Biotechnologia i mitologia

Czy istnieje dylemat (bio-)etyczny?

Słowa kluczowe: transhumanizm, biotechnologia, mitologia, ideologizacja, bionihilizm, neognostycyzm, prometeizm

Abstrakt

Biotechnologia stała się dziś w pewnym sensie sztuką demiurgiczną. Jawi się jako świadectwo ważnej transformacji, która przejawia się w tym, że praktyki dawniej uznawane jedynie za magiczne przekształciły się w wyspecjalizowane rzemiosło. Posługując się współczesnym przykładem tworzenia genetycznych chimer, można powiedzieć, że biotechnologia zaczęła sprowadzać do poziomu rzeczywistości, wyimaginowane konstrukty dawniej opisujące rzeczywistość należącą nawet do sfery sacrum. Czy zatem nauki przyrodnicze nie odgrywają dziś również pewnej służebnej roli w procesie nowej sakralizacji rzeczywistości? Czy ludzie, którzy je tworzą, nie aspirują do bycia mieszkańcami Olimpu? Jaka zatem będzie natura etyki „ludzi-bogów”? Czy etyka rzeczywiście nie nadąża za rozwijającą się technologią, czy raczej nigdy nie powinna osiągnąć – jeśli zachowa kryterium zdrowego rozsądku – pułapu irracjonalności reprezentowanego przez współczesne ideologie przesiąknięte neognostyckim myśleniem, takie jak transhumanizm? Być może problem nie leży w nieadekwatności etyki, ale raczej w nadmiernej ideologizacji współczesnej nauki.

Bibliografia

Bostrom Nick, Superinteligencja. Scenariusze, strategie, zagrożenia, tłum. Dorota Konowrocka-Sawa (Gliwice: Helion, 2016).

Braidotti Rosi, Po człowieku, tłum. Joanna Bednarek, Agnieszka Kowalczyk (Warszawa: PWN, 2014).

Delsol Chantal, Nienawiść do świata. Totalitaryzmy i ponowoczesność, tłum. Marek Chojnacki (Warszawa: PAX, 2017).

Doudna Jennifer A., Sternberg Samuel H., Edycja genów. Władza nad ewolucją, tłum. Adam Tuz (Warszawa: Prószyński i S-ka, 2018).

Kobyliński Andrzej, O możliwości zbudowania etyki nihilistycznej. Propozycja Gianniego Vattima (Warszawa: Wydawnictwo UKSW, 2014).

Kurzweil Ray, Nadchodzi osobliwość. Kiedy człowiek przekroczy granice biologii (Warszawa: Kurhaus, 2016).

Lindenberg Grzegorz, Ludzkość poprawiona (Kraków: Wydawnictwo Otwarte, 2018).

Muszala Adam, Encyklopedia bioetyki (Radom: Polwen, 2009).

Osiński Grzegorz, Transhumanizm. Retiarius contra secutor (Toruń: Wydawnictwo WSKSiM, 2018).

Ostrowicki Michał (Sidey Myoo), Ontoelektronika (Kraków: Wydawnictwo UJ, 2013).

Piore Adam, Magia bioinżynierii, tłum. Grzegorz Ciecieląg (Kraków: Wydawnictwo UJ, 2019).

Winniczuk Lidia, Mały słownik kultury antycznej (Warszawa: Wiedza Powszechna, 1968).

Ziółkowski Michał, Pokonać śmierć czy zmienić człowieka (Warszawa: Von Borowiecky, 2021).

Czarnecki Michał J., „Człowiek wobec świata. Gnoza nowożytna Erica Voegelina a gnostycyzm antyczny – próba porównania”, Dialogi polityczne. Polityka i Religia 8 (2007): 155–167.

More Max, The Proactionary Principle, w: The Transhumanist Reader: Classical and Contemporary Essays on the Science, Technology, and Philosophy of the racjonalnych decyzji wprowadzania nowych technologii. Zdaniem transhumanistów jakikolwiek zakaz wprowadzania zasady proaktywności będzie jedynie powiększał cierpienie świata. Por. Max More, „The Proactionary Principle”, w: The Transhumanist Reader: Classical and Contemporary Essays on the Science, Technology, and Philosophy of the Human Future, red. Max More, Natasha Vita-More (Chichester UK: Wiley-Blackwell, 2013), 258–267.

Human Future, red. Max More, Natasha Vita-More (Chichester UK: Wiley-Blackwell, 2013), 258–267.

Pawlak Ada F., Cyberimmortalizm. Cyfrowy postczłowiek jako transhumanistyczny projekt XXI wieku, w: Człowiek a technologia cyfrowa – przegląd aktualnych doniesień, red. Paulina Szymczyk, Kamil Maciąg (Lublin: Tygiel, 2018), 7–26.

Pawlak Ada F., Transhumanizm jako projekt metafizyczny XXI wieku. Techgnoza i Homo Deus w erze duchowych maszyn, w: Pluralizm religijny i odmiany ezoteryzmu, red. Andrzej Wójtowicz, Wojciech Klimski (Warszawa: Wydawnictwo UKSW, 2019).

Elizade Elizabeth, Elon Musk says Neuralink could start implanting chips in human brains ‘later this year’, https://nypost.com/2021/02/03/elon-musk-neuralink (dostęp: 30.11. 2022).

Opublikowane
2024-06-28
Jak cytować
Ziółkowski, M. (2024). Biotechnologia i mitologia: Czy istnieje dylemat (bio-)etyczny?. Rocznik Filozoficzny Ignatianum, 30(2), 89-104. https://doi.org/10.35765/rfi.2024.3002.7
Dział
Artykuły