Mikołaj Zebrzydowski and Piotr Skarga SI – A History of Mutual Relations
Abstract
The article discusses the relations between the two eminent individuals in late 16th and early 17th century Poland, that is the Voivode Mikołaj Zebrzydowski and the Jesuit Piotr Skarga. They first met when Zebrzydowski was at the outset of his public activity and Skarga was already an experienced priest and Jesuit. At that time, Zebrzydowski intended to fund a Jesuit college on his family property near Lublin. Another significant cooperation between them focused on the Brotherhood of Mercy established by Skarga, who greatly appreciated Zebrzydowski’s attitude and involvement in both works.
The situation changed dramatically when Zebrzydowski, who felt offended by King Sigismund III Vasa, joined the anti-royal opposition and headed a rebellion. Father Skarga visited the voivode on two occasions, trying to dissuade him from unlawful acts. However, his visits missed the mark, and Skarga and Zebrzydowski’s relations soured, although one may suspect that it was due to Skarga’s intervention that Zebrzydowski finally became reconciled with the king. He did maintain some connections with the Jesuits, albeit this involvement waned.
References
Archivum Romanum Societatis Iesu (dalej: ARSI): rkps Germ. 121 II: Epistolae Maggi. rkps Pol. 77 I-II: Epistolae Prov. Poloniae et Lituaniae I, 1605-1670.
Januszowski Jan, „Apostrophe, abo rzecz do Bractw Duchownych”, w: Januszowski Jan, Navka vmierania chrzescianskiego. Także iako konaiącego Panu Bogu oddawać, y czego na ten czas pilnować trzeba: Przy tym y przykłady o roskoszach niebieskich y mękach czyścowych y piekielnych: Częśćią z włoskiego, częścią z łacińskiego na Polski ięzyk przełożone przez […] Do tegoż iest przyłożone Apostrophe do Bractw Duchownych (Kraków: Drukarnia Łazarzowa, 1604), 313–348.
Kremer Ludwik, Przedmowa, w: Lessius Leonard, Narada którey wiary trzymać się mamy […]. Przełożona z łacińskiego na język polski przez Ludwika Kremera rayce krakowskiego, (Kraków: sumptius Burchardi Kuikowski, druk. Łazarzowa, 1616), nlb.
„Kronika mieszczanina krakowskiego z lat 1575–1595”, red. Henryk Barycz, w: Biblioteka krakowska, t. 70 (Kraków: nakł. Tow. Miłośników Historii i Zabytków Krakowa, Druk. W.L. Anczyca i Spółki, 1930).
Listy ks. Piotra Skargi T. J. z lat 1566–1610, red. Jan Sygański SI (Kraków: Wydawnictwo Towarzystwa Jezusowego, 1912).
Łubieński Stanisław, Droga do Szwecji Zygmunta III, króla polskiego i szwedzkiego, w 1593 roku, tłum. Adam Benedykt Jocher. Rozruchy domowe w Polsce w latach 1606–1608, tłum. Sylwia Szczygieł, wyd. Janusz Byliński, Włodzimierz Kaczorowski (Opole: Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego, 2009).
Radziwiłł Albrycht Stanisław, Rys panowania Zygmunta III, tłum. Edward Kotłubaj, wyd. Janusz Byliński, Włodzimierz Kaczorowski (Opole: Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego, 2011).
Rangoni Claudio, Relacja o Królestwie Polskim z 1604 roku, tłum. Kajetan Wincenty Kielisiński, Wojciech Kazimierski, wyd. Włodzimierz Kaczorowski, Janusz Byliński (Opole: Wydawnictwo i Drukarnia Świętego Krzyża, 2013).
Skarga Piotr SI, Obrona Jezuitów, niegdyś przez Piotra Skargę pod tytułem Proba Zakonu Societatis Jesu roku 1607 wydana, a teraz dla publiczney wiadomości przedrukowana, (Warszawa: Drukarnia Wiktora Dąbrowskiego, 1814).
Skarga Piotr, Listy, przeł. Paweł Kozioł (Jarosław: Stowarzyszenie Kulturalno-Wychowawcze im. ks. Piotra Skargi, 2012).
Wielewicki Jan SI, „Dziennik spraw domu zakonnego OO. Jezuitów u św. Barbary w Krakowie od r. 1579 do r. 1599 (włącznie)”, [t. 1], Scriptores Rerum Polonicarum, t. 7 (Kraków: Akademia Umiejętności, 1881).
Wielewicki Jan SI, „Dziennik spraw domu zakonnego OO. Jezuitów u św. Barbary w Krakowie od r. 1609 do r. 1619 (włącznie)”, [t. 3], Scriptores Rerum Polonicarum, t. 14 (Kraków: Akademia Umiejętności, 1889).
„Wybór listów Piotra Skargi”, tłum. Stanisław Ziemiański, w: Ks. Piotr Skarga SJ (1536–1612). Życie i dziedzictwo. Rok jubileuszowy, red. Roman Darowski SI, Stanisław Ziemiański (Kraków: Wydawnictwo WAM, 2012), 81–145.
„Bractwo miłosierdzia”, w: Encyklopedia wiedzy o jezuitach na ziemiach Polski i Litwy 1564–1995, oprac. Ludwik Grzebień SI et al. (Kraków: Wydawnictwo WAM, 1996), 62.
Byliński Janusz, Kaczorowski Włodzimierz, „Król, Wielmożni i Jaśnie Oświeceni a gmin szlachecki w XVI i na początku XVII wieku”, w: Wobec króla i Rzeczpospolitej. Magnateria w XVI–XVIII wieku, red. Ewa Dubas-Urwanowicz, Jerzy Urwanowicz (Kraków: Wydawnictwo Avalon T. Janowski, 2012), 13–95. Cieślak Stanisław SI, Kościół Świętej Barbary w Krakowie. Przewodnik (Kraków: Wydawnictwo WAM, 2000).
