This is the Dome of St. Peter, this is Rome...
The Eternal City in the Polish Travel Reports (1858–1905)
Abstract
Since the Middle Ages, Italy has been one of the most important countries on the road map of Polish travelers and pilgrims, which has had an impact on the number of written memories and accounts. Because Romantic travel writing largely inspired by Johann Wolfgang Goethe’s The Italian Journey has already received many studies, I focused my attention on the second half of the nineteenth and early twentieth centuries. In this article I present the image of Rome – the See of Peter presented in selected texts, while their artistic value was not the criterion for choice. In addition to Kraszewski’s acclaimed, erudite Kartki z podróży, Kremer’s Podróż do Włoch, the “bundle of travel memoirs” by the once popular Stanisław Bełza, and memoirs of pilgrimages are also included. The wanderers in the Eternal City followed at least several routes marked by the memorabilia of European cultural heritage marked by the legacy of antiquity and Christianity, national monuments and the hall of the successor of St. Peter, because according to the maxim often quoted in the analyzed texts: “To see Rome and not to see the Pope is a ridiculous thing.”
References
Bełza Stanisław, Za Apeninami (Kraków: Geberthner i Wolff, 1890).
Bogdalski Czesław, Pielgrzymka polska do Rzymu (Kraków: Drukarnia „Czasu”, 1888).
Brzega Wojciech, „Z pielgrzymki do Rzymu. Opowiadanie Jaśka Wirhowego”, w: idem, Posiady. Opowiadania z Podhala (Kraków: Księgarnia Literacka Karola Kwaśniewskiego, 1913).
Chojko-Boutière Jadwiga, „Więzienie Mamertyńskie w Quo vadis”, Pamiętnik Literacki 57/3 (1966): 269–281.
Fisz Zenon [Tadeusz Padalica], Listy z podróży, t. 2 (Wilno: J. Zawadzki, 1859).
Gaume Jean, Historia katakumb czyli Rzym podziemny (Warszawa: J. Glücksberg, 1854).
Grudziński Stanisław, „Powieściopisarstwo. Czwarte dziesięciolecie od 1860– 1870”, w: Książka jubileuszowa dla uczczenia pięćdziesięcioletniej działalności literackiej J.I. Kraszewskiego (Warszawa: Józef Unger, 1880).
Kantecki Antoni, Polska pielgrzymka do Rzymu z roku p. 1877 (Poznań: Jarosław Leitgeber, 1877).
Kasprowicz Jan, „Ad limina apostolorum”, Słowo Polskie 211, 216, 216, 223, 230, 231, 236 (1902).
Kasprowicz Jan, „Depesze «Słowa Polskiego»”, Słowo Polskie 215 (1902).
Kraszewski Józef Ignacy, Kartki z podróży 1858–1864, oprac. Paweł Hertz, t. 1 (Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1977).
Kraszewski Józef Ignacy, „Wieki katakumbowe. Odczyty w Dreźnie Odczyt trzeci”, Kronika Rodzinna 23 (1868): 853.
Konopnicka Maria, „Po odwiedzeniu kościoła jubileuszowego”, w: eadem, Poezje, wydanie zupełne, krytyczne, oprac. Jan Czubek (Warszawa: Geberthner i Wolff, 1915), t. 8, 31–36.
Kremer Józef, Podróż do Włoch, t. 5, cz. 1 (Wilno: J. Zawadzki, 1863).
Marczyński Józef, Z pielgrzymki do Rzymu (Lwów: Drukarnia Zygmunta Golloba, 1898).
Mohort Julian [Julian Ochorowicz], Przelotne wrażenia z podróży do Rzymu (Warszawa: Drukarnia „Biblioteki Dzieł Wyborowych”, 1899).
Orkan Władysław, „O pielgrzymce do Rzymu”, w: idem, Warta. Studia – Listy – Szkice (Lwów: Wydawnictwo Zakładu Narodowego im. Ossolińskich, 1926).
