Rola podarunków i nagród w misji dyplomatycznej kardynała Enrico Caetaniego do Królestwa Polskiego w latach 1596–1597

Abstrakt

Artykuł analizuje kwestię podarunków i nagród w misji dyplomatycznej kardynała Enrica Caetaniego do Królestwa Polskiego w latach 1596–1597, w kontekście negocjacji dotyczących organizacji antytureckiej Ligi Świętej. Wykorzystując korespondencję legata oraz diariusz tej podróży autorstwa Giovanniego Paolo Mucantego, autor opisał przykłady stosowanych wówczas nagród oraz to, w jaki sposób wpływały one na relacje między Kościołem katolickim, władzą świecką i lokalnymi społecznościami. W artykule przedstawiono praktyczne zastosowanie pełnomocnictw papieskich, którymi dysponował legat. Obejmowały one szereg prerogatyw odnoszących się do rozwiązywania kwestii prawnych, sporów beneficjalnych, udzielania dyspens oraz wymierzania sankcji kościelnych. Zdaniem autora system nagród był nie tylko narzędziem kontroli, ale także mechanizmem budowania poczucia wspólnoty w czasach napięć religijnych i politycznych. Osobny akcent położono na przyjęcia, gościnę i wymianę darów podczas pobytu kardynała w Kroměřížu, Krakowie, Warszawie i Ołomuńcu. Szczególne znaczenie miały podarunki, którymi obdarowywali się wzajemnie dostojnicy obydwu stron. Kardynał był podejmowany z wielkim przepychem przez biskupa Stanisława Pawłowskiego w Kroměřížu, a w Krakowie rezydował w pałacu kardynała Jerzego Radziwiłła, który osobiście zadbał o jego wygodę. Przebieg misji kardynała Caetaniego stanowi dobry przykład zastosowania dyplomatycznych i religijnych narzędzi do umacniania autorytetu Kościoła rzymskiego w Europie Środkowej w dobie rozpoczynającej się kontrreformacji. Szczególną uwagę poświęcono różnorodności podejść do tej kwestii w regionach katolickich i protestanckich, takich jak Polska, Śląsk i Morawy. W artykule ukazano, jak ceremonialne gesty i podarunki były stosowane w celu integracji społecznej, umacniania lojalności wobec Stolicy Apostolskiej i przeciwdziałania wpływom reformacji.