Mit arkadyjski w Pieśni Świętojańskiej o Sobótce Jana Kochanowskiego jako synteza dziedzictwa kultury
Abstrakt
Mit arkadyjski od zawsze opisywał koncepcję idealnego życia człowieka. Istotą artykułu było wykazanie, iż model arkadyjski stanowi spoiwo dla wielu nurtów i tradycji humanistycznych, które żywo przejawiały się w twórczości sielankopisarskiej. Arkadyjskość przedstawiana przez Wergiliusza, Teokryta, Sanazzara czy też Kochanowskiego prezentowała skodyfikowany oraz uniwersalny system wartości. Wyraźnie widać to w Pieśni świętojańskiej o Sobótce. Ten cykl poetycki traktuje o związkach przestrzeni arkadyjskiej z twórczością poety z Czarnolasu, które istotnie wpisują się w mit wspólnego dziedzictwa kulturowego, przy okazji ukazując reinterpretację wizji arkadyjskiej w literaturze staropolskiej. Zagadnienie Arkadii jest powiązane z topiką locus amoenus, a także zależnością pomiędzy klasyczną poetyką pastoralną a polską kulturą ziemiańską, ukazaną w rodzimej tradycji sielankowej. Najważniejszą z przedstawionych egzemplifikacji tekstowych była właśnie Sobótka, którą można wielorako czytać i interpretować. W konstatacji – zawarte w utworze dyskursy: chrześcijański, klasycystyczny, ludowy, pogański, mitologiczny etc. każą traktować dzieło renesansowego poety jako syntezę rozmaitych idei humanistycznych, jakim przyświeca od początku swojej działalności Uniwersytet Padewski.
Bibliografia
Kochanowski Jan, Pieśni, ed. Ludwika Szczerbicka-Ślęk (Wrocław: Ossolineum, 1970).
Kochanowski Jan, Trifles, Songs and Saint John’s Eve Song, transl. Michael J. Mikoś (Lublin: Wydawnictwo KUL, 2018).
Sanazzaro Jacopo, Arcadia (Milano: La Società Tipografica de’ Classici Italiani, 1806).
Virgil, The eclogues, transl. Anthony S. Kline, https://www.poetryintranslation. com/PITBR/Latin/VirgilEclogues.php#anchor_Toc53323925 (accessed on 12.09.2022).
Chaudhuri Sukanta, Pastoral Poetry of the English Renaissance (Manchester: University Press, 2016).
Haywood Eric, Rinascimento e barocco. Roma, Napoli e altri viaggi Per Mauro de Nichilo. ed. Davide Canfora, Claudia Corfiati (Bari: Cacucci Editore, 2017).
Krzewińska Anna, Sielanka staropolska, jej początki, tradycje i główne kierunki rozwoju (Warszawa–Poznań–Toruń: PWN, 1979).
Michałowska Teresa, Słownik literatury staropolskiej (Wrocław–Warszawa–Kraków: Ossolineum, 1979).
Miechowita Maciej, Opis Sarmacji azjatyckiej i europejskiej, introd. Henryk Barycz, transl. Tadeusz Bieńkowski (Wrocław: Ossolineum, 1972).
Nowicka-Jeżowa Alina, Spotkania w labiryncie. Szkice o poezji Jana Kochanowskiego (Kraków: Polska Akademia Umiejętności, 2019).
Pelc Janusz, Kochanowski. Szczyt renesansu w literaturze polskiej (Warszawa: PWN, 2001).
Stroh Wilfried, Łacina umarła, niech żyje łacina! Mała historia wielkiego języka, transl. Aleksandra Arnd (Poznań: Wydawnictwo Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk, 2013).
Śnieżko Dariusz, Mit wieku złotego w literaturze polskiego renesansu. Wzory – warianty – zastosowania (Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Semper, 1996).
Ziomek Jerzy, Renesans (Warszawa: PWN, 2012).
Ford Philip, Tylor Andrew, “Introduction: Neo-Latin and the Pastoral”, Canadian Review of Comparative Literature 1-2, vol. 33 (2006): 5–16.
Copyright (c) 2025 Uniwersytet Ignatianum w Krakowie
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Rocznik przyjmuje do druku wyłącznie materiały, które nie wchodzą w żaden konflikt interesów, żaden konflikt z prawem autorskim itp. Redakcja prowadzi działania przeciw: plagiatom, ghostwriting1, guest/honorary authorship2 itp. Autor pracy zbiorowej, który jest pierwszy na liście, bierze na siebie odpowiedzialność i ma obowiązek przedstawić wkład wszystkich współautorów. Jeśli publikacja powstała dzięki dedykowanym środkom finansowym, należy ujawnić to np. w Podziękowaniu, przypisie itp. Ew. przedruki wymagają jawnego zgłoszenia i okazania odpowiedniego pozwolenia wydawniczego. Autorzy / Recenzenci nierzetelni narażają się na reakcję właściwą stosownym instytucjom.
______
1 Ma to miejsce, gdy osoba mająca istotny wkład jest pominięta na liście Autorów czy w Podziękowaniu.
2 Zachodzi, gdy na liście autorskiej pojawia się osoba mająca znikomy/żaden udział w pracy.
