Nadpobudliwość psychoruchowa — kryteria diagnostyczne, przebieg i trudności na różnych etapach rozwoju
Abstrakt
Diagnoza nadpobudliwości psychoruchowej stawiana jest najczęściej w wieku szkolnym, kiedy przejawiane przez dziecko trudności z koncentracją uwagi oraz nadmierna ruchliwość i impulsywność uniemożliwiają mu naukę w szkole. Należy jednak zauważyć, że już w okresie wczesnego dzieciństwa mogą pojawić się pierwsze symptomy ADHD, które zmieniają się z wiekiem, a także mogą zmieniać swoje nasilenie pod wpływem sytuacji. Celem artykułu jest przedstawienie kryteriów oceny diagnostycznej nadpobudliwości psychoruchowej ze szczególnym uwzględnieniem zróżnicowanych objawów na kolejnych etapach rozwoju dziecka, a także nakreślenie problematyki współwystępujących z ADHD behawioralnych i emocjonalnych zaburzeń.Bibliografia
Barkley RA (2009), "ADHD. Podjąć wyzwanie" Poznań Wydawnictwo Zysk i S-ka.
Campbell SB (1990), "Behavior problems in preschool children" New York Guilford Press.
Campbell SB (1987), "Parent-referred problem three-year-olds: Developmental changes in symptoms", Journal of Child Psychology and Psychiatry. (28(6)), pp. 835-845.
Cooper P and Ideus K (2001), "Zrozumieć dziecko z nadpobudliwością psychoruchową. Poradnik dla rodziców i nauczycieli" Warszawa Wydawnictwo Akademii Pedagogiki Specjalnej.
Döpfner M (1998), "Hyperkinetische Störungen", In Lehrbuch der Klinischen Kinderpsychologie. Erklärungsansätze und Interventionsverfahren. Göttingen, Bern, Toronto, Seattle , pp. 165-217. Hogrefe Verlag für Psychologie.
Döpfner M, Hautmann C, Görtz-Dorten A, Klasen F and Ravens-Sieberer U (2015), "BELLA Study Group, Long-term course of ADHD symptoms from childhood to early adulthood in a community sample", European Child and Adolescent Psychiatry. (24(6)), pp. 665-673.
Döpfner M and Lehmkuhl G (1993), "Zur Notwendigkeit von Qualitätsstandards in der Kinder- und Jugendpsychiatrie", Zeitschrift für Kinder- und Jugendpsychiatrie. (21), pp. 188-193.
DuPaul GJ, Guevremont DC and Barkley RA (1991), "Attention-deficit hyperactivity disorder", In The practice of child therapy. New York , pp. 115-145. Pergamon Press.
DuPaul GJ and Stoner G (2014), "ADHD in the schools: Assessment and intervention strategies" New York Guilford Publications.
Essau CA and Petermann U (1998), "Depression", In Lehrbuch der Klinischen Kinderpsychologie. Erklärungsansätze und Interventionsverfahren. Göttingen, Bern, Toronto, Seattle , pp. 241-263. Hogrefe Verlag für Psychologie.
Fischer M, Barkley RA, Edelbrock CS and Smallish L (1990), "The adolescent outcome of hyperactive children diagnosed by research criteria: II. Academic, attentional and neuropsychological status", Journal of Consulting and Clinical Psychology. (58(5)), pp. 580-588.
Głodkowska J (2004), "Zrozumieć dziecko z nadpobudliwością psychoruchową --- „odczytać” zachowania niezawinione", Biuletyn Informacyjny Oddziału Warszawskiego Polskiego Towarzystwa Dysleksji. (28), pp. 74-95.
Hallowell E and Ratey JJ (2004), "W świecie ADHD. Nadpobudliwość psychoruchowa z zaburzeniami uwagi u dzieci i dorosłych" Poznań Media Rodzina.
Hanć T (2009), "Dzieciństwo i dorastanie z ADHD. Rozwój dzieci nadpobudliwych psychoruchowo: zagrożenia i możliwości wsparcia" Kraków Oficyna Wydawnicza ,,Impuls''.
Hartsough CS and Lambert NM (1985), "Medical factors in hyperactive and normal children: prenatal, developmental, and health history findings", American Journal of Orthopsychiatry. (55), pp. 190-201.
Holbrook JR, Cuffe SP, Cai B, Visser SN, Forthofer MS, Bottai M and McKeown RE (2016), "Persistence of parent-reported ADHD symptoms from childhood through adolescence in a community sample", Journal of Attention Disorders. (20(1)), pp. 11-20.
Januszewski A and Januszewska E (2012), "Wprowadzenie do diagnozy dzieci z nadpobudliwością psychoruchową", In Dalej w tę samą stronę. Księga jubileuszowa dedykowana profesor Marii Braun-Gałkowskiej. Lublin , pp. 387-404. Wydawnictwo KUL.
