Zagadnienie praw i wolności w dziele Andrzeja Frycza Modrzewskiego "Commentariorum de Republica emendanda libri quinque"

Abstrakt

Temat artykułu stanowi zagadnienie praw i wolności w dziele Andrzeja Frycza Modrzewskiego "Commentariorum de Republica emendanda libri quinque". Celem pracy jest pokazanie, jak twórca renesansowy opisuje te katogorie oraz jak postrzega związki między nimi. Na wstępie przybliżone są źródła środkowoeuropejskiego myślenia o prawach i wolności. Przedstawia się sylwetkę autora na tle epoki. W części właściwej artykułu występuje charaterystyka wybranych idei na podstawie dzieła Frycza. Zaprezentowana jest koncepcja pisarza, w której podstawą praw są obyczaje. Podaje się zasadnienie dla istnienia praw pisanych. Wyróżnia się dwa kryteria, wedle których Modrzewski ocenia prawa, tj. rozum i sprawiedliwość. Następnie ukazane zostaje negatywne oblicze niektórych praw, wśród których pierwsze miejsce zajmuje ustawa dla mężobójców. Wskazuje się niewłaściwe traktowanie chłopów. Przybliżone są kryteria wyboru urzędników. Kolejno podany jest nowatorski projekt reformy sądownictwa, którego kluczowy punkt stanowi utworzenie stałych sądów. Następnie ujmuje się podejście Frycza do zagadnienia wolności. Przedstawia się tę wizję z podziałem na wolność wewnętrzną oraz zewnętrzną. Wreszcie zaprezentowany jest związek dwóch pojęć, gdzie podkreśla się jego nierozerwalny charakter. W zakończeniu akcentuje się specyfikę polskiego spojrzenia na poruszane kwestie.