Metafizyka w ujęciu o. prof. Stanisława Ziemiańskiego SJ
Abstrakt
W artykule autor przedstawia dorobek o. Ziemiańskiego SJ na polu metafizyki. Okazją do tego był jubileusz 90. urodzin, z którego perspektywy można pełniej docenić wkład Jubilata w tę dziedzinę filozofii. Prezentację rozpoczyna przybliżenie kontekstu historycznego kształtowania się myśli filozoficznej o. Ziemiańskiego, gdzie podstawową rolę odegrała filozofia tomistyczna, skoncentrowana w ówczesnych polskich realiach na dyskusji z marksizmem. Dyskusja ta nie sprowadzała się wyłącznie do odkrywania ograniczeń i krytyki marksizmu. Przedstawiciele tomizmu proponowali własną interpretację rzeczywistości, odznaczającą się większym realizmem i bardziej przekonującą racjonalnością. Kolejny punkt poświęcony został koncepcji metafizyki o. Ziemiańskiego, nawiązującej do tradycji arystotelesowsko-tomistycznej, wzbogaconej elementami zaczerpniętymi ze współczesnych kierunków filozoficznych oraz nauk szczegółowych. Pośród najbardziej charakterystycznych cech tego ujęcia wskazano oparcie na doświadczeniu i zorientowanie na byt realnie istniejący, metodę abstractio totius, poznawczy realizm i maksymalizm, jak też ukierunkowanie na poznanie bytu absolutnego. W dalszej kolejności omówiono wkład Ziemiańskiego w interpretację kluczowych zagadnień metafizycznych, takich jak transcendentalia, przygodność, celowość czy struktura bytu. Podkreślono, iż opowiadał się on za egzystencjalną naturą transcendentaliów, a przez to ich niesprowadzalnością do pojęć uniwersalnych. Ponadto, w ciekawy sposób przedstawił specyfikę relacji wiążącej byt przygodny z bytem koniecznym, jak również uzasadnienie konieczności istnienia przyczyny celowej oparte na analizie wewnętrznej struktury bytu. Ważnym jego wkładem do refleksji nad strukturą bytu było także opracowanie problematyki relacji w ujęciu F. Suareza oraz ukazanie funkcjonalnych aspektów złożenia bytu z istoty i istnienia. W zakończeniu odnotowano wnioski koncentrujące się na znaczeniu metafizyki jako bazowej dziedziny poznania filozoficznego.
Bibliografia
Arystoteles, Metafizyka, tłum. Tadeusz Żeleźnik, opr. Mieczysław A. Krąpiec, Andrzej Maryniarczyk (Lublin: Polskie Towarzystwo Tomasza z Akwinu, 2017).
Cassirer Ernst, Logika nauk o kulturze, tłum. Przemysław Parszutowicz (Kęty: Antyk, 2011).
Duma Tomasz, Metafizyka relacji. U podstaw rozumienia relacji bytowych (Lublin: Wydawnictwo KUL i Polskie Towarzystwo Tomasza z Akwinu, 2017).
Jan Paweł II, Fides et ratio (Watykan: Liberia Editrice Vaticana, 1998).
Kamiński Stanisław, Filozofia i metoda. Studia z dziejów metod filozofowania (Lublin: TN KUL, 1993).
Kamiński Stanisław, On the Methodology of Metaphysics. Z metodologii metafizyki, trans. Maciej B. Stępień (Lublin–Roma: Polskie Towarzystwo Tomasza z Akwinu – Società Internazionale Tommaso d’Aquino, 2018).
Krąpiec Mieczysław A., Maryniarczyk Andrzej, „Metafizyka”, w: Powszechna Encyklopedia Filozofii, t. 7, red. Andrzej Maryniarczyk (Lublin: Polskie Towarzystwo Tomasza z Akwinu, 2006), 102–116.
Krąpiec Mieczysław A., Metafizyka. Zarys teorii bytu (Lublin: RW KUL, 1985, wyd. 4).