Kołakowski A, Wolańczyk T, Pisula A, Skotnicki M and Bryńska A (2007), "ADHD --- zespół nadpobudliwości psychoruchowej. Przewodnik dla rodziców i wychowawców" Gdańsk Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Lahey BB, Pelham WE, Loney J, Kipp H, Ehrhardt A, Lee SS and Massetti G (2004), "Three-year predictive validity of DSM-IV attention deficit hyperactivity disorder in children diagnosed at 4--6 years of age", American Journal of Psychiatry. (161(11)), pp. 2014-2020.
LeGris J, Boylan K, Stead V, Beyfuss K and Chan A (2016), "Developmental risk relationships between ADHD and depressive disorders in childhood", Current Developmental Disorders Reports. (3(1)), pp. 25-32.
McGee R and Williams S (1988), "A longitudinal study of depression in nine-year-old children", Journal of the American Academy of Child Psychiatry. (27), pp. 342-348.
Moldavsky M and Sayal K (2013), "Knowledge and attitudes about attention-deficit/hyperactivity disorder (ADHD) and its treatment: The views of children, adolescents, parents, teachers and healthcare professionals", Current Psychiatry Reports. (15(8)), pp. 1-7.
Molina BS, Hinshaw SP, Arnold LE, Swanson JM, Pelham WE, Hechtman L and Greenhill LL (2013), "Adolescent substance use in the multimodal treatment study of attention-deficit/hyperactivity disorder (ADHD)(MTA) as a function of childhood ADHD, random assignment to childhood treatments, and subsequent medication", Journal of the American Academy of Child and Adolescent Psychiatry. (52(3)), pp. 250-263.
Nartowska H (1986), "Wychowanie dziecka nadpobudliwego" Warszawa Nasza Księgarnia.
Owens EB and Hinshaw SP (2016), "Childhood conduct problems and young adult outcomes among women with childhood attention-deficit/hyperactivity disorder (ADHD)", Journal of Abnormal Psychology. (125(2)), pp. 220-232.
Pelham WE and Bender ME (1982), "Peer relationships in hyperactive children: Description and treatment", In Advances in learning and behavior disabilities: An annual compilation of theory and research (Vol. 1). Greenwich, CT , pp. 365-436. JAI Press.
Pfiffner LJ, Villodas M, Kaiser N, Rooney M and McBurnett K (2013), "Educational outcomes of a collaborative school-home behavioral intervention for ADHD", School Psychology Quarterly. (28(1)), pp. 25-36.
Ross DM and Ross SA (1982), "Hyperactivity: Current issues, research, and theory" New York Wiley.
Rybakowski F (2005), "Rozpowszechnienie, koszty rodzinne i społeczne oraz utrzymywanie się objawów ADHD do wieku dorosłego", ADHD Newsletter. (1), pp. 2-7.
Święcicka M (2005), "Specyficzne trudności w uczeniu się", In Zaburzenia emocjonalne i behawioralne u dzieci. Warszawa , pp. 205-215. Wydawnictwo Lekarskie PZWL.
Tucholska S (1992), "Nadpobudliwość psychoruchowa: kryteria diagnozy, natura zaburzenia", In Wybrane zagadnienia z psychologii klinicznej. Lublin , pp. 7-20. Towarzystwo Naukowe KUL.
Wolańczyk T and Komender J (2014), "Zaburzenie hiperkinetyczne", In Psychiatria dzieci i młodzieży. Warszawa , pp. 197-213. Wydawnictwo Lekarskie PZWL.
(2013), "American Psychiatric Association, Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders. DSM-V" Arlington, VA American Psychiatric Publishing.
(2000), "Światowa Organizacja Zdrowia: Klasyfikacja zaburzeń psychicznych i zaburzeń zachowania w ICD-10. Opisy kliniczne i wskazówki diagnostyczne" et al., Kraków, Warszawa Uniwersyteckie Wydawnictwo Medyczne „Vesalius”, Instytut Psychiatrii i Neurologii.
(2003), "Problemy psychologiczne dzieci z zespołem nadpobudliwości psychoruchowej" Warszawa Wydawnictwo Emu.
Rocznik przyjmuje do druku wyłącznie materiały, które nie wchodzą w żaden konflikt interesów, żaden konflikt z prawem autorskim itp. Redakcja prowadzi działania przeciw: plagiatom, ghostwriting1, guest/honorary authorship2 itp. Autor pracy zbiorowej, który jest pierwszy na liście, bierze na siebie odpowiedzialność i ma obowiązek przedstawić wkład wszystkich współautorów. Jeśli publikacja powstała dzięki dedykowanym środkom finansowym, należy ujawnić to np. w Podziękowaniu, przypisie itp. Ew. przedruki wymagają jawnego zgłoszenia i okazania odpowiedniego pozwolenia wydawniczego. Autorzy / Recenzenci nierzetelni narażają się na reakcję właściwą stosownym instytucjom.
______
1 Ma to miejsce, gdy osoba mająca istotny wkład jest pominięta na liście Autorów czy w Podziękowaniu.
2 Zachodzi, gdy na liście autorskiej pojawia się osoba mająca znikomy/żaden udział w pracy.