Podróż do Rzymu i Paryża odbyta w roku 1861 przez Feliksa Borunia, włościanina wsi Kaszowa pod Krakowem spisana za opowiadaniem pielgrzyma przez Walerego Wielogłowskiego (Kraków: Księgarnia i Wydawnictwo dzieł katolickich, naukowych i rolniczych, 1863).
Reymont Władysław, „Z wrażeń włoskich”, w: idem, Spotkanie. Szkice i obrazki (Warszawa: Geberthner i Wolff, 1897).
Sienkiewicz Henryk, „List z Rzymu”, Gazeta Polska 234 (1879).
Sikora Jan, Pielgrzymka do Rzymu (Cieszyn: Drukarnia Karola Prochaski, 1890).
Smoczyński Wincenty, Wspomnienia o polskiej pielgrzymce do Rzymu w roku 1888 na jubileusz J. Ś. Leona XIII papieża (Kraków: Drukarnia „Czasu” Fr. Kulczyckiego, 1889).
Wierycz Stefan [Amelia Bortnowska], Z pielgrzymki do Rzymu. Listy do „Gazety Świątecznej” (Warszawa: Księgarnia Krajowa Konrada Prószyńskiego, 1905).
Burkot Stanisław, Polskie podróżopisarstwo romantyczne (Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1988).
Burzka-Janik Małgorzata, „Kraszewski w Rzymie. Uwagi na marginesie Kartek z podróży 1858–1864”, w: Kraszewski i nowożytność. Studia, red. Anna Janicka, Krzysztof Czajkowski, Łukasz Zabielski (Białystok: Wydawnictwo Prymat, 2014–2015), 77–92.
Chlebowski Piotr, „Spotkania Józefa Ignacego Kraszewskiego z Ostatnią Wieczerzą, czyli trzy epizody z włoskiej podróży”, w: Kraszewski i nowożytność. Studia, red. Anna Janicka, Krzysztof Czajkowski, Łukasz Zabielski (Białystok: Wydawnictwo Prymat, 2014–2015), 59–66.
Dąbrowicz Elżbieta, Katakumby. Józef Ignacy Kraszewski – Zygmunt Krasiński – Cyprian Norwid, w: Europejskość i rodzimość. Horyzonty twórczości Józefa Ignacego Kraszewskiego, red. Wiesław Ratajczak, Tomasz Sobieraj (Poznań: Wydawnictwo Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk, 2006), 85–96.
Grodziski Stanisław, Feliksa Boronia pielgrzymka do historii (Kraków: Wydawnictwo Literackie, 1984).
Królikiewicz Grażyna, Ruina jako obraz i temat romantyczny (Kraków: Universitas, 1993).
Litwornia Andrzej, Rzym Mickiewicza. Poezja nad Tybrem 1829–1831 (Warszawa: Prószyński i S-ka, 2005).
Matusik Anna, „Anni Sancti”. Lata Święte w pamiętnikach, dziennikach i książeczkach jubileuszowych (Katowice: Biblioteka Śląska, 2013).
Mlekodaj Anna, „Fizyczne i mentalne podróże górali w Opowiadaniach z Podhala Wojciecha Brzegi”, w: Podróż i literatura 1864–1914, red. Ewa Ihnatowicz (Warszawa: Zakład Graficzny Uniwersytetu Warszawskiego, 2008).
Olszewski Daniel, Polska kultura religijna na przełomie XIX i XX wieku (Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX, 1996).
Płaszczewska Olga, „Józef Ignacy Kraszewski wobec tradycji europejskiej podróży literackiej”, w: Europejskość i rodzimość. Horyzonty twórczości Józefa Ignacego Kraszewskiego, red. Wiesław Ratajczak, Tomasz Sobieraj (Poznań: Wydawnictwo Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk, 2006).
Płaszczewska Olga, „Literatura i legenda w Podróży do Włoch Józefa Kremera”, w: Józef Kremer (1806–1875). Studia i materiały, red. Jacek Maj (Kraków: Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych „Universitas”, 2007), 221–262.
Płaszczewska Olga, Wizja Włoch w polskiej i francuskiej literaturze okresu romantyzmu (1800–1850) (Kraków: TAIPWN Universitas, 2003).