S. Thomae Aquinatis, Expositio super librum Boethii De Trinitate, cura et studio B. Decker (Leiden: E.J. Brill, 1965).
Turek Józef, „Materializm”, w: Powszechna Encyklopedia Filozofii, t. 6, red. Andrzej Maryniarczyk (Lublin: Polskie Towarzystwo Tomasza z Akwinu, 2005), 913–917.
Zdybicka Zofia J., Człowiek i religia (Lublin: Polskie Towarzystwo Tomasza z Akwinu, 2006).
Zdybicka Zofia J., Religia i religioznawstwo (Lublin: RW KUL, 1998). Ziemiański Stanisław, Filozoficzne poznanie Boga (Kraków: Petrus, 2011).
Ziemiański Stanisław SJ, „Między ontologią a metafizyką”, w: Istnienie wartość twórczość. Prace dedykowane profesorowi Władysławowi Stróżewskiemu z okazji 80. rocznicy urodzin, red. Dariusz Dańkowski SJ, Piotr Duchliński (Kraków: WAM, 2016), 19–37.
Ziemiański Stanisław, Rozmaitości filozoficzne (Kraków: Petrus 2011). Ziemiański Stanisław, Spacerem po filozofii (Kraków: Petrus, 2011).
Ziemiański Stanisław, Teologia naturalna. Filozoficzna problematyka Boga (Kraków: Fakultet Filozoficzny Towarzystwa Jezusowego, 1995).
Bańka Aleksander R., „Polscy neoscholastycy wobec filozoficznego programu Szkoły Lowańskiej”, Studia z Filozofii Polskiej 2 (2007): 87–116.
Mazanka Paweł, „Karola Marksa krytyka religii i jej wpływ na nowożytny sekularyzm”, Studia Philosophiae Christianae 38/2 (2002): 87–104.
Zawadzki Józef, „Filozof-Kardynał Mercier (1851–1926)”, Znak 4 (1961): 484–496 Ziemiański Stanisław, „Czy Mieczysław Albert Krąpiec OP jest nominalistą?”, Rocznik Wydziału Filozoficznego Wyższej Szkoły Filozoficzno-Pedagogicznej Ignatianum 10 (2002–2003), 116–129.
Ziemiański Stanisław SJ, „Die Abhängigkeitsrelation in der Argumentation für die Existenz Gottes”, Forum Philosophicum 7 (2002): 17–28.
Ziemiański Stanisław, „Filozofia analityczna a argument z przygodności”, Forum Philosophicum 5 (2000): 201–219.
Ziemiański Stanisław, „Problem złożenia bytów z substancji i przypadłości w świetle współczesnej fizyki”, Rocznik Wydziału Filozoficznego Towarzystwa Jezusowego w Krakowie 3 (1990): 25–36.
Copyright (c) 2022 Akademia Ignatianum w Krakowie
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Rocznik przyjmuje do druku wyłącznie materiały, które nie wchodzą w żaden konflikt interesów, żaden konflikt z prawem autorskim itp. Redakcja prowadzi działania przeciw: plagiatom, ghostwriting1, guest/honorary authorship2 itp. Autor pracy zbiorowej, który jest pierwszy na liście, bierze na siebie odpowiedzialność i ma obowiązek przedstawić wkład wszystkich współautorów. Jeśli publikacja powstała dzięki dedykowanym środkom finansowym, należy ujawnić to np. w Podziękowaniu, przypisie itp. Ew. przedruki wymagają jawnego zgłoszenia i okazania odpowiedniego pozwolenia wydawniczego. Autorzy / Recenzenci nierzetelni narażają się na reakcję właściwą stosownym instytucjom.
______
1 Ma to miejsce, gdy osoba mająca istotny wkład jest pominięta na liście Autorów czy w Podziękowaniu.
2 Zachodzi, gdy na liście autorskiej pojawia się osoba mająca znikomy/żaden udział w pracy.
