wieku”, w: Bona Sforza. Regina di Polonia e duchessa di Bari. Catalogo della Mostra (Bari-Cracovia 2000), a cura di Maria S. Calò Mariani e Giuseppe Dibenedetto (Roma: Nuova Communiczione, 2001).
Skowron Ryszard, „El espacio del encuentro de los confines de Europa. España y Polonia en el reinadode Felipe II”, w: Felipe II (1527–1598). Europa y la Monarquia Católica, ed. Jos Martínez Milán, t. 1, parte 2 (Madrid: Iberediciones, 1998).
Skowron Ryszard, Olivares, Wazowie i Bałtyk. Polska w polityce zagranicznej Hiszpanii w latach 1621–1632 (Kraków: Towarzystwo Wydawnicze Historia Iagellonica, 2002).
Skowron Ryszard, Pax i Mars. Polsko-hiszpańskie relacje polityczne w latach 1632–1648 (Kraków: Towarzystwo Wydawnicze Historia Iagellonica, 2013). Sucheni-Grabowska Anna, Zygmunt August. Król polski i wielki książę litewski 1520–1562 (Kraków: TAiWPN Universitas, 2010).
Szczucki Lech, Giovanni Lorenzo Pappacoda przed trybunałem inkwizycji rzymskiej, w: Humaniści, heretycy, inkwizytorzy. Studia z dziejów kultury XVI i XVII wieku, red. Lech Szczucki (Kraków: Polska Akademia Umiejętności 2006).
Wojtyska Henryk D., Papiestwo–Polska 1548–1563 (Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL, 1977).
Cynarski Stanisław, „Il ruolo del cardinale Hosio nell’azione diplomatica condotta dalla corte reale negli anni 1558–1572 per riacquistare l’eredita della regina Bona”, Prace Historyczne 86 (1987): 29–41.
Cynarski Stanisław, „Jeszcze w sprawie poselstwa Piotra Barzego do papieża Piusa V i do Hiszpanii”, Prace Historyczne 89 (1989): 149–153.
Cynarski Stanisław, „Rola kardynała Hozjusza w staraniach dworu królewskiego o odzyskanie spadku po królowej Bonie w latach 1558–1572”, Studia Warmińskie 20 (1983): 153–162.
Cynarski Stanisław, „Sprawa ostatniego testamentu królowej Bony”, Prace Historyczne 56 (1977): 137–145.
Paszkiewicz Borys, „Skarb królowej Bony”, Wiadomości Numizmatyczne 46/2 (2002): 143–176.
Ruiz Martín Felipe „La etapa marítima de las querras de religión. Bloqueos y contrabloqueos”, Estudios de Historia Moderna 3 (1954): 183–214.
Copyright (c) 2022 Jesuit University Ignatianum in Krakow
This work is licensed under a Creative Commons Attribution 4.0 International License.
The Yearbook only accepts materials for publication that are free of all conflicts of interest, and that in no way involve conflicts over authorship, copyright, etc. The Editors will take action against any cases of plagiarizing, ghostwriting1, guest/honorary authorship2, etc. Where co-authored work is concerned, the Author listed first is expected to take responsibility for the submission, and is required to make clear the contributions of all of the Co-Authors involved. In the event of the publication owing its existence to funding dedicated to this purpose, this fact should be made clear: e.g. in any note of thanks/acknowledgement, or in a footnote, etc. Explicit notification should be given of any form of reprinting, with the appropriate evidence of permission to publish being furnished as required. Any impropriety on the part of Authors/Reviewers risks exposing them to appropriate responses from the relevant institutions.
______
1 This term refers to instances of a person who has made an essential contribution being omitted from the list of authors, or from notes conveying gratitude and/or acknowledgement.
2 This occurs when a person who has made either an insignificant contribution or no contribution at all nevertheless appears on the list of authors.
