O rzekomym drugim małżeństwie Mikołaja Zebrzydowskiego

Słowa kluczowe: Mikołaj Zebrzydowski, Dorota z Herburtów, małżeństwo, genealogia, krytyczna analiza źródła

Abstrakt

Genealogia jako dziedzina wiedzy badająca więzy rodzinne, zarówno te wynikające z filiacji, jak i te stanowiące konsekwencje małżeństwa, jest tą z nauk pomocniczych historii, która pozwala m.in. spojrzeć na portretowaną w biografii osobę z perspektywy relacji z poszczególnymi członkami rodziny, jak i miejsca, które dana osoba w kręgu rodzinnym zajmowała. Nie inaczej jest w przypadku wojewody krakowskiego Mikołaja Zebrzydowskiego (1553–1620), którego postać od pewnego już czasu wzbudza coraz większe zainteresowanie badaczy. Jedni skupiają się na jego działalności politycznej, w tym przede wszystkim na wywołanym przez magnata rokoszu, drudzy tematem swoich prac uczynili religijność wojewody i bezpośrednio z nią związaną działalność fundacyjną, inni zaś skupili się na kwestiach o charakterze genealogicznym, w tym na pokazaniu Zebrzydowskiego w kręgu jego rodzinny, zarówno tej najbliższej, jak też dalszej. W ostatni w wyżej wymienionych nurtów wpisuje się niniejszy artykuł, który stanowi odpowiedź na pojawiające się w literaturze nieścisłości dotyczące związków małżeńskich Mikołaja Zebrzydowskiego. W opublikowanych ostatnio pracach pojawiła się bowiem informacja o dwóch małżeństwach wojewody krakowskiego, z których pierwsze miał zawrzeć z nieznaną z imienia kobietą, drugie zaś z Dorotą z Herburtów, która zmarła w 1610 r. Stanowi to konsekwencję niepoprawnie przetłumaczonego, a następnie źle zinterpretowanego wpisu z Metryki Koronnej, o czym też szerzej traktuje niniejszy artykuł. Zawarte we wpisie sformułowanie ad secundas nuptias odnosi się bowiem do mogącego zaistnieć w przyszłości hipotetycznego związku małżeńskiego, który łączyłby wdowę po Mikołaju Zebrzydowskim – Dorotę z Herburtów, z innym mężczyzną. Tym samym wpis w Metryce Koronnej nie odnosi się do związków małżeńskich wojewody, a co za tym idzie nie mówi nic o jego rzekomych dwóch małżeństwach.

Bibliografia

Archiwum Główne Akt Dawnych (AGAD): Metryka Koronna (MK): 135.

Archiwum Narodowe w Krakowie (ANK): Castrensia Cracoviensia (CC) Inscriptiones: 140.

Sumariusz Metryki Koronnej. Seria Nowa, red. Wojciech Krawczuk, t. IV: Księga wpisów podkanclerzego Wojciecha Baranowskiego z okresu marzec 1588– grudzień 1590 (MK 135 z Archiwum Głównego Akt Dawnych w Warszawie), oprac. Wojciech Krawczuk, Michał Kulecki (Warszawa: DiG, 2010).

Dworzak Agata, „Galeria portretowa Zebrzydowskich w klasztorze oo. Bernardynów w Kalwarii Zebrzydowskiej”, w: Mikołaj Zebrzydowski (1553– 1620), palatinus et capitaneus Cracoviensis, fundator et defensor Ecclesiae. W czterechsetną rocznicę śmierci, red. Aleksander Krzysztof Sitnik OFM (Kraków: Wydawnictwo Homini, 2021), 223–254.

Dzięgielewski Jan, Maciszewski Jarema, „Bernard Maciejowski h. Ciołek (1548– 1608), prymas Polski, kardynał”, w: Polski Słownik Biograficzny 19 (Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk: Zakład Narodowy im. Ossolińskich – Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, 1974), 48–52.

Gąsiorowska Patrycja, „Od Jana do Michała. Zarys dziejów rodu Zebrzydowskich”, w: Mikołaj Zebrzydowski (1553-1620), palatinus et capitaneus Cracoviensis, fundator et defensor Ecclesiae. W czterechsetną rocznicę śmierci, red. Aleksander Krzysztof Sitnik OFM (Kraków: Wydawnictwo Homini, 2021), 11–46.

Graff Tomasz, Wołyniec Bartłomiej, Wróbel Elżbieta Elena, Mikołaj Zebrzydowski 1553–1620. Szkic biograficzny (Kraków: Księgarnia Akademicka, 2020). Kowalska Halina, „Leśniowolski Marcin h. Kolumna vel Roch (zm. 1593, kasztelan podlaski)”, w: Polski Słownik Biograficzny 17 (Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk: Zakład Narodowy im. Ossolińskich – Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, 1972), 181–184.

Michalewicz Jerzy, „Kasper Maciejowski herbu Ciołek (zm. 1611), koniuszy koronny, kasztelan lubelski”, w: Polski Słownik Biograficzny 19 (Wrocław– Warszawa–Kraków–Gdańsk: Zakład Narodowy im. Ossolińskich – Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, 1974), 59–60.

Mikołaj Zebrzydowski (1553-1620), palatinus et capitaneus Cracoviensis, fundator et defensor Ecclesiae. W czterechsetną rocznicę śmierci, red. Aleksander Krzysztof Sitnik OFM (Kraków: Wydawnictwo Homini, 2021).

Moskal Tomasz, „Zebrzydowscy na kartach polskiego wydania dzieła Roberta Bellarmina De Ascensione mentis in Deum per scalas rerum creatarum z 1616 r.”, w: Mikołaj Zebrzydowski (1553–1620), palatinus et capitaneus Cracoviensis, fundator et defensor Ecclesiae. W czterechsetną rocznicę śmierci, red. Aleksander Krzysztof Sitnik OFM (Kraków: Wydawnictwo Homini, 2021), 47–64.

Obłąk Jan, Kardynał Bernard Maciejowski jako biskup krakowski (Olsztyn: Gutgraf, 2008).

Urzędnicy centralni i nadworni Polski XIV–XVIII wieku. Spisy, oprac. Krzysztof Chłapowski et al. (Kórnik: Biblioteka Kórnicka, 1992).

Urzędnicy podlascy XIV–XVIII wieku. Spisy, oprac. Ewa Dubas-Urwanowicz et al. (Kórnik: Biblioteka Kórnicka, 1994).

Urzędnicy województwa bełskiego i ziemi chełmskiej XIV–XVII wieku. Spisy, oprac. Henryk Gmiterek, Ryszard Szczygieł (Kórnik: Biblioteka Kórnicka, 1992).

Urzędnicy województwa krakowskiego XVI–XVIII wieku. Spisy, oprac. Stanisław Cynarski, Alicja Falinowska-Gradowska (Kórnik: Biblioteka Kórnicka, 1990). Urzędnicy województwa lubelskiego XVI–XVIII wieku. Spisy, oprac. Witold Kłaczewski, Wacław Urban (Kórnik: Biblioteka Kórnicka, 1991).

Wisner Henryk, Zygmunt III Waza (Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 2006).

Opublikowane
2023-03-30
Jak cytować
Wołyniec, B. M. (2023). O rzekomym drugim małżeństwie Mikołaja Zebrzydowskiego. Rocznik Filozoficzny Ignatianum, 29(1), 45-56. https://doi.org/10.35765/rfi.2023.2901.5
Dział
Artykuły