Jean-Charles Serra wobec stanu finansów Księstwa Warszawskiego w 1808 r.
Abstract
Celem artykułu jest ukazanie, w jaki sposób Jean-Charles Serra – rezydent francuski w Warszawie w latach 1808–1811 – oceniał sytuację finansową Księstwa Warszawskiego w 1808 r. oraz jak próbował na nią wpływać. Podstawą analizy uczyniono przede wszystkim jego korespondencję urzędową z tego okresu. Materiał źródłowy został skonfrontowany z dotychczasową literaturą przedmiotu, ze szczególnym uwzględnieniem badań nad funkcjonowaniem administracji Księstwa Warszawskiego oraz relacjami francusko-polskimi. W badaniu zastosowano metodę krytycznej analizy źródeł, z akcentem położonym na język dokumentów oraz powtarzające się wzory oceny i postulaty rezydenta. Podczas analizy źródeł udało się ustalić, że Serra nie tylko relacjonował problemy finansowe Księstwa, ale aktywnie zabiegał o ich rozwiązanie zgodne z interesem napoleońskiej Francji, traktując kwestie finansowe jako element szerszego porządku politycznego. W swoich raportach krytykował nieudolną w jego ocenie politykę rządu warszawskiego, aparat urzędniczy oraz ministrów, wskazywał na nadużycia i brak nadzoru. Artykuł dowodzi, że Serra traktował swoją misję nie jako bierne pośrednictwo, lecz jako formę nadzoru i interwencji, dążąc do podporządkowania polityki skarbowej Księstwa Warszawskiego celom Napoleona.
Literaturhinweise
Archives Diplomatiques du Ministére des Affaires étrangéres à Paris:
Correspondance Pologne, sygn. 342.
Correspondance Saxe, sygn. 77.
Archiwum Główne Akt Dawnych w Warszawie
zesp. 175, Rada Stanu i Rada Ministrów Księstwa Warszawskiego, sygn, 264.
zesp. 176, Rada Ministrów Księstwa Warszawskiego, sygn. 220.
Hauptstaatsarchiv Dresden
, Geheimes Kabinett, sygn. 3521.08.
Instrukcje i depesze rezydentów francuskich w Warszawie 1807–1813, oprac. Marceli Handelsman, t. 1 (Kraków: Akademia Umiejętności i Towarzystwa Popierania Wydawnictw Akademii Umiejętności, 1914).
Materyały do dziejów Komisyi Rządzącej z r. 1807, t. 1: Dziennik czynności Komisyi Rządzącej, wyd. Michał Rostworowski (Kraków: Akademia Umiejętności i Towarzystwo Popierania Wydawnictw Akademii Umiejętności, 1918).
Niemcewicz Julian Ursyn, Pamiętnik o czasach Księstwa Warszawskiego (Warszawa: Gebethner i Wolff, 1902).
Protokoły Rady Stanu Księstwa Warszawskiego, t. 1, cz. 1, wyd. Bronisław Pawłowski (Łódź–Toruń: Akademia Umiejętności, 1960).
„Gazeta Warszawska”, dodatek, nr 47 (11 VI 1808).
Czubaty Jarosław, Księstwo Warszawskie (1807–1815) (Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, 2011).
Dąbrosz-Drewnowska Paulina, Oczami Paryżanina, czyli Księstwo Warszawskie w napoleońskiej propagandzie (1807–1815) (Szczecin: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, 2019).
Dąbrosz-Drewnowska Paulina, W dyplomatycznej depeszy i wojskowych wspomnieniach. Obraz Księstwa Warszawskiego (1807–1815) (Szczecin: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, 2019).
Dylewski Adam, Od denara do złotego. Dzieje pieniądza w Polsce, red. Katarzyna Kucharczuk (Warszawa: CARTA BLANCA Sp. z o.o. Grupa Wydawnicza PWN, 2012).
Eile Henryk, Dzieje administracji w wojsku Księstwa Warszawskiego. Zaopatrzenie wojska (Warszawa: Główna Księgarnia Wojskowa, 1928).