Stachura-Lupa Renata, „Stanisław Tarnowski o pielgrzymce słowiańskiej do Rzymu (1881)”, w Południowa Słowiańszczyzna w literaturze polskiej XIX i XX wieku, red. Krzysztof Stępnik,
Monika Gabryś (Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, 2010).
Stomma Ludwik, Antropologia wsi polskiej XIX w. (Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX, 1986).
Trzeciakowski Lech, Otto von Bismarck (Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 2009).
Ugniewska Joanna, „Podróż do Włoch Józefa Kremera”, w: Józef Kremer (1806– 1875). Studia i materiały, red. Jacek Maj (Kraków: Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych „Universitas”, 2007).
Zieliński Zygmunt, Papieże i papiestwo dwóch ostatnich wieków (Poznań: Wydawnictwo Poznańskie, 2007).
Zieliński Zygmunt, „Proces narastania centralizmu rzymskiego. Sobór Watykański I i upadek świeckiej władzy papieża”, w: idem, Papieże i papiestwo dwóch ostatnich wieków (Poznań: Wydawnictwo Poznańskie, 2007), 190–206.
Chlebowski Piotr, „Listy Józefa Ignacego Kraszewskiego do Zmartwychwstańców”, Zeszyty Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego 3–4 (1994): 154–172.
Biesiadecka Elżbieta, „Ruch pielgrzymkowy w Galicji w drugiej połowie XIX i w początkach XX wieku w relacjach galicyjskiej prasy”, Galicja. Studia i materiały 6 (2020): 121–135.
Górecki Jan, „Fenomen pielgrzymowania Europejczyków do Rzymu na podstawie pisma „Katolik” (1869–1914)”, Peregrinus Cracoviensis 18 (2017): 47–63.
Kowalczuk Urszula, „Dylemat podróży – Podróż do Włoch Józefa Kremera i Podróż do Włoch
Hipolita Taine’a”, Prace Filologiczne. Seria Literaturoznawcza 57 (2009): 169–182.
Mleczko Wojciech, „J.I. Kraszewski i Zmartwychwstańcy: przyczynek do opisu relacji”, Nasza Przeszłość 130 (2018): 189–201.
Owczarz Ewa, „Widzenie i wczytywanie. Topografia i historia w Caprei i Romie Józefa Ignacego Kraszewskiego”, Litteraria Copernicana 4 (2018): 61–77.
Owczarz Ewa, „Włochy i Kraszewski. Metafizyka przestrzeni”, Prace Filologiczne. Seria Literaturoznawcza 57 (2009): 193–209.
Rudkowska Magdalena, „Gruzy i ruiny w twórczości Józefa Ignacego Kraszewskiego”, Napis7 (2001): 465–473.
Szczurowski Rafał, „Ksiądz Wincenty Smoczyński – przewodnik pielgrzymów do Rzymu w latach 1888–1900”, Nasza Przyszłość 91 (1999): 301–330.
Copyright (c) 2022 Jesuit University Ignatianum in Krakow
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NoDerivatives 4.0 International License.
The Yearbook only accepts materials for publication that are free of all conflicts of interest, and that in no way involve conflicts over authorship, copyright, etc. The Editors will take action against any cases of plagiarizing, ghostwriting1, guest/honorary authorship2, etc. Where co-authored work is concerned, the Author listed first is expected to take responsibility for the submission, and is required to make clear the contributions of all of the Co-Authors involved. In the event of the publication owing its existence to funding dedicated to this purpose, this fact should be made clear: e.g. in any note of thanks/acknowledgement, or in a footnote, etc. Explicit notification should be given of any form of reprinting, with the appropriate evidence of permission to publish being furnished as required. Any impropriety on the part of Authors/Reviewers risks exposing them to appropriate responses from the relevant institutions.
______
1 This term refers to instances of a person who has made an essential contribution being omitted from the list of authors, or from notes conveying gratitude and/or acknowledgement.
2 This occurs when a person who has made either an insignificant contribution or no contribution at all nevertheless appears on the list of authors.
