Spinozjańskie ujęcie afektywności w świetle zagadnienia świadomości nierefleksyjnej i problemu samopoznania
Abstrakt
W artykule rozważana jest Spinozjańska koncepcja afektywności w kontekście pytania o pierwotne przedrefleksyjne formy świadomości siebie oraz problemu samopoznania. Autorka przedstawia ideę conatus oraz jej związek z emocjami, ukazując potencjał heurystyczny Spinozjańskiego ujęcia sfery bierności. Rozważania skupione są wokół problematycznej kwestii, czy bierność daje nam jedynie niejasną wiedzę o nas samych, będąc niepożądanym stanem, czy też sposób, w jaki afekt zostaje przeżyty i postrzeżony może mieć znaczenie dla samoświadomości, stanowiąc jej pierwotną przedrefleksyjną formę. Nawiązując do hermeneutyki podmiotowości, autorka wskazuje, że struktura fundamentalnej dążności do zachowania swojego istnienia ujawnia się w porządku refleksyjnym jako doświadczenie swoistego wysiłku będące warunkiem samoświadomości. Prezentowane analizy dotyczące Spinozjańskiej koncepcji wpisanej w ludzką naturę dążności do zachowania i powiększenia swojej mocy (conatus), której działanie ujawnia się między innymi w przeżywaniu afektów, wskazują także na niemałe trudności interpretacyjne. Spinoza nie wydaje się dostatecznie wyjaśniać stosunku zachodzącego między pragnieniem, stanowiącym wyraz życia, i nadawanym mu znaczeniem należącym do porządku mowy.
Bibliografia
Descartes René, Listy do księżniczki Elżbiety, tłum. Jerzy Kopania (Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1995).
Descartes René, Zasady filozofii, tłum. Izydora Dąmbska (Kęty: Wydawnictwo Antyk, 2001).
Goldie Peter, The Emotions. A Philosophical Exploration (Oxford: Oxford University Press, 2000).
James Susan, Passion and Action: The Emotions in Seventeenth-Century Philosophy (Oxford: Oxford University Press, 1997).
Laertios Diogenes, Żywoty i poglądy słynnych filozofów, tłum. Irena Krońska, Kazimierz Leśniak, Witold Olszewski (Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1984).
Leibniz Gottfried Wilhelm, Zasady filozofii, czyli „monadologia”, tłum. Stanisław Cichowicz (Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN 1969).
Murawska Monika, Filozofowanie z zamkniętymi oczami. Fenomenologia ciała Michela Henry’ego (Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, 2011).
Nussbaum Martha, The Therapy of Desire (Princeton: Princeton University Press, 1994).
Ricœur Paul, Philosophie de la volonté, vol. 1: Le volontaire et l’involontaire (Paris: Aubier, 1949).
Ricœur Paul, Nature and Freedom, w: idem, Political and Social Essays, red. David Stewart, Joseph Bien (Athens–Ohio: Ohio University Press, 1974).
Ricœur Paul, O sobie samym jako innym, tłum. Bogdan Chełstowski (Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2003).
Spinoza Baruch, Etyka w porządku geometrycznym dowiedziona, tłum. Ignacy Myślicki (Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1954).
Warmbier Adriana, Tożsamość, narracja, hermeneutyka “siebie”: Paula Ricoeura filozofia człowieka (Kraków: Universitas, 2018).
Wigura Karolina, Wynalazek nowoczesnego serca. Filozoficzne źródła współczesnego myślenia o emocjach (Warszawa: Wydawnictwo Naukowe SCHOLAR, 2019).
Legrand Dorothée, “Pre-reflective Self-as-subject from Experiential and Empirical Perspectives”, Consciousness and Cognition 16 (2007): 583–599.
Ricœur Paul, Negatywność i pierwotna afirmacja, w: idem, Podług nadziei. Odczyty, szkice, studia, wybór, oprac. i wstęp Stanisław Cichowicz, tłum. Stanisław Cichowicz i in. (Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX, 1991).
Copyright (c) 2024 Uniwersytet Ignatianum w Krakowie
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Rocznik przyjmuje do druku wyłącznie materiały, które nie wchodzą w żaden konflikt interesów, żaden konflikt z prawem autorskim itp. Redakcja prowadzi działania przeciw: plagiatom, ghostwriting1, guest/honorary authorship2 itp. Autor pracy zbiorowej, który jest pierwszy na liście, bierze na siebie odpowiedzialność i ma obowiązek przedstawić wkład wszystkich współautorów. Jeśli publikacja powstała dzięki dedykowanym środkom finansowym, należy ujawnić to np. w Podziękowaniu, przypisie itp. Ew. przedruki wymagają jawnego zgłoszenia i okazania odpowiedniego pozwolenia wydawniczego. Autorzy / Recenzenci nierzetelni narażają się na reakcję właściwą stosownym instytucjom.
______
1 Ma to miejsce, gdy osoba mająca istotny wkład jest pominięta na liście Autorów czy w Podziękowaniu.
2 Zachodzi, gdy na liście autorskiej pojawia się osoba mająca znikomy/żaden udział w pracy.