Handelsman Marceli, Pod znakiem Napoleona. Studia historyczne. Seria druga (Warszawa: Stanisław Olgebrand i Synowie, 1913).
Handelsman Marceli, Rezydenci napoleońscy w Warszawie 1807–1813 (Kraków: Akademia Umiejętności, 1915).
Kowalczyk Rafał, Polityka gospodarcza i finansowa Księstwa Warszawskiego 1807–1812 (Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, 2010).
Lenz Thierry, Nouvelle histoire du Premier Empire, t. 3: La France et l’Europe de Napoleon 1804–1814 (Paris: Fayard, 2007).
Pilarczyk Piotr Miłosz, Początki instytucji budżetu państwa w Polsce (Poznań: Wydawnictwo Nauka i Innowacje, 2014).
Skarbek Fryderyk, Dzieje Księstwa Warszawskiego, t. 2 (Warszawa: Drukarnia Artystyczna Saturnina Sikorskiego, 1897).
Willaume Juliusz, Fryderyk August jako książę warszawski (1807–1815) (Oświęcim: Napoleon V, 2013).
Żółtowski Stanisław, Die Finanzen des Herzogtums Warschau (1806–1815) vorzugsweise nach archivalischen Quellen bearbeitet, t. 1 (Poznań: Księgarnia Kuriera Poznańskiego, 1890–1892).
Knopp Tomasz, „Prefekci Księstwa Warszawskiego: przyczynek do portretu zbiorowego”, Studia Historyczne 55 (2012), z. 3–4: 357–370.
Kowalczyk Rafał, „Aprowizacja w Armii Księstwa Warszawskiego w latach 1807–1809: rola Michała Ambrożego Kochanowskiego”, Przegląd Historyczno-Wojskowy 15 (2014), nr 4(250): 7–24.
Kowalczyk Rafał, „Intendentura wojsk Księstwa Warszawskiego. Komisja Żywności 1807–1809”, Studia z Historii Społeczno-Gospodarczej XIX i XX wieku 4 (2006): 7–48.
Stanley John, „The French Residents in the Duchy of Warsaw, 1807–1813”, Canadian Slavonic Papers. Revue Canadienne des Slavistes 27 (1985), nr 1: 49–64.
Eisenbach Artur, Rzepniewska Danuta, „Zadłużenie własności ziemskiej w okresie 1795-1806. Dłużnicy i wierzyciele sum bajońskich”, w Społeczeństwo polskie w XVIII i XIX wieku. Studia o uwarstwieniu i ruchliwości społecznej, red. Witold Kula, Janina Leskiewiczowa (Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1970), 187–322.
„Gian Carlo Serrra”, w Giornale degli Studiosi di Lettere, Scienze, Arti e Mestieri. Dedicato alla Società Ligure di Storia Patria (Genova: L. Girllo, 1869), 49–63.
Copyright (c) 2025 Uniwersytet Ignatianum w Krakowie
Dieses Werk steht unter der Lizenz Creative Commons Namensnennung - Keine Bearbeitungen 4.0 International.
Rocznik przyjmuje do druku wyłącznie materiały, które nie wchodzą w żaden konflikt interesów, żaden konflikt z prawem autorskim itp. Redakcja prowadzi działania przeciw: plagiatom, ghostwriting1, guest/honorary authorship2 itp. Autor pracy zbiorowej, który jest pierwszy na liście, bierze na siebie odpowiedzialność i ma obowiązek przedstawić wkład wszystkich współautorów. Jeśli publikacja powstała dzięki dedykowanym środkom finansowym, należy ujawnić to np. w Podziękowaniu, przypisie itp. Ew. przedruki wymagają jawnego zgłoszenia i okazania odpowiedniego pozwolenia wydawniczego. Autorzy / Recenzenci nierzetelni narażają się na reakcję właściwą stosownym instytucjom.
______
1 Ma to miejsce, gdy osoba mająca istotny wkład jest pominięta na liście Autorów czy w Podziękowaniu.
2 Zachodzi, gdy na liście autorskiej pojawia się osoba mająca znikomy/żaden udział w pracy.