Guzowski Piotr, „Bernard Maciejowski i Mikołaj Zebrzydowski – biografie (prawie) równoległe”, w: Władza i prestiż. Magnateria Rzeczypospolitej w XVI– XVIII wieku, red. Jerzy Urwanowicz, Ewa Dubas-Urwanowicz, Piotr Guzowski (Białystok: Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku, 2003), 71–93.
Koehler Krzysztof, Boży podżegacz. Opowieść o Piotrze Skardze (Warszawa: Wydawnictwo Sic!, Narodowe Centrum Kultury, 2012).
Kracik Jan, Rożek Michał, Hultaje, złoczyńcy, wszetecznice w dawnym Krakowie. O marginesie społecznym XVI–XVIII w. (Kraków: Wydawnictwo Literackie, 1986).
Książka pamiątkowa Arcybractwa Miłosierdzia i Banku Pobożnego w Krakowie od roku 1584 do 1884, skreślona w roku jubileuszowym, cz. 1 i 2 (Kraków: nakł. Arcybractwa Miłosierdzia i Banku Pobożnego, 1884).
Mickiewicz Adam, Literatura słowiańska. Kurs pierwszy, oprac. Julian Maślanka (Warszawa: „Czytelnik”, 1997).
Obirek Stanisław, „Koncepcja miłosierdzia w pismach księdza Piotra Skargi SJ”, w: Charitas. Miłosierdzie i opieka społeczna w ideologii, normach postępowania i praktyce społeczności wyznaniowych w Rzeczypospolitej XVI–XVIII wieku, red. Urszula Augustyniak, Andrzej Karpiński (Warszawa: „Semper”, 1999), 19–28.
Piechnik Ludwik SI, „Działalność kulturalna Towarzystwa Jezusowego na północnych i wschodnich ziemiach Polski w XVI–XVIII wieku”, w: Dzieje Lubelszczyzny, t. 6: Między Wschodem i Zachodem, cz. 1: Kultura umysłowa, red. Jerzy Kłoczowski (Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1989), 75–96.
Sygański Jan SI, Działalność ks. Piotra Skargi T. J. na tle jego listów 1566–1610. Szkic historyczny (Kraków: Wyd. Tow. Jezusowego, 1912).
„Urzędnicy województwa sandomierskiego XVI–XVIII wieku. Spisy”, red. Antoni Gąsiorowski, w: Urzędnicy dawnej Rzeczypospolitej XII–XVIII wieku. Spisy, t. 4, z. 3 (Kórnik: Biblioteka Kórnicka, 1993).
Wrede Marek, Itinerarium króla Stefana Batorego 1576–1586 (Warszawa: Wydawnictwo DiG, 2010).
Wróbel Elżbieta Elena, „Młodość i edukacja”, w: Tomasz Graff, Bartłomiej Wołyniec, Elżbieta Elena Wróbel, Mikołaj Zebrzydowski 1553–1620. Szkic biograficzny (Kraków: Księgarnia Akademicka, 2020), 46–52.
Ziemiański Stanisław SI, „Piotr Skarga w swoich listach”, w: Rzecz o dziele Piotra Skargi SJ. Słowo o duchowości, patriotyzmie i wychowaniu, red. Iwona Nowakowska-Kempna, Marzena Chrost (Kraków: Akademia Ignatianum, Wydawnictwo WAM, 2012), 61–72.
Bednarz Mieczysław SI, „Jezuici a religijność polska (1564–1964)”, Nasza Przeszłość 20 (1964): 149–224.
Grzebień Ludwik SI, „Chronologia pobytu i działalności Piotra Skargi w Wilnie (1573–1584)”, Senoji Lietuvos literatura 35/36 (2013): 15–41.
Jelonek-Litewka Krystyna, „Arcybractwo Miłosierdzia i Banku Pobożnego w Krakowie”, Nasza Przeszłość 61 (1984): 45–91.
Natoński Bronisław SI, „Geneza i budowa katedry lubelskiej (kościoła pojezuickiego) 1580–1625”, Nasza Przeszłość 2 (1967): 63–133.
Ryś Jan, „Związki Mikołaja Zebrzydowskiego (1553–1620) z Krakowem”, Studia Historyczne, R. 29 (1986), z. 2: 181–193.
Copyright (c) 2023 Jesuit University Ignatianum in Krakow
This work is licensed under a Creative Commons Attribution 4.0 International License.
The Yearbook only accepts materials for publication that are free of all conflicts of interest, and that in no way involve conflicts over authorship, copyright, etc. The Editors will take action against any cases of plagiarizing, ghostwriting1, guest/honorary authorship2, etc. Where co-authored work is concerned, the Author listed first is expected to take responsibility for the submission, and is required to make clear the contributions of all of the Co-Authors involved. In the event of the publication owing its existence to funding dedicated to this purpose, this fact should be made clear: e.g. in any note of thanks/acknowledgement, or in a footnote, etc. Explicit notification should be given of any form of reprinting, with the appropriate evidence of permission to publish being furnished as required. Any impropriety on the part of Authors/Reviewers risks exposing them to appropriate responses from the relevant institutions.
______
1 This term refers to instances of a person who has made an essential contribution being omitted from the list of authors, or from notes conveying gratitude and/or acknowledgement.
2 This occurs when a person who has made either an insignificant contribution or no contribution at all nevertheless appears on the list of authors.
