Piotr Wierchowieński Fiodora Dostojewskiego

Dlaczego nie nawraca się „mały bies”?

Abstract

Artykuł porusza problem zła w twórczości Fiodora Dostojewskiego na podstawie interpretacji zachowania Piotra Wierchowieńskiego, bohatera Biesów. Celem przeprowadzonej analizy będzie wykazanie, że Piotr Wierchowieński, jako człowiek, złamał i podeptał wszystkie ideały i prawa, jakimi powinni kierować się ludzie. Odwrócił pojęcie dobra i zła, aby wykorzystać je do własnych, niecnych celów. Autorka wykaże, że bohater powieści Fiodora Dostojewskiego w sposób świadomy odwrócił się od wartości chrześcijańskich, jakimi są dobro, miłość bliźniego i prawda, aby poświęcić się złu i wprowadzić w Rosji nowy porządek moralny w imię socjalizmu. Jako materiał źródłowy do badań posłużyła powieść Fiodora Dostojewskiego Biesy. Do analizy użyto wypowiedzi badaczy zajmujących się twórczością Dostojewskiego: zarówno rosyjskich (Wiaczesław Iwanow, Paul Evdokimov, Michaił Bachtin, Lew Zander, Fiodor Stiepun, Mikołaj Bierdiajew), jak i polskich ( Stanisław Cat-Mackiewicz, Cezary Wodziński, Anna Raźny, Jan Krasicki, Grzegorz Przebinda). Zebrany materiał badawczy pozwolił na wnikliwą analizę, która potwierdziła postawioną tezę, że Piotr Wierchowieński nie zasługuje na wybaczenie, ponieważ nie odczuwa odpowiedzialności za popełnione grzechy i nie wykazuje skruchy. Nie ma też świadomości swojej winy i konieczności kary. Ten właśnie stan świadomości, a nie same tylko zbrodnicze uczynki wyróżniają go pośród innych bohaterów. Przeprowadzona analiza i zebrany materiał dowiodły, że wszystkie jego idee i działania są ułudą, gdyż nie mają zakorzenienia w prawdzie ontologicznej ani w prawdzie aksjologicznej. Jego umysł i dusza pogrążone są w fałszu, który rodzi chaos, a wszystkie jego czyny wynikały z tkwiącego w nim zła o charakterze demonicznym. Pozostaje dla Piotra jednak nadzieja na zbawienie, ale musi wyznać swoją winę i przyjąć karę.