Utylitarystyczna moralność i deontologiczny amoralizm ideologii transhumanistycznej

Jerzy Kopania

doi:10.35765/rfi.2024.3002.3

Jerzy Kopania Akademia Teatralna w Warszawie – Filia w Białymstoku https://orcid.org/0000-0002-5999-1713

DOI: https://doi.org/10.35765/rfi.2024.3002.3

Słowa kluczowe: etyka transhumanizmu, ulepszanie człowieka, tożsamość osobowa

Abstrakt

Etyka transhumanizmu jest etyką utylitarystyczną. Celem transhumanistycznego projektu ulepszania człowieka jest zwiększenie jego dobrostanu fizycznego, psychicznego i społecznego, czyli zwiększenie sumy szczęścia jednostki i społeczności, której jest ona częścią. Treścią niniejszych rozważań jest wskazanie i opisanie tego, co stanowi ostateczną podstawę etyki transhumanistycznej i wyznacza zarazem granicę, poza którą nie mogą wykroczyć transhumanistyczne projekty ulepszającego modyfikowania człowieka. Twierdzimy, że tą podstawą i zarazem wyznacznikiem granicy moralnej akceptacji działań jest zachowanie tożsamości osobowej podmiotu. Tożsamość tę rozumiemy w sensie kartezjańskim, czyli jako relację, w jakiej samoświadomość podmiotu pozostaje do jego cielesności. Transhumanistyczne ulepszanie człowieka staje się zatem niemoralne, jeśli może prowadzić do utraty pamięci jednostki o przeszłych relacjach między jej samoświadomością a cielesnością.

Bibliografia

Harris John, Enhancing Evolution. The Ethical Case for Making Better People (Princeton and Oxford: Princeton University Press, 2007).

Kurzweil Ray, Nadchodzi Osobliwość. Kiedy człowiek przekroczy granice biologii, tłum. Eliza Chodkowska i Anna Nowosielska (Warszawa: Kurhaus, 2013).

More Max, List do Matki Natury, tłum. Marcin Sieńko, http://sienko.net.pl/ maxmore.html (dostęp: 29.06.2022).

Schopenhauer Arthur, O wolności ludzkiej woli, tłum. Adam Stögbauer (Kraków: Wydawnictwo Zielona Sowa, 2004).

Shaftesbury Anthony Ashley, Characteristic of Men, Manners, Opinions, Times (Cambridge: Cambridge University Press, 2001).

Bostrom Nick, „A History of Transhumanist Thought”, Journal of Evolution and Technology 14 (1) (2005): 1–25.

Bostrom Nick, „In Defense of Posthuman Dignity”, Bioethics 19 (3) (2005): 202–214.

Grabińska Teresa, „Dylematy transhumanizmu, cz. I: Ewolucja biologiczno-technokulturowa a ulepszanie człowieka”, Teologia i Moralność 17 (1) (2022): 31–44.

Grabińska Teresa, „Transhumanistyczna denaturalizacja w świetle ekologii integralnej”, Wrocławski Przegląd Teologiczny 30 (1) (2022): 277–304.

Kirchhoffer David G., „Human Dignity and Human Enhancement: A Multidimensional Approach”, Bioethics 31 (5) (2017): 375–383.

Kopania Jerzy, „Sfera etyczna etyki biznesu”, Prakseologia 126-127 (1-2) (1995): 55–61.

Kopania Jerzy, „Człowiek jako byt a człowiek jako osoba”, Archeus. Studia z bioetyki i antropologii filozoficznej 14 (2013): 79–96.

Kopania Jerzy, „Projekt udoskonalenia człowieka w świetle relacyjnej koncepcji osoby”, w: Ulepszanie moralne człowieka. Perspektywa filozoficzna, red. Piotr Duchliński, Grzegorz Hołub (Kraków: Wydawnictwo Naukowe Akademii Ignatianum, 2019), 121–153.

Kopania Jerzy, „Edukacja w perspektywie transhumanistycznej”, w: Fenomen paidei w czasach zarazy, red. Ewa Baum, Szczepan Cofta, Anna Grzegorczyk (Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM, 2022), 153–172.

Kopania Jerzy, „Ideologiczne oblicze transhumanizmu”, w: Transhumanizm. Wieloaspektowość zagadnienia, red. Piotr Duchliński, Grzegorz Hołub (Kraków: Wydawnictwo Naukowe Akademii Ignatianum, 2022), 125–168.

Wolniewicz Bogusław, „Parę uwag o naturze sumienia”, w: Bogusław Wolniewicz, Filozofia i wartości, t. II (Warszawa: Wydział Filozofii i Socjologii Uniwersytetu Warszawskiego 1998), 203–205.

Wolniewicz Bogusław, „Z antropologii Schopenhauera”, w: Bogusław Wolniewicz, Filozofia i wartości, t. I (Warszawa: Wydział Filozofii i Socjologii Uniwersytetu Warszawskiego 1998), 101–119.

Webster Dictionary, https://www.merriam-webster.com/dictionary/moral sense (dostęp: 30.06.2022).